Отчаяние (на каз.яз.)

Керуен Тркістана жеткеннен кейін екі блінген. Бір блегі, малдарын ндылау етіп сатылары келген ауаттылау жаы Ташкент барып айтпа болан. Екінші жартысы оларды айта оралуын ктіп, Тркістанда алып ойан. Сол Тркістанда алан топта Гуар да бар еді. Тркістан тірегіндегі аза атаулы шаарды ораймыз деп жатанда, Бсентин жігіттері кемеден ашан егеуйры тышандай, елге кетіп алуды ретін таба алмады. Тркістанды ораушылара осылды. Гуар да солармен бірге алды. Амал жо, Елшібек аланы бергеннен кейін Ара жігіттерімен бірге Гуар да Сырдарияны алы амысыны арасына тыылды. Дл осы кезде блара білайыр скеріні келе жатаны, оан жаында Арадан Смеке бастаан алы ол келіп осылма деген хабар жетті. Іле-шала «зын ла» Сыбан Раптан білайыра арсы ыры мы жауынгермен аттанды деген суы сзді келді. Бан оса «білайыр скері Сыбан Раптанны шыанын білмейді екен, олар Шиелі бойында Смеке скеріні келуін ктіп жатанда, Жоар онтайшысы адаусызда стерінен тспек екен» деген таы да суы сыбыс естілді. Хабарсыз жатан аза скеріні, жауды ттиыл шабуылынан атты апата шырайтынын білген нзік сезімді, ер жректі Гуар енді шыдай алмады. білайыр скеріне хабар бермек боп ата онды. Біз ерейік деген серіктерді ертпеді. Нашар киінген жалыз аттыны ешкім аара оймас деген. Ара жігіттеріні е та- даулы жйрігін мініп жола шыты. Сыр бойын уалай тні бойы шабыстан танбаан Гуар, та ыла беріп келе жатанда, Хочалар ос тіккен оалы клді жанынан те беріп ола тскен. Жігіт деп стааны ыз болып шыанда Хоча та алды. ыз боланда андай! Сан айастан ткен, сонау ытайды шекарасындаы Халадан Тркістана дейін адамзатты нелер сымбаттысын кездестірген алма жауынгерлері Гуарды кргенде, млдір су тбінде жатан жарыраан гуар тасты кргендей естері шыты. Шгерек ноянны бірден Гуарды лімге имай араша тсуі де осыдан еді.

Гуар босанып шыысымен сол кні сске ктерілмей-а білайыр олына кеп жетті. Хана Сыбан Раптанны ыры мы скері келе жатанын айтты. білайыр дабыл аып, скерін сапа трызды. Хан кеесін шаырды. Ттын жігіт Хочалара білайырды отыз мы скері бар деп білмегендіктен айтан. білайырды бар скері он бес мыа да жетпейтін. Мндай шаын олмен ыры мы жауынгері бар Сыбан Раптана айдан арсы тра алады? Бларды бар сенгені алы аза жайлаан Ара олы болатын. Сол ола сеніп жорыа аттанан. Сол олды ктіп, Шиелі бойына ос тіккен. Енді жау- ды таяп аланын естіген жне оан ттеп бере алмайтынына кзі жеткен білайыр бір себептен кейін шегінуді де ойлады. Біра Адай мен Таманы батыр жігіттері оан кнбеді. Олар Алшын руыны алтын шты найзасын жо- ар анына малмай кейін айтпаймыз деп кесіп айтты. білайыр, амал жо, скері аз болса да, Сыбан Раптана арсы шыуа бел буды. Тек здеріні аз екенін айтып, «тезірек жетсін» деп, келе жатан Смеке ханны скеріні алдынан таы ат шаптырды.

Болат ханны Ордасына абанбай батыр жеткенде, хан жазы жайлау Нра бойында болатын. Біра зі тсек тартан ауру екен. Бл ел суы сзден брын да хабардар боп шыты. Хан Жоара арсы шыуды інісі Смекеге тапсырды. Ол бкіл Ара бойындаы Орта жз руларына кісі жргізді. «аза жеріне жау шапты, аттан!» деген хабарды естіген алы ел лезде дрліге алды. аза деген ата ие болып, Еділ мен Ертісті, Алатау мен Есіл, Тобылды арасын жайлаан елге ежелден соыс деген сз жат емес-ті. асырлар бойы бл елді соыссыз ткен бірде-бір жылы жо. Соы екі жз жылын Сырдария бойындаы алалары шін білайыр, Мхамед-Шайбани ордаларымен, Самарант, Бар мірлерімен айаста ткізген. Бнымен атар он бесінші асырды басынан бастап, кні бгінге дейін Жоар, ытай хандытарымен алысып келеді. лі алдарында анша ырын апат бар! Осыны бріне еті ліп кндіккен халы, б жолы да «жер шетіне жау келді!» деген суы сзді естігенде, еле ете тсті. Біра жеріні шалайлыымен байланысты заматта жинала оймады. ырда жатан жылыларынан жорыа мінетін аттарын алдыртып, босаада сйеулі тран сойылдарын таымдарына басанша біраз уаыт тіп кетті. Тек бір ай млшерінде отыз мыа жуы жігіт жиналды. Осы жігіттерді ішінде, бкіл аза еліне аттары млім, халын жоар шапынынан таруа жан салан йгілі батырлары: Арынны бір тармаы анжыалы руынан шыан Бгенбай, Бсентин руынан шыан Сырымбет, Малайсары, Тараты руынан шыан Байозы, Шаша руынан шыан Жнібек, лытау бойындаы Найманны бір тармаы — Бааналы руынан Оразымбет Имантай келді. здері жас боланмен, кейбіреулері астарындаы топ жігітке басшы болуа жараандай. Бларды стіне Баянауыл мен Ккшетау даласындаы Обаан зенін жайлаан Уа руларыны жігіттерін ертіп, брын да Іле бойында жоарлармен сан алысан, Араны ардагері Батыр Баянны зі де бгін-ерте жетпек. Блар келе бастааннан кейін, сонау Ертіс бойындаы аракерейден зіне серік жігіттерді жима болып, абанбай батыр еліне айтты.