Мядовы год

— Засціртуем,— супакойвала яго маці.— Скажы толькі людзям, што за дзесятую долю, дык і глянуць не паспееш, як у сціртах будзе стаяць.

А дні ішлі. I ніяк не выпадала часу, каб управіцца з саломай. Разы два яе добра такі паліў дождж. Яшчэ адзін такі дождж, і пагніе дабро.

Кастусь сеў каля двара на лаўку, закурыў. Курыў без усялякае ахвоты. Не дакурыўшы папяросу, кідаў яе і даставаў другую.

Пад’ехаў Кулагін. Вылез з машыны. «Волга» завярнулася, паласануўшы па хатах фарамі, паехала назад. Кулагін павітаўся з Кастусём за руку, сеў на лаўцы, выцягнуў ногі, пагладзіў калені.

— Баляць, чэрці… Ці не раўматызм які? — папрасіў закурыць.— Свае ў машыне забыўся. Усю салому засціртавалі?

— Засталася толькі тая, што на працэнты.

— Мы сёння з заатэхнікам падлічылі кармавы баланс. 3 кармамі не ўсё ясна. Сто галоў дабаўляем у гэтым годзе. Вырашылі пакуль што салому засціртаваць усю. Калі бульба ўродзіць, то тады аддадзім салому людзям, а калі не, то прыйдзецца не аддаваць. Пойдзе на сечку каровам.

— Мы ж паабяцалі.

— Нічога страшнага. Не сабе бяром. Пакуль нічога не гавары. А будуць дапытвацца, скажы, што будзем раздаваць пазней, калі работы будзе меней у калгасе.

— А можа ўсё ж раздамо салому, Назаравіч?

— Не. Па ўсіх брыгадах засціртуюць, а мы раздамо? Чыжэвіч ужо сёння засціртаваў,— падняўся Кулагін.— Вось яшчэ што, ледзь не забыўся. Там сёння лес і цэглу дзялілі. Выдзелілі і табе матэрыялу на хату. Дык завязі заяву ў кантору, каб лішняй гаворкі не было. Даў загад будаўнікам, няхай будуюць хату табе ў першую чаргу. Так што Новы год сустрэнеш у новай хаце.

— Дзякуй…

— Потым падзякуеш,— ён паціху, нібы мацаючы нагамі зямлю, пайшоў дадому.

Было ціха, ціха… Толькі чулася за вёскай песня. Вярталіся дамоў з фермы. Там была і Вера.

6

Колька сек ламачча. Большыя сукі клаў каля сцяны пад павеццю, а драбнейшыя звязваў у пукі і кідаў іх у кучу тут жа каля калодкі.

Зайшоў у двор Павел. Моўчкі, схіліўшы галаву, глядзеў на Кольку, той не выцерпеў і спытаў:

— Ну, што ты?

— Ты мне скажы, хіба такія дровы меў, калі я быў брыгадзірам? На іх жа бліноў не спячэш.

— Ды кажуць, што пасля ўборкі ўсіх забяспечаць дрывамі. Выдзеляць, кажуць, людзей, яны і будуць вазіць,— Колька загнаў тапор у калодку і разагнуўся.

— Навозяць, чакай…— хмыкнуў Павел.— Сенам цябе забяспечылі ўжо.

— Ды воз сена яшчэ не шкодзіла б…

— А ты пры мне без сена калі-небудзь сядзеў? Скажы? Ніколі! Яшчэ вясной прадаваў. Капейку меў. А цяпер? Эх, каб ведаў, што не буду брыгадзірам, дык не пачынаў бы будавацца. А то яшчэ і каня не даюць. Не, гэтага я ніколі яму не дарую. Трэба правучыць такога разумніка. Каб лічыўся з людзьмі.

— Правучыць бы мо і не пашкодзіла,— згадзіўся Колька.— А то спачатку такім ліслівым прыкінуўся, а цяпер са старшынёй у адну дудку грае.

— А чаму ж яму не трубіць? Яму ж хату пачалі будаваць. Бачыў, якое дзерава сёння падвезлі? А цэглу? Ніводнай бітай. Вось так. Дык як, думаеш зімаваць без сена?

— Можа ж яшчэ які вазок саломы будзе.

— Саломы? Хе! Ён спадзяецца на салому! — зарагатаў Павел.— А скулы не хочаш? Ты ведаеш, што тваю салому сёння сціртуюць?

— ?!

— Вось так… Сказаў усім, што салому пазней будуць даваць. Але ж тады навошта сціртаваць? Чыстая брахня. Салому ў сцірты, і вартаўніка з драбавічком паставяць. А нашы кароўкі няхай сцены грызуць.

— Ды за гэта трэба морду біць!

— Правільна, трэба правучыць гэтага смаркача. А то будзем цярпець, дык зусім…

— Ну, гэта хто каго! — пасмялеў Колька.

На сцірце стаялі Майсей Вухаед і Кастусь. Астатнія мужчыны, што былі ў брыгадзе, падвозілі салому. Кастусь знарок не клікаў на работу Паўла і Кольку, ведаў, што тыя пачнуць крычаць. А без іх усё абышлося ціха. Праўда, той-сёй спытаўся, чаму салому рашылі сціртаваць.

— Хіба нас падводзіў калі Ігнатавіч? — супакоіў усіх Майсей Вухаед.

На гэтым уся гаворка і скончылася.

Таптаць салому было цяжка, хадзіць па сцірце няёмка, салома раз’язджалася пад нагамі. Кастусь так упарыўся, што мусіў быў скінуць пінжак і астаўся ў кашулі. Неўзабаве людзей яшчэ прыбавілася. Падышлі даяркі з фермы, цялятніцы, а з імі і Вера. На Кастуся яна нават і не зірнула, як адчула, што ён староніцца яе.

Сцірта непрыкметна расла. Майсей на сваім канцы пачынаў ужо вяршыць. У гэты час Кастусь і заўважыў Паўла і Кольку. Яны спяшаліся. Павел ішоў першы з сукаватым дрынам у руцэ. Услед за ім ледзь не бег цыбаты Колька. Абое без шапак, у расхрыстаных кашулях.

Падышоўшы бліжэй, Павел крыкнуў Кастусю:

— А ну, злазь, пагаворым! Ну, чаго стаіш?

— Калі не хочаце па пятнаццаць сутак палучыць, дык ідзіце дамоў ды праспіцеся!

— Злазь, а то дрынам знімем!

— Ідзіце, яшчэ раз гавару, а то дайграецеся.

— Ён не дае нашай саломы, ды яшчэ і пагражае. А ну, злазь, кажу! — Павел замахнуўся і шпурнуў дрынам на стог.

Кастусь нагнуўся, дрын з посвістам паляцеў на другі бок сцірты.

— Уцякай! — здаецца, закрычала Вера.

Кастусь згледзіў, што Павел шпурнуў яшчэ нешта, але адхіліцца не паспеў — вілы дзеўбанулі ў руку вышэй локця.