Marsga hujum

— Ichganim bo‘lsin. Sal asabiylashdim. Ey xudo, bu qanaqa joy bo‘ldi-a. Faqat buzib tashlashga yaraydi, xolos. Menga qolsa bir lahzada… — Garret Sharobni sipqordi.

Yangi qichqiriq. Mister Steffensning yelkasida zinadan pastga qarab to‘rtta oq quyonni olib kelar edilar, zina to‘satdan hayratomuz ravishda polda paydo bo‘lgan edi. Mister Steffensni xandaqqa sudrab ketishdi va oyoq-qo‘llari bog‘liq holda, uning shilingan badaniga tig‘dek o‘tkir bahaybat mayatnik chayqalgancha tobora yaqinlashib va pastga tushib kelayotganini ko‘rish uchun qoldirdilar.

— O’sha pastdagi menmi? — so‘radi mister Steffens Garretning yonida paydo bo‘lib. U quduq ustiga engashdi — o‘zingning o‘limingni tomosha qilish juda va juda qiziq bo‘lar ekan.

Mayatnik oxirgi marta chayqaldi.

— Xuddi o‘zidek-a, — dedi mister Steffens orqasiga burilarkan.

— Sharobdan yana quyaymi, mister Garret?

— Ha, malol kelmasa.

— Buyog‘i ko‘pi ketib, ozi qoldi. Hademay, Buzuvchilar kelishadi.

— Xudoga shukur!

Shu payt yana, uchinchi marta qichqiriq eshitildi.

— Tag‘in nima gap? — asabiy so‘radi Garret.

— Endi mening navbatim, — dedi mister Drammond. — Qarang.

Ming qichqirmasin, ikkinchi mister Drammondni tobutga dumalatib yotqizishdi va pol ostidagi nam yerga irg‘itishdi.

— To‘xtang, axir bu esimda! — Oh tortib dedi Axloq Iqlimining inspektori. — Axir bu ko‘hna, taqiqlangan kitoblardan-ku… “Barvaqt ko‘milgan odam”. Qolganlari ham: quduq, mayatnik, maymun, mo‘ri… “Morg ko‘chasidagi qotillik”. Bu kitobni men o‘zim yoqqan edim, bo‘lmasa-chi!

— Sharobdan quying, Garret. Bundoq, qadahni mahkamroq ushlang.

— Xudo haqqi, tasavvuringizga gap yo‘q!

Ularning ko‘z oldida yana besh odam o‘ldi: bittasi ajdahoning og‘zi ichida, qolganlari qora hovuzga tashlab yuborildi, suv tubiga tushib ketdi-da, o‘sha yoqda chiridi.

— Sizga nima tayyorlaganimizni ko‘rmoqchimisiz? — so‘radi Stendal.

— O’z-o‘zidan ma’lum, — javob berdi Garret. — Nima farqi bor? Baribir biz bu marazni portlatib yuboramiz. Siz jirkanchsiz.

— Unda ketdik. Bu yoqqa.

Shunday deya u Garretni pastga, ko‘plab eshiklardan o‘tib, maxfiy joyga olib ketdi, undan murvatli zinadan yurib, yer tagiga, mag‘oralarga tushishdi.

— Bu yerda siz menga nimani ko‘rsatmoqchisiz? — so‘radi Garret.

— Sizning o‘ligingizni.

— Mening nusxamnimi?

— Ha, yana bir narsani.

— Nima ekan?

— Amontilyadoni, — dedi Stendal qo‘lida fonarni ko‘tarib oldinda yurib borar ekan.

Chor atrofda tobutlar ichidan beligacha sug‘urilib chiqqan skeletlar harakatsiz osilib turar edi.

Garret kafti bilan burnini berkitdi, nafratdan yuzi bujmaydi.

— Nima, nima?

— Siz amontilyado haqida hech eshitganmisiz?

— Yo‘q!

— Mana buni ham bilmaysizmi? — Stendal tokchani ko‘rsatdi.

— Qayoqdan bilay?

— Buni hammi? — Stendal jilmaygancha chakmonining qatidan ustaning andavasini oldi.

— Bu nima?

— Ketdik, — dedi Stendal.

Ular mehrobga chiqishdi. Qorong‘ilikda Stendal shirakayf inspektorning qo‘llariga kishan soldi.

— Yo alhazar, bu nima qilganingiz? — qichqirib dedi Garret zanjirni shaqillatib.

— Men, ta’bir joiz bo‘lsa, temirni qizig‘ida bosayapman. Temirni qizig‘ida bosayotgan odamning ishiga xalaqit bermang, bu odobdan emas. Mana shunaqa!

— Siz meni zanjirband qilib qo‘ydingiz!

— Mutlaqo to‘g‘ri.

— Nima qilmoqchisiz o‘zi?

— Sizni shu yerda qoldirmoqchiman.

— Hazillashmang.

— G’oyat muvaffaqiyatli hazil.

— Mening ikkinchi qiyofam qani? Nahotki biz uning qanday o‘ldirilishini ko‘rmasak?

— Hech qanaqa ikkinchi qiyofa yo‘q.

— Axir qolganlar-chi?!

— Qolganlar o‘lgan. Tirik odamlarni qanday o‘ldirishganini ko‘rdingiz-ku. Ikkinchi qiyofa robotlar esa yoningizda turib tomosha qilgan edilar.

Garret indamadi.

— Endi siz: “Butun muqaddas narsalar uchun, Montrezor!” — deb gapirishga majbursiz, — dedi Stendal. — Men esa: “Ha, butun muqaddas narsa haqqi” deb javob beraman. Xo‘sh, chog‘ingiz qalay?

Bo‘ling. Gapiring.

— To‘nka!

— Nima, men sizga yalinishim kerakmi? Gapiring! Gapiring: “Butun muqaddas narsa haqqi, Montrezor!”

— Aytmayman, padariga la’nat. Meni bu yerdan chiqarib yuboring. — U endi hushyor tortgan edi.

— Mana. Kiyib oling. — Stendal qo‘ng‘iroqchalari jiringlab turgan nimanidir unga tutdi.

— Nima bu?

— Qo‘ng‘iroqchali qalpoq. Shuni kiyib oling, balki men sizni keyin qo‘yib yuborarman.

— Stendal!

— Kiyib oling, dedim sizga!

Garret itoat qildi. Qo‘ng‘iroqchalar jiringlab ketdi.

— Siz bular barchasi qachonlardir bo‘lib o‘tgandek his qilyapsizmi? — gapga tutindi Stendal belkurak, loy, g‘ishtlar bilan andarmon bo‘lar ekan.

— Nima qilayapsiz?

— Sizni mo‘miyolayapman. Bir qator to‘lib bo‘ldi. Mana bu ikkinchi qator.

— Aqlingizni yebsiz!

— Siz haqsiz.

— Buning uchun sizni javobgarlikka tortishadi!

— Qo‘yib yuboring, qo‘yib yuboring meni!

So‘nggi g‘ishtni qalash qolgan edi. Baqiriq-chaqiriq hamon davom etardi.

— Garret? — sekin chaqirdi Stendal.

Garret jimib qoldi.