Отчаяние (на каз.яз.)

Екі жа Ташкент шаарыны кнбатыс тсында кездесті. Абдолла хан алпыстан асанына арамай а боз атын ойнататып, ан майдана зі шыты. Бл айаста бді-Мумин атысан жо. Ол зіні скерін Балы шетінде стап алды. аза олынан екі есе кем Абдолла лашкарлары барынша ерлік крсетті. Бл кездегі оларды е сенімді арулары Ташкент шаарларыны е биік амалыны стіне орнатан «ара бура» зебірегі, быыан аза олына ажал тасын жаудыра бастады. аза скері шыдай алмай кейін шегінді. Дл осы мезгілде Ташкент шаарындаы брыны Бабаслтан жаындаы кп трындар аланы ткпіріндегі темір апаны ашты. Осы ападан кірген ия пен Тяты екі мы скері шаар ішіндегі Абдолла олын кл-талан етіп, ескі амал стіндегі атар тран трт «ара бура» зебірегін иратты. Кейін шегінуге айналан Туекел хан скері айтадан шабуыла шыты. Есім мен джек слтанны екі бйірін ала, иялап шапан жауынгерлерінен оршауа тсіп алады екенбіз деп сескенген Абдолла скеріне кейін шегінуге бйырды. Сол-а екен, «жау ашты» деп сойыл, шопар стаан алы аза лап ойды. Бдан брын бетіне жан аратпаан, орасан рышына бленген Бхарды ататы лашкарлары, бкіл Орта Азияа йгілі байдолла, Асфандияр, бді-Латиф, Ходжа-Кули-шбегі, дайберді жасауыл, лбаба-кЇкілташ секілді скер олбасшыларынан айрылып, тым-тыраай шегіне бастады.

лі де болса лашкарларын тотатам деп уре болып, жасатарыны орта шенінде жрген Абдолла хана кенет лдекім сауыт бзар жебесін жіберді, Аралары сада оы жетердей жерде емес, алыс еді. Сйтсе де ысыра шан жебе «жеттім бе саан да» дегендей, екі абат тор сауыттан тіп Абдолла ханны а бйірінен кеп адалды. Ат стінен лап бара жатан ханды кзетші жігіттері аып алып, жау олына тсірмей кетті. Енді Абдолла скеріні лі де болса жауына ттеп беріп жрген топтары арсыласуын ойып, аттарыны басын Бхара арай брды.

— Маан о атан сол жігіт. Тек соны ана оы мені сауытымды бзып те алады, — деді ансырап жатан Абдолла.

И, дл Абдоллаа арнап кк рыш сауыт бзар оын Сайрам айасынан бері сатап келген ия батыр еді. Б да за кткен арманына жетті.

аза скерлері осы арынымен, тасыан зендей, жолдарында кездескен бгеттерді быт-шытын шыарып, Аса Темірді ордасы Самарантты алды. Бдан екі жз жыл брын бкіл лемді тітіреткен Аса Темір креген Алтын Орда астанасы Сарайа андай айбармен кірген болса, енді сол Алтын Орда хандарыны рпаы Туекел хан, сары алтынмен атаан ер-трманды сліктей ара арымаын ойнатып, сондай айбармен Самаранта кірді. ожа Ахмет Яссауи, ожа Нахшбанди мешіттерін салдыран лем міршісі Аса Темір глдей жайнаан Сарай шаарын, бір кезде Батый мен Берке тран Глстан сарайларын жермен-жексен етіп иратса, кшпелі елдерді скерін басаран Туекел хан Самарант шаарыны бірде-бір кірпіші блінбесін деп жарлы берді. Бнысы Туекелді болаша рпаты арысынан орыаны емес-ті. Бхар хандыына арсы шыса да, аза елі Самарант, Бхара, Хиуа, Хорезм шаарларын пір ттатын. Оны салтанатты сарайларын кргенде, кріктеріне та алып, жас баладай уанатын. Туекел хан соынан ерген осы халыты рухани сезіміне арсы шыып, оны зіне шіктіргісі келмеді. Сол себептен Самарантты алтын кмбезді сарайлары аман алды.

лемді тітіренткен Аса Темір мірші зираты «Гр мірді» асында, зімен бірге алып жрген сырлы хан таында аза даласыны міршісі Туекел отыр. Кншыыс жаындаы лыбек мнарасыны стінде жылы йрыыны ос уыс ылы байланан А Орданы а туы желбірейді. Хан жанына Есім, джек, таы солар секілді слтан, би, батыр, асаалдар бірінен со бірі келіп, тжім етіп жатты. Хан кзі лдекімдерді іздеп, аыры алы топ мырзалардан шеттеу тран ия пен Тяты тауып алды.

— Жауды жеуге тетік болан, міне мынау ос брі, — деп Туекел ия пен Тяты крсетті. — Жауа блар аш бркіттей шйілді, ккжал асырдай шапты! Бхар маралыны тсін анжардай тырнаымен жыртан анды кз барыстай, жау шебін кл-талан етті!

Хан ишаратымен бл екеуіне узірлері олжаа тскен азынадан Бхарды екі асыл анжарын кеп берді. Саптары сом алтыннан, бетіне е ымбат гауар тастар орнатан. стеріне жаасы блын, алтын зерлі Бхар шапандарын жапты. Алдарына батри тымдас екі а боз арыма тартты.

— А Орда — сендерден бдан да зор ерлік ктеді! — деді Туекел. — андай тілектері бар, айтыдар? Брін де беремін!

Сзге жаындау ия батыр сл ала шыып тізесін бкті.

— Бізді арамаымыздаы екі мы жігітті кпшілігі малшы-егінші… Іштерінде темір стасы, ааш шеберлері де бар. Солара елге айтып, з шаруаларына кірісуге рсат етііз, тасыр хан.

арадан туса да ия батырды даусы тегеурінді шыты, лаа ран танадай тына алан тыныштыта, жрт ызалана алан хан тісіні шыыр ете тскенін ап-аны естіді.

Бхар ханы Абдолла бл кндері о тиіп жараланан жолбарыса сайтын еді. Хан Бхар, Хиуа, Балы, орасан тгіл, зіне баынышты жерді брінен скер жинауды бйыран. Бір ай тпей сан жетпес алы скер Самарант пен Бхарды ортасындаы Зеравшан жаасына шатырларын тікті. Бір кні, жарасы лі жазылмаан Абдоллаа блік шыарып жрген баласы бді-Мумин келді. Шатыра кіре тізе бгіп отыра алды.

— Сені жрегіе жара салан мені бір білместігімді кешір, ке, — деді. — Бгіннен бастап е адал лы боламын. Міне нан, міне ран, бдан былай арай сені айтаныды екі етпеймін!

Абдолла хан шын артайан болуы керек, кзіне жас алды.