Навелы

— Праўда, вельмі непрыемна, калі акурат у той час, як чалавеку выпадае пабыць у сталіцы, усчынаецца дождж. Мы, сталічныя чыноўнікі, над гэтым неяк і не задумваемся.

Абат прамаўчаў. Ён глядзеў на двор: залева трохі сунімалася. Кюрэ вырашыў, што ўжо можна ісці далей, і падабраў крыссе сутаны — гэтак жанчыны падбіраюць падолы сваіх сукенак, калі пераходзяць ручай.

Пан Марэн, бачачы гэта, усклікнуў:

— Ды вы ж прамокнеце, пане абат! Пачакайце яшчэ трохі, дождж хутка пройдзе.

Святар нерашуча спыніўся і адказаў:

— Але я дужа спяшаюся. Тэрміновае спатканне.

Пан Марэн ажно засмуціўся.

— Але ж вы прамокнеце наскрозь! Дазвольце папытацца, а ў які квартал вы кіруецеся?

Кюрэ павагаўся, але адказаў:

— Ды ў бок Пале-Руаяль.

— У такім разе, пане абат, дазвольце прапанаваць вам мой парасон. Я ж іду ў дзяржаўны савет. Я дзяржаўны саветнік.

Святар ускінуў галаву, паглядзеў на свайго спадарожніка і сказаў:

— Дужа вам удзячны, пане, ахвотна прымаю вашу прапанову.

Пан Марэн мігам падхапіў кюрэ пад ручку і павёў за сабою. Ён выбіраў яму дарогу, аберагаў, даваў парады:

— Асцярожней, пане абат, ручаіна! І трымайцеся, калі ласка, далей ад экіпажаў, а то яшчэ абкідаюць гразёю з галавы да ног. Сачыце за парасонамі прахожых. Там такія вострыя спіцы, што таго і глядзі — вочы павымаць можна. А жанчыны дык проста нясцерпныя: ні на што не звяртаюць увагі, вечна пырскі з іхніх парасонаў ляцяць чалавеку проста ў твар! Ні на кога не зважаюць. Можна падумаць, што ім належыць увесь горад. І на тратуарах іх улада, і на праезнай дарозе. Па-мойму, выхаванне жанчын зусім занядбана, я так мяркую!

І пан Марэн засмяяўся.

Кюрэ маўчаў. Ён ішоў, угнуўшы галаву, старанна выбіраючы мясціны, куды ступаць, каб не запэцкаць ні абутак, ні сутану.

Пан Марэн не сунімаўся:

— А вы, мусіць, прыехалі ў Парыж развеяцца трохі, праўда?

Святар адказаў:

— Не, справа тут у мяне.

— Ах, вось як! І важная? Дазвольце пацікавіцца, а ў чым заключаецца ваша справа? Можа, я магу памагчы вам, дык я цалкам у вашым распараджэнні!

Поп быў у яўным замяшанні. Ён прамармытаў:

— Ды як вам сказаць... Так, дробная асабістая турбота. Невялікае непаразуменне з ... з маім епіскапам. Але гэта вам не цікава. Так, хатнія непаладкі... духоўнага характару.

Пан Марэн загарэўся.

— Ды менавіта Дзяржаўны савет і ўладжвае падобныя справы! У такім разе — я да вашых паслуг.

— Праўда, пане, акурат у Дзяржаўны савет я і іду. Вы вельмі добры чалавек. Мне трэба пабачыцца з панам Лёрэпэрам і панам Савонам, можа, яшчэ і з панам Пэціпа.

Пан Марэн спыніўся як укапаны.

— Ды гэта ж мае сябры, пане абат, мае найлепшыя сябры, цудоўныя калегі, чароўныя людзі! Я пазнаёмлю вас з усімі трыма, і з задавальненнем пазнаёмлю. Можаце разлічваць на мяне!

Кюрэ падзякаваў, папрасіў прабачэння, налепятаў процьму ўсялякіх прыемнасцей.

Пан Марэн быў зачараваны.

— Ах, вы папраўдзе можаце хваліцца, што вам страшэнна пашанцавала, пане абат. Вось убачыце, вось убачыце, пры маім удзеле ваша справа рушыць як па масле!

Яны прыйшлі ў Дзяржаўны савет. Пан Марэн завёў свяшчэнніка ў свой кабінет, прапанаваў яму мяккае крэсла, пасадзіў бліжэй да каміна, дзе гарэў агонь, потым сам сеў за стол і пачаў пісаць:

«Дарагі калега! Дазвольце мне ад усёй душы назваць Вам самага дастойнага, вартага найвялікшай пашаны вялебнага пана абата...»

Ён прыпыніўся і запытаўся:

— Ваша прозвішча, будзьце ласкавыя?

— Абат Сэнцюр.

Пан Марэн застрачыў далей:

«...пана абата Сэнцюра, якому патрэбна ваша паслуга ў адной дробязнай справе, пра якую ён Вам сам раскажа.

Я шчаслівы, што дзякуючы гэтай нагодзе, дарагі калега...»

І закончыў адпаведным кампліментам.

Напісаўшы тры падобныя пісьмы, ён перадаў іх свайму пратэжэ, і той пасля бясконцых падзяк выйшаў з кабінета.

Пан Марэн адпрацаваў у Савеце, вярнуўся дахаты, спакойна дабыў да вечара, мірна праспаў ноч, прачнуўся ў выдатным настроі і загадаў падаць газеты.

Першы ў рукі трапіўся лісток радыкальнага зместу. Ён прачытаў:

«Наша духавенства і нашы чыноўнікі.

Цяжка пералічыць злачынствы нашага духавенства. Нейкі святы ойча прозвішчам Сэнцюр, выкрыты як змоўшчык супраць урада, абвінавачаны ў такіх учынках, якія нам нават няёмка выносіць на людзі, болей таго, западозраны ў тым, што ён — былы езуіт, які пераўвасобіўся ў сціплага папа, пазбаўлены сваёй парафіі епіскапам па матывах, якія, як кажуць, аспрэчванню не падлягаюць, і выкліканы ў Парыж для тлумачэння сваіх паводзін, знайшоў сабе гарачага заступніка ў нейкім Марэне, дзяржаўным саветніку, які асмеліўся даць гэтаму зламысніку ў сутане пільныя рэкамендацыйныя пісьмы да ўсіх сваіх калегаў, чыноўнікаў-рэспубліканцаў.

Звяртаем увагу міністра на нечуваную пазіцыю гэтага дзяржаўнага саветніка...»

Пан Марэн ускочыў як уджалены, адзеўся і кінуўся да свайго калегі Пэціпа.

— Ах, гэта вы? — прамовіў той. — Ведаеце, вы проста з глузду з'ехалі — пасылаць да мяне гэтага старога змоўшчыка!

Пан Марэн разгублена залепятаў: