Мой гай дубовы

Славянская вуліца. Тут, на Славянскай,

дзе поўня над фабрыкай вартаю ўстала,

сто матак на кроснах снуюць калыханку

крывінкам сваім, сваім дзецям з падвалаў.

А зоркі ўсю ноч задыхаюцца ў дыме.

Далёка да золку — да дня яшчэ далей.

Сірэны сыноў, сном акутых, падымуць —

I рушаць сыны да раз’ясненых даляў.

Але не яснее. Усход вечна ў хмарах,

адзіна што ў чэрвені — часам на бруку

бунтоўна ўзаўецца агнянасць штандараў,

на міг, на пярэдых, на сэрц гулкі тухкат.

Славянская вуліца. Тут, на Славянскай,

на муры фабрычным бляск шыбаў праз краткі.

Гляджу проці бляску і бачу, бы ў рамцы,

штубацтва маё, маладосць маёй маткі...

ДЗЕД I БАБКА

Дзед меў крылкі і катрынку конную —

Зарабляў — развозіў кіламетры хітрыя.

Бабка мела паркалёвую сукню шыкоўную

I начамі шыдэлкам вязала світэры.

У нядзелю, калі званы званілі ўсмак,

Бабка вымоджвала булкі і какао.

А дзед, адмыслова ўбраны ў фрак,

«Но, но, но!» — гукаў ласкава.

Паснедаўшы, баяліся ў касцёл спазніцца —

Ды ведаеце: падагра, апакаліпсіс

                                           і апаплексія —

Дзед на кавёлах, бабка на спіцах:

Ішлося ім неяк праз сілу.

Заўсёды вярталіся з паловы дарогі дадому

(Другую палову на зіму хавалі не без прычыны).

I раз — уявіце сабе на момант —

Дзядулька спаткаў... дзяўчыну!

Вусны мела чырвоныя, плечы сонцам пазалочаныя,

Валасы — проста вецер, што над галавой

                                                              заплакаў,—

Вочы як Афрыка: спёкла-распаленыя,

                                                    пустэльна-чорныя,

I сцёгны, што калыхаліся мерна і мякка...

Ах! Неба — глыба блакіту — рухнула пад ногі,

I сонца — граната ручная — вясёлкай

                                                        пырснула ў вочы —

А крылцы, два ветразі, вецер, хапаючы

                                                             да знямогі,

Неслі Дзеда хартамі па слядах дзявочых.

Пёр! Быў гэта ні марш, ні бег, ні хада,

Толькі танец семнаццаці год у цвеце,

Толькі плыўны парыў адбівала вада,

Проста кажучы: нешта незвычаннае ў свеце.

Улёг Дзед за дзяўчынай — заняло ажно

                                                    дых бегуну! —

Ссушаных кіламетраў кінуў за плечы ці мала,

А катрынка конная мелодыі са сну

Па зямлі, па вадзе, па небе снавала —

Дзед — Бабка: адлегласць Амерыка — Гдыня,

Памножаная на буру, імглу, нуду і памрокі —

А адлегласць Дзед — дзяўчына

На пяць,

             на чатыры,

                              на тры,

                                         два крокі!

О сэрца, што за прутамі рэбраў дрыжыць

                                                         як птах,

О дыханне, што лашчыць, о запал,

                                              што палам вые.

І о... на жаль — сямідзесяці гадоў жах!

I о... на жаль — валасы сівыя!

Дзяўчына прыстоіла: залп чорных вачэй

                                                      без жалю!

Паранены рукі раскінуў — аж іскры з вачэй —

А дзяўчына ўпала яму на грудзі, як мальва...

«Мацней прытуляй, цалуй гарачэй!»

Дык гэта ж дзень белы, дык гэта ж мястэчка!

...Водзван плыве ад ветру,

Вітаючы песеньку, што танцуе над рэчкай:

«Вырасла ў полі белая кветка...»

Сон — не сон? Байка пакропленая?

                                                   Успамін позні?

(Валасы... пэўна, вецер, што над галавой

                                                   заплакаў...)

Ліхаманка трапічная ад афрыканскага позірку?

Свет напачатку? Зноў жыццё да смаку?

З-пад цяжару пяцідзесяці гадоў светла

Мелодыя маладосць выграбала —

«Вырасла ў полі белая кветка...»

Ой, грала катрынка, грала!

I дзяўчына прызналася ўрэшце яму са слязамі

                                                    ў вачах:

«Я твая адзіная, ад пачатку свету царую.

Маю сукню з чорнага паркалю́. Па начах

Вяжу шыдэлкам світэры, вышываю іх і цырую.

Шмат гадоў я хавала ў кубел безупынку

Да касцёла палову дарогі на потым, употай,

Аж перамаглі ўспаміны пра маладую дзяўчынку

У нядзелю, якая дрыжала зелянінай і пазалотай —

I ў схоўню палезла. А дрыжала рука невыносна,

Калі дарогу няздзейсненую і дрымотны час

Тут, на грудзях, пад блузкай хавала зайздросна,

Каб сваю маладосць перажыць яшчэ раз.

Далей ужо ведаеш: мы мелі палову дарогі —

Ты павярнуў — а ўва мне быццам кветка распусцілася зноў!

Маладосць крыніцай прабілася, мяне панеслі ногі

У кіламетры, назбіраныя за пяцьдзесят гадоў...

Два і два — чатыры, шэсць і шэсць —

                                         і дванаццаць ёсць —

Беглі гадзіны, памножаныя на кіламетры звітыя,

А з кожным здабыткам гасне бабчына маладосць —

Дзеда цягне катрынка — а Бабулю світэры.

Забыліся пра пацалункі, абдымкі, слёз узбліскі

(Вечар мачаў хадулі брудныя ў сажалцы шэрай).

Цяжкі зварот да дому — і дарога не блізкая —

Ногі іхнія грузлі ў пяску і валакліся

                                          ў траве сшэрхлай.

Былі ўжо амаль на палове дарогі,

Калі ўпаў на галовы ім птах начны, як жар,—

I — ад старасці, пакуты, трывогі

Дзеда і Бабу... хапіў удар!

Далей лягчэйшай была задача,

Бо, як ведаеце, меў крылцы Дзед,

Бабка (напачатку было зазначана)

Шыдэлкі мела, на якіх магла пнуцца ў свет.

У амурчыкаў ператварыліся ўдваіх спакваля,

Адна з шыдэлкамі, другі меў крылцы нянаскія —

Кірунак: неба, ну і voilá!

Дзве дзюркі ў носе, і скончана казка.

Хоць... Хіба я ведаю? Бо аднак...

                                           мела і вусны чырвоныя

I валасы, проста вецер, што заплакаў

                                                        над галавою...

I вочы, што цешаць і несуцешна-шалёныя...

I сцёгны, і плечы, сонцам пазалачоныя...

Ну і... дзе... дзед павярнуў з паловы дарогі

                                                                  на неба!

Можа, таму — а можа, ў гонар нядзелькі,

У сувязі з чым адмяняць мне трэба

Адну з дзюрак у носе.

Круцелькі... пяцелькі...

ГАЛІНА УЛАНАВА

Зараз стала ўжо ўсё мажлівым,

калі сэрца трапеча, як птах:

гэта горы хістаюцца і плыве

маладзік праз бярозы — наўплыў.

Зараз стала ўжо ўсё мажлівым

у лабірынце серпантынаў музычных —

нават тое, што ў віяліне фантан

вырастае абрысам дзявочым.

О, Уланава, Уланава, Уланава,

узнесеная на крылах музычных,

абстраляная паласой пражэктара,