Marsga hujum

— Aynan shunday, avliyo ota: qanchalik g‘alati tuyulmasin, biz hammamiz shuni xohlab qolamiz deb o‘ylayman. Bo‘lmasa-chi, biz siyosatdan, atom bombasidan, urushdan, amaldorlar to‘dalaridan, xurofotlardan, qonunlardan bezib bu yerga uchib kelganmiz. Bular barchasi menga kunday ravshan.

Ammo baribir vatan u yoqda-da. Mana ko‘rasiz, Amerikaga birinchi bomba tushishi bilan bu yerdagi odamlar o‘yga cho‘mib qolishadi. Ular bu yerda juda oz yashashgan. Nari borsa ikki yil. Qirq yil bo‘lganda, boshqa gap edi, endi esa axir Yerda ularning qarindosh-urug‘lari, tug‘ilib o‘sgan shaharlari bor. Men-ku, sirasini aytsam, Yerga hatto ishonmayman ham, men uchun u yo‘q hisobi. Ammo men cholman, mendan hech qanday foyda-ziyon yo‘q. Men shu yerda qolsam ham bo‘laveradi.

— Yana kim biladi.

— Bu gapingiz ham to‘g‘ri.

Ular yulduzlarga qaragancha ayvonda turishardi. So‘ng ota Peregrin cho‘ntagidan pul oldi va uni do‘kon sohibiga uzatdi.

— Darvoqe, menga bitta jomadon tanlab bering. Anovi eski jomadonim titig‘i chiqib ketgan…

Noyabr 2005 O‘LIK MAVSUM

Sem Parkxill moviy Mars qumini supurar ekan, supurgini chaqqon-chaqqon siltar edi.

— Mana bo‘ldi, — dedi u. — Marhamat, ser, tomosha qiling! — U qo‘li bilan ko‘rsatdi. — Yozuvga qarang, yozuvga. “SEMNING ISSIQ SOSISKALARI”! Go‘zal-a, to‘g‘rimi, Elma?

— To‘g‘ri, Sem, — tasdiqladi uning xotini.

— Ko‘rdingmi, men qayoqqa surib yuborganman! Endi meni TO‘RTINCHI EKSPEDISIYA yigitlari bir ko‘rib qo‘yishsa yomon bo‘lmasdi. Xudoga shukur, ishim jo‘nashib ketdi, ular bo‘lsa, haligacha askarcha choriqlarni sudrab yurishibdi. Bizlar esa pulni pul bilan o‘ynaymiz, Elma, pul bilan! — Xotini indamay unga qarab turardi.

— Kapitan Uaylder qaerga gumdon bo‘ldi? — so‘radi xotini oxiri. — Anovini o‘ldirgan boshlig‘ing bor edi-ku, anovi-chi, hamma yerliklarni bitta qo‘ymay qirib tashlamoqchi bo‘lgan — hah, oti qurg‘ur nima edi-ya?..

— Anovi jinnini aytayapsanmi? Spender. Uchchiga chiqqan mal’un. Ha, kapitan Uaylderga kelsak…

Aytishlaricha, Yupiterga uchib ketganmish. Katta odam bo‘lib ketganmish. Yanglishmasam Mars ham uning abjag‘ini chiqardi. Naq onasini uchqo‘rg‘ondan ko‘rdi, xudo haqi. Agar omadi chopsa, Yupiter va Plutondan yigirma yildan keyin qaytib keladi. U yerda lom-mim deyishga ham tili aylanmay qoladi.

Tilni tiyish nimaligini o‘shanda biladi. Ana shunaqa. U yerda u sovuqdan qotib o‘ladi, men-chi, bu yerda, ko‘rdingmi, nimalar qilib oldim! Kiroyi joy degani bundoq bo‘libdi-da!

Ikki tashlandiq tosh yo‘l shu yerda tutashib, zulmat ichiga g‘oyib bo‘lgancha shu yerda ayrilar edi.

Nah chorrahaning o‘zida Sem Parkxill shishgan quroq-quroq alyuminiydan yasalgan inshoot qad ko‘tarib turardi. U oppoq nurga chulg‘anib, avtomat-radiola o‘kirigidan titrardi.

Singan shishadan yasalgan Yo‘lak chekkasidagi shisha parchalaridan yasalgan bordyurni to‘g‘rilash uchun u egildi. Shishani u tog‘lardagi qadimgi Mars binolaridan ushatib kelgandi.

— Ikki sayyoradagi eng yaxshi qaynoq sosiskalar! Marsdagi birinchi sosiskafurushlar! Piyoz, qalampir, xantal — hammasi oliy sifatli! Qani endi meni birov noshud deb aytib ko‘rsin-chi! Ana sizga ikkita shoh ko‘cha, ana o‘lik shahar, hov anavi yerda esa, konlar. 101 Settlment yuk mashinalari sutkasiga 24 soat yonimizdan o‘tib turadi. Qani ayt-chi, yomon joy tanlabmanmi?

Xotini oyoqlariga qarar edi.

— Ishchilari bor bu o‘n ming yangi raketa Marsga uchib kelayapti deb o‘ylaysanmi? — dedi xotini nihoyat.

— Bir oyga qolmaydi, — ishonch bilan javob berdi u. — Nega labingni burasan?

— Men anovi Yerdagi odamlarga unchalik ishonmayman, — javob berdi ayol. — Qachon o‘n ming raketa va yuz ming meksikalik va xitoyliklarni o‘z ko‘zim bilan ko‘raman, o‘shanda ishonaman.

— Xaridorlar, — sem Parkxill bu so‘zni salmoqlab aytdi. — Yuz ming och mijoz!

— Ishqilib, atom urushi bo‘lmasin-da, — asta dedi ayol osmonga qarab. — Bu atom bombalar menga sira tinchlik bermayapti. Yerda shunchalik ko‘p to‘planib qolganki, har narsa bo‘lishi hech gap emas.

Sem hm deb qo‘ydi-da, supurishda davom etdi.

Ko‘zining qiri bilan u moviy miltillashini payqab qoldi. Uning orqasida havoda nimadir shovqinsiz parvoz qilmoqda edi. Xotinining ovozi qulog‘iga chalindi:

— Sem, seni oshnang so‘rab keldi.

Sem o‘girildi va havoda chayqalib turgan niqobni ko‘rdi.

— Yana kelibdi! — dedi Sem supurgini ko‘ndalang ushlagancha.

Niqob bosh irg‘adi. U zangori shishadan yasalgan bo‘lib, ingichka bo‘yin ustida turardi, pastda nafis sariq shoyi libos shamolda hilpirardi. Libos ichidan xuddi to‘rday shaffof ikkita kumush qo‘l chiqib turardi. Og‘iz o‘rnida niqobda ensiz o‘yiq bo‘lib, undan musiqa sado chiqardi, qo‘llar, niqob, libos esa goh tepaga, goh pastga mayin tushib-chiqib turardi.

— Mister Parkxill, men siz bilan gaplashgani keldim yana, — dedi niqob ostidan ovoz.

— Bu yerda qorangni ham ko‘rmay deb aytgan edim-ku! — o‘shqirdi Sem. — Yo‘qol, bo‘lmasa Kasalni qo‘yib yuboraman!

— Kasal menda allaqachon bo‘lgan, — javob berdi ovoz. — Tirik qolganlardan bittasi menman.

Men juda uzoq yotdim.