Отчаяние (на каз.яз.)

Жоар олы айтадан шабуыла шыты. рыс шиеленісе тсті. Кн екіндіге таяп алан кез. азаты бдан баса скері жо екеніне кзі жеткен Сыбан Раптан, зіні кптігін кріп, скеріне «бірде-бір аза жауынгері тылушы болмасын, жан-жаынан оршап алыдар!» деп бйры берді. Жоар скері онтайшысыны бйрыын орындаан. рыса ызу кіріскен білайыр здеріні оршауда аланын кн батып бара жатанда бір-а білді. андай апана тскендерін ааран Кіші жзді жігіттері ашып тыла алмайтындарын тсінісімен-а, лімге біржолата бел буан. Жастытарын ала лмек болды. аза жігіттеріні ерлігі, айсарлыы брынысынан он есе, жз есе арта тсті. Жауыны оай берілмейтініне кзі жеткен Жоар жауынгерлері де барын салды. Екі жатан да бірдей батыл имыл, ан-жоса кескілесу басталды. Біра білайыр олыны жан-жаынан темір оршау бірте-бірте тарылып, аза жігіттеріні шеберден шыа алмай ырылатыны шындыа айнала бастады. Сонда да йгілі Адай, Тама, Найман жігіттеріні оршауында, маына жан жуытпай жрген білайыр «жеілдім» деп ол ктермеді. Бан ызаланан Сыбан Раптан «азаты бірде-бір жауынгері тірі алмасын!» деп таы жарлы берген. анды крген асырдай, азаты ыруа бден ныып алан Жоар онтайшысыны бл бйрыын орындар ма еді — айтер еді, кенет солтстік жатан «Аруа!», «Аруа!», «Ажол!», «Ажолдаан!» айбарлы ран шыты. Бл кезде кн де батып бара жатан-ды. Ойламаан жерден айбарлы ран естілгенде Сыбан Раптан шын сасып алды. Смекені олы жеткен екен деп ойлады. Ал бл жеткен — бар боланы ш мы жауынгері бар Батыр Баян еді. Ол Іле бойында брын да алмапен сан айасан, сан жеген, жау жаына брыннан белгілі батыр. Абоз атын ол алдында ксілдіре салып келе жатан жігітті кргенде, жоарлар «Батыр Баян!» деп шу ете тсті. Жау шебіні бір жаы шетіней бастады. Сол шетінеген тстан білайыр скері оршаудан босанып шыа берді. Бл кезде ас араюа айналан. Заматта араы тсіп кетті. Енді екі жа та рыстарын тотатып кейін шегінді. Осылай Батыр Баянны ойда жота пайда болуыны арасында бір ырыннан сау алан білайыр скері, майданда те жартысын кмусіз тастап рі шегіне берді. Батыр Баянны скерін осанны зінде олыны саны бар боланы он мыа жетер-жетпес. Мндай шаын кшпен ш есе кп жоара не істейсі?

Смекені алыста жатанын білмеген Сыбан Раптан білайыр олын умады. Артымнан Смеке скері тре соар деп орыты. Содан, екі скер екі жаа арай шегінді. Кп кешікпей жабыры жо, ары жо, кпілі адамны кпесінен тетін, бкіл Сыр бойыны жртына млім кзгі ара суыы да басталады.

Сауран аласы Отырар, Сыанапен атар салынан аза еліні кне бекінісі. Бл амал жаалай азылан, зындыы жиырма бес, тередігі он бес кез, тіп-тік ормен оршалан. Орды тбінен амалды жоары ернеуіне дейінгі биіктігі елу гяздай ¹.[1] Оны стіне р мір, р дуірде бл шаарды оранын зінше кшейте тскен. Сондытан да амалды асырлар бойы келе жатан абыраларын Шыыс хан шабуылы кезінде де тас атыш машиналар бза алмай ойан деген лаап бар. Аыза араанда, Сауран шаарына Шыыс хан скері кіре алмаан. Тек аланы ораушыларды бірі алмай аштан ырыланнан кейін барып, монол басыншылары ие болан.

Тркістанды тастап кеткен Елшібек батыр, тнде амыс арасында тыылып жатып, кндіз жріп, ш кн дегенде серіктерімен осы Сауран бекініске зер жеткен.

ала хакімі Трсынбек жоарлардан орып ндижана ашып кетіп, шаар трындары бігерде екен. Бл маайа йгілі Елшібек батырды келгеніне олар уанып алды. Бір дауыстан брі шаарды орау жмысын Елшібекке тапсырды. Батыр бірден жауа тойтарыс беру жабдыына кірісті.

Жер бетін ділетсіздік билеген сонау у заманда, тарих иянаты лсін-лсін айталана беретін. Осы срылт балшыты лы бекініс сол иянатты р жз елу жылдар арасында збей кріп отыран. Ол иянатты Шыысхан кезінде де, Аса Темір, білайыр, Абдолла шабуылдарында да бастарынан ткізген. Міне, бгін жоар басыншылары да сол иянатты таы айталама. Ал ала трындары бірі алмай ырыландарынша, шаарларын жауа бермей орап келген. Бгін де сйтпек.

Бір кезде осы бекініс стінде тас мсін трізді кзетте Ора батыр тран. Содан жз елу жыл кейін, л мен кнен туан, жала тс батырлар ия пен Тяа кезек келген. азір оран стінде осы ос батырды рпаы, алпамсадай алып денелі, рыштай берік Науан ста тр.

Науан станы бар кн крісі — крігі мен баласы. Арманы — ары бабасы Ора пен ия, Тя салан ділеттік пен ерлік жолын адал стау. Ал халы шін жан иан ерлер жайындаы ел аызы оны ана стіменен анына сіген.

Аыз? Жо, ия пен Тя ерлігі аыз емес, шынды! Оны рпатан рпаа ертегі етіп ел айтады, сол батырды аны таман срылт топыраты жер айтады. Бастарына ойылан лпы тас пен ерліктерін ткізген осынау берік амал — бекініс жыр етеді.

Ата-бабасыны ерлігі мытпастай боп рпатарыны жректерінде саталып, мойындарына тмар болып таылан.

Кзетте тран Науан станы асына Елшібек батыр мен Бар жырау келді.