Исландские королевские саги о Восточной Европе

Сага была написана в середине XIII в. Автор ее неизвестен. Предположительно, им был Олав Тордарсон Хвитаскальд (ум. в 1259 г.), автор хвалебных песней в честь норвежского конунга Хакона Хаконарсона (ум. в 1263 г.) и его сына Хакона Хаконарсона младшего (ум. в 1257 г.), шведского конунга Эйрика Эйрикссона (ум. в 1250 г.) и датского конунга Вальдемара Вальдемарссона (ум. в 1241 г.), племянник знаменитого исландского политика, историка Снорри Стурлусона и брат Стурлы Тордарсона, автора «Саги о Хаконе Хаконарсоне», «Саги о Магнусе Исправителе Законов» и др. Сага сохранилась в бумажных списках и фрагментах рукописей рубежа XIII–XIV вв.

В приводимых ниже фрагментах говорится о бегстве Олава Харальдссона на Русь после проигранной им битвы против Кнута Могучего и ярла Хакона Эйрикссона; упоминаются курши, земгалы и прочие народы Восточного пути. Однако самая значимая информация касается североевропейских матримониальных союзов Х-XII вв., а именно браков представителей русской княжеской династии, с одной стороны, и скандинавских дворов – с другой.

Издания

Knýtlinga saga // Sggur Danakonunga / C. af Petersens og E. Olson (SUGNL. B. XLVI). 1919–1925.

Knýtlinga saga // Danakonunga sggur / Bjami Guðnason (ÍF. В. XXXV). 1982. Bis. 91-321.

Основные переводы

Английский

Knytlinga Saga. The History of the Kings of Denmark / Tr. by Hermann Pálsson and P. Edwards. Odense, 1986.

Важнейшая литература

Finnur Jónsson 1900; Albeck 1946; Campbell 1946-53; Albeck 1963; Ellehoj 1966; Schier 1970. S. 30; Weibull 1976; Bjarni Guðnason 1982. Bis. lxxi-clxxxvii; Simek, Hermann Pálsson 1987. S. 211–212; Knirk 1993a; Malmros 1993b; Ármann Jakobsson 1997b; Ármann Jakobsson 2005. P. 397–399; Phelpstead 2007; Джаксон 20096.

Текст

Публикуется по изданию: Knýtlinga saga // Sggur Danakonunga / C. af Petersens og

E. Olson (SUGNL. B. XLVI). 1919–1925.

K. 2. Fall Styrbjarnar ens sterka

Á dggum Haralds konungs Gormssonar var Styrbjgrn enn sterki í hemaði i Austrveg. Styrbjgrn var son Óláfs Bjarnarsonar Sviakonungs. Styrbjgrn kom með her sinn i Danmgrk ok fekk handtekit Harald konung; þá gipti Haraldr honum Þyri, dóttur sina, ok for sjálfr til Svíþjóðar með Styrbimi. […] (Bis. 30)

K. 6. Enn helgi Játmundr drap Svein konung

Sveinn konungr var hermaðr mikill ok enn ríkasti konungr; hann herjaði víða bæði um Austrveg ok suðr um Saxland; at lyktum for hann með her sinn vestr til Englands ok herjaði þar víða ok atti þar margar orrostur; þar var þá Aðalráðr konungr Játgeirsson. […] (Bis. 33)

К. 11. Frá ÚLfi jarli

[…] Váru synir þeirra Guðina ok Gyðu: Haraldr Englakonungr ok Tosti jarl, er kallaðr var tréspjót, Mgrukári jarl ok Valþjófr jarl ok Sveinn jarl; þaðan er mart stórmenni komit í Englandi ok í Danmǫrku ok í Svíaríki ok austr í Garðaríki; eru þat konungaættir í Danaríki. Gyða hét dóttir Haralds konungs Guðinasonar, hana átti Valdamarr konungr í Hólmgarði; þeirra son var Haraldr konungr; hann átti dœtr II, er enn skal frá segja síðar. (Bis. 42)

K. 17. Sveinn konungr kom í Nóreg

í þann tíma er Knútr konungr réð Englandi ok Danmgrk, þá réð Óláfr Ha-raldsson fyrir Nóregi. En er Óláfr konungr kom þar til ríkis, þá stukku ór landi fyrir honum Sveinn jarl Hákonarson ok Hákon jarl Eiríksson, systurson Knúts konungs; hann for til Englands á fund Knúts konungs, frænda sins, ok tók hann vel við honum. Síðan ófriðaðiz með þeim Oláfi konungi ok Knúti konungi. Knútr konungr ok Hákon jarl kómu í Nóreg með her óvígjan; var þat ofarla á dggum Óláfs konungs, ok lggðu þeir land alt undir sik. Knútr konungr setti þá Hákon, frænda sinn, til rikis í Nóregi, en hann for þaðan til Danmerkr; en Oláfr konungr flýði þá landit ok for þá austr í Garðaríki ok kom aptr í Nóreg tveim vetrum síðar ok átti þá orrostu mikla á Stiklarstgðum við lenda menn sína, er þá hǫfðu ggrz honum otmir ok váru þá mótstgðumenn hans; þar fell Óláfir konungr, sem alkunna er orðit, ok er hann hei-lagr ok liggr í skríni í Niðarósi. […] (Bis. 49–50)

K. 22. Frá Danakonungi

[…] Haraldr Sigurðarson kom þat vár til Svíþjóðar austan ór Garðaríki, mágr Sveins. Haraldr átti þá Ellisif, dóttur Jarizleifs konungs ór Hólmgarði; móðir hen-nar var Ingigerðr, dóttir Óláfs sœnska, en hann var móðurbróðir Sveins Úlfssonar. […] (Bis. 58)

K. 23. Frá bgrnum (Sveins konungs)

[…] Sveinn Úlfsson var ágætr konungr ok vinsæll, svá at eigi hefir einhverr Da-nakonunga ástsælli verit af gllu landsfólkinu; hann var lengi konungr yfir Danmgrk. Þorgísl, son Sveins konungs, for austr í Garðaríki; þar átti hann móðurætt ggfga; fœddiz hann þar upp ok var þar til konungs tekinn ok kom ekki síðan til Danmerkr. Sigurðr, son Sveins konungs, fell á Vinðlandi. (Bis. 61)

К. 26. Haraldr til konungs tekinn