Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Վերջապես, նրանք տնից դուրս եկան։ Հին կահույքի առևտրականի կնոջ մոտ գնալիս ֆելդկուրատը Շվեյկին պատմեց, թե երեկ «աստծո օրհնություն» խաղալու ժամանակ շատ փող է տարել և եթե էլի բախտը բանի՝ դաշնամուրը լոմբարդից հետ կվերցնի։ Եվ դա ասվեց այնպես, ինչպես հեթանոսները խոստանում էին զոհ մատուցել։

Հին կահույքի առևտրականի քնաթաթախ կնոջից ֆելդկուրատն ու Շվեյկն իմացան Վրշովիցիում ապրող ուսուցչի՝ դիվանի նոր տիրոջ հասցեն։ Ֆելդկուրատն այդ միջոցին ցուցաբերեց արտասովոր նրբավարություն․ տիկնոջ թուշը կսմթեց և բողախը խուտուտ ածեց։

Մինչև Վրշովիցի ֆելդկուրատն ու Շվեյկը ոտքով գնացին, քանի որ ֆելդկուրատն ասաց, թե ծանր մտքերը ցրելու համար իրեն անհրաժեշտ է թարմ օդ շնչել։

Վիշովիցիում ուսուցչի, այդ աստվածավախ ծերունու բնակարանում նրանց սպասում էր մի տհաճ անակնկալ։ Դիվանի մեջ գտնելով շարժական բեմը, ծերունին կարծել էր, թե դրա մեջ խառն է աստվածային նախախնամությունը, և բեմը նվիրել էր Վրշովիցիի լեհական եկեղեցուն, իրեն իրավունք վերապահելով բեմի հակառակ կողմի վրա անելու հետևյալ մակագրությունը.

«Ի փառս աստծո նվիրաբերել է պաշտոնաթող ուսուցիչ Կոլորժիկը հ’ամի ծննդյան Հիսուսի Քրիստոսի 1914»։

Ուսուցիչը, որ նրանց գալու ժամանակ մետակ սպիտակեղենով էր, շատ շփոթվեց։ Խոսակցությունից պարզվեց, որ նա իր գյուտը համարել է հրաշք և դրա մեջ աստծո մատը տեսել։ Դիվանը գնելիս մի ներքին ձայն նրան ասել է. «Տես հո դիվանի արկղի մեջ բան չկա՞»։ Իսկ երազում նրան իբր հայտնվել է մի հրեշտակ ու հրամայել. «Բա՛ց արա դիվանի արկղը»։ Ուսուցիչր կատարել է հրամանը։ Եվ երբ արկղի մեջ տեսել է մասնատուփի խորշ ունեցող ծալովի բեմը, ծունկ է չոքել դիվանի առաջ և երկար ժամանակ ջերմորեն աղոթել, փառք տալով աստծուն։ Ուսուցիչը այդ ամենի մեջ տեսել է ի վերուստ տրված մի ցուցում՝ սույն բեմով զարդարել Վրշովիցիի եկեղեցին։

— Դա մեզ քիչ է հետաքրքրում,— ասաց ֆելդկուրատը։— Այդ իրը ձեզ չի պատկանել, և դուք պարտավոր էիք այն հանձնել ոստիկանությանը, այլ ոչ թե ինչ-որ նզովյալ խորանի։

— Երանի թե այդ հրաշքը ձեզ անախորժություններ չպատճառի,— ավելացրեց Շվեյկը։— Դուք դիվան եք գնել, և ոչ թե բեմ։ Բեմը զինվորական գույք է։ Այդ աստծո մատը կարող է ձեզ վրա թանկ նստել։ Իզուր էիք ուշադրություն դարձնում հրեշտակների վրա։ Զգորժում ապրող մի մարդ էլ վար անելիս հողի մեջ հաղորդության գավաթ էր գտել, որն ինչ-որ մեկը գողացել և ժամանակավորապես թաղել էր այնտեղ մինչև որ գործը մոռացվեր։ Հողի միջից գավաթը հանողն էլ դրա մեջ աստծո մատն էր տեսել և, փոխանակ գավաթը վերաձուլելու, տարել էր քահանայի մոտ, թե, գիաե՛ք, ուզում է նվիրել եկեղեցուն։ Իսկ քահանան էլ մտածել է, թե երևի այդ սրբապիղծ մարդուն խղճի խայթն է ստիպել գալ իր մոտ, և կանչել է տվել գյուղապետին, սա էլ՝ ժանդարմներին, և գյուղացուն անմեղ տեղը դատապարտել են սրբապղծության համար, քանի որ դատարանում մի գլուխ ինչ-որ բան է դուրս տվել հրաշքի մասին։ Նա, իհարկե, ցանկացել է արդարանալ և պատմել է հրեշտակի մասին, մեջ է բերել աստվածածնին էլ, իսկ հետևանքն այն է եղել, որ տասը տարի են տվել։ Ամենից լավն այն կլինի, որ մեզ հետ միասին գնանք տեղիս քահանայի մոտ և մեզ օգնեք նրանից հետ ստանալ պետական գույքը։ Դաշտային բեմը կատու կամ գուլպա չի, որ մարդ ում ուզենա նվիրի։

Ծերուկն հագնվելիս ամբողջ մարմնով դողում էր, ատամները կափկափում էին։

— Ազնի՛վ խոսք, մտքովս ոչ մի վատ բան չի անցել։ Կարծում էի, թե այդ աստվածային պարգևով կօգնեմ Վրշովիցիի մեր աղքատիկ եկեղեցին զարդարելու գործին։

— Դե՛, իհարկե, զինվորական գանձարանի հաշվին,— ընդհատեց նրան Շվեյկը խստորեն ու հանդգնաբար։— Մեծապես շնորհակալ եմ այդպիսի աստվածային պարգևի համար։ Հոտեբորժեցի մի Պիվոնկա մի անգամ նույնպես աստվածային պարգև էր համարել իր ձեռքն ընկած այն պարանը, որով կապված էր եղել ուրիշի կովը։

Տարաբախտ ծերուկը այդ խոսքերից բոլորովին գլուխը կորցրեց և այլևս չէր պաշտպանվում, շտապելով հագնվել և որքան կարելի է շուտ վերջացնել այդ գործը։

Վրշովիցիի ֆարարը դեռ քնած էր և, երբ նրան արթնացրին, սկսեց հայհոյել, քունը գլխին կարծելով, թե ծիսակատարության են կանչում։

— Հանգիստ չեն տալիս իրենց այդ վերջին օծումով,— մրթմրթում էր նա, դժկամորեն հագնվելով։— Եվ խելքներին փչում է մեռնել հենց այն ժամանակ, երբ մարդ հենց նոր է քուն մտել։ Իսկ հետո էլ ե՛կ ու նրանց հետ վարձի մասին սակարկիր։

Եվ այդպես, նախասենյակում իրար հանդիպեցին, մի կողմից աստծո ներկայացուցիչը Վրշովիցիի աշխարհական կաթոլիկների մոտ և, մյուս կողմից, զինվորական գերատեսչությանը կից աստծո երկրային ներկայացուցիչը։ Իսկապես ասած, դա աշխարհիկ մարդու և զինվորականի վեճ էր։ Եթե ծխական քահանան պնդում էր, թե երթային բեմը չպետք է գտնվեր դիվանի մեջ, ապա զինվորական քահանան ասում էր, թե համենայն դեպս չէր կարելի բեմը դիվանի միջից հանել ու տեղափոխել այն եկեղեցու խորանը, ուր միայն քաղաքացիներ են հաճախում։

Շվեյկն այդ խոսակցության ընթացքում զանազան դիտողություններ էր անում, ինչպես, օրինակ, թե, իհարկե, հեշտ է աղքատիկ եկեղեցին զարդարել զինվորական գույքի հաշվին, ըստ որում «աղքատիկ» բառն արտասանեց մի տեսակ չակերտների մեջ առած։

Ի վերջո, նրանք մտան եկեղեցու խորանը, և ֆարարը երթային բեմը հանձնեց ֆելդկուրատին, նրանից վերցնելով այսպիսի մի ստացական.

«Ստացա երթային բեմը, որը պատահմամբ ընկել էր Վրշովիցիի տաճարը։ Ֆելդկուրատ Օտտո Կաց»։