Отчаяние (на каз.яз.)

Жігіт жауап айыран жо. Енді біраз жргеннен кейін алы ол Ілені бір жалпа іріне келіп аттан тсті. скер кешкі асын ішіп, азыра кз шырымын алсын деп бйырды Абылай. Заматта остар тігіліп, р жерде азандар ктеріле бастады. Біра жауынгерлерді трінде ре жо. ашандарына орланандай мойындарына су кетіп, иытары салбырап, р жерде топ-топ боп жиналып, кбір-кбір сйлеседі. Абылайдан рсат алып, Ттіара мен Ктеш жырау осы ждеген топтарды арасына барып, кілдерін ктермек болды.

азаты шырай салан н шыан жерге заматта жиналатын деті. Бір ошаты жанында отырып Ттіара «алты ырды астынан естілетін» кшті даусымен бір айайлап ап, термені желдірте жнелгенде, р жерде шоырланып асты пісуін ктіп жрген жігіттер, лезде сол маа жинала алды. Жырау осы рыста кзге тскен жігіттерді ерлігін айтып, жртты жабыан кілін ктеріп-а тастады. Енді кп арасынан:

— У пле! Жігіт болса Малайсарыдай бол!

— Япырай, аракесек апан андай мерген еді!

— Уа, Бгенбай батыра кім жетсін! Алты алашты айдары ой!

— Ойпырмай, шршітті ырамыз деп жріп, кп ызыты крмей алыппыз ой, Тте-еке, лгі жуан ытай сыпайыны алай ашанын айтадан айтып беріізші!

Ттіара жырау екі кзі оттай жайнап, термеге айта басты.

Жуан арны іркілдеп,

ытай ашып келеді.

зірейілдей зіркілдеп,

Жабай уып береді.

О заман да б заман

Мндай ызы кім крген

Сан бйгеде жлде алан

Шабысы соан желмен те,

Аты шулы Кертбел,

алды кейін жете алмай,

Жуан рса, май басан

Сыпай кетті тылып,

ашан кезде, жігіттер,

Бл шршіттен кім асан!

Осыны алдында ана иіндері тсіп, салбырап отыран жрт мз-мейрам боп, дуылдасып алды.

— О, ері-ай!

— Шіркінні жаныны тттісін арашы, Кертбелге де жеткізбей кеткен.

Оша басы ду-ду клкі…

… Біраздан кейін жігіттер астарына тоымын, бастарына ерін жастанып, ттті йыны шаына енді. Бдан мы жыл, екі мы жыл, ш мы жыл брын да ата-бабалары дл осылай йытаан. Ежелден келе жатан осы кне халыты етін жеп, сйегін мрнынан шыарып тастама боп, ытай айдаары аза даласына дл осылай сан рет кірмек болан. Біра рашан да басыншы жауды крек тісі быт-шыт боп сынып, мадайлары таса соылып, Жоар апасыны тар шаталынан зер тіп, талай рет кейін шегінген… Жыраулар бгін ата-бабаларыны сол ерлігін жас рпаа жыр ып толады. Жырау сздері миларына онан жігіттерді тсіне айдаарлар кіріп, кейбіреулері шошып оянып, алдаспандарына жабысты…

Олар та саз бере, лемді тітірете кн кркіреп, шелектеп жауан жабырдан оянды. Абылай бар олын тез ата ондырып, йып тран алы жауын- а арамай, жола шыты.

Кн шыа жабыр басылысымен осын буырана а кбік атып, долдана тасыан зенге кеп тірелді. Тасыан зенні трі адам шошырлы, ждырытай тастарды шыр кбелек айналдырып апаылша аады. Алдарында ткел бермес долы зен, арттарында ытайды алы скері, жрт дадарып алды. Осы кезде мы жауынгерімен Батыр Баян кеп осылды. аза жігіттері та ата ытай шебіне тиіпті. Бларды аз екенін біліп алан Чжао Хойды атты скері арсы шауыпты. йтеуір жер жадайын жасы білетін аза жігіттері, жбын жазбай рыса шегініп, тылып кетіпті. ытай уыншылары содарына тсіп, тек алы жауын басталан со ана кейін айтан крінеді, Сйтіп азатарды ашаны ытайлара млім боп апты. Бларды ытайды кп скері айтадан ууы ммкін. ауіп р саат сайын кшейе берді. Оны стіне тасыан зен айтатын емес, арнасынан асып, брынысынан да бетер тырына бастады. Жрт бл араны «Кркіреуік» деп бекер атамаан екен, а кбік атан толындары грілдей кіріп, адамны арадай зре-тын алады. алы ол долы зен мен жау скеріні арасында алып, атты ысылды. Міне осы кезде Ттіара ала арай суырыла шыып, домбырасын безектете, саылдап оя берді.

амысты басы майда, тбі сайда,

Жнібек Шаша лы болат найза.

Алдынан су, артынан жау ысанда,

Ер жігітті ерлігі осындайда!

Бкейді айт Саыр менен Дулаттаы,

Дербіслі, Мадайды айт ыпшатаы,

зге батыр айтса да бір айтпайтын.

Сары менен Баянды айт Уатаы.

Аашта биікті айтса араайды айт,

Жігіттік, ерлікті айтса Бгенбайды айт,

Найзасыны шына жау мінгізген

Еменалы Керейде ер Жабайды айт! —

деп батырларды аруаын озап, зенге тсідер деп ран тастады.

оянды амыс, ерді намыс лтірген. Аты аталан батырлар тасып жатан зенге тсуге ыайлана бастады. Брінен брын, стіндегі ауыр киімін де шешпестен, долы аыса бірінші боп Батыр Баян ойып кетті. Абылай оан арап трып: Батыр Баянны кеше шегінген скерге алан боп зі сранып алуынан, бгін тасып жатан зенге жрттан брын тсуінен, аяулы батырды айдап салып жрген — жалыз інісі Нояннан айрылып, лі жазылмаан асіреті екенін ты.

Батыр Баянмен ілесе аты аталан батырлар суа тсе бастады. Олара зге жігіттер де осылды. Сйтіп алы ол аман-есен зеннен тті. Блар бергі бетке шыып, стеріндегі киімдерін кептіріп жатан кезде, Кркіреуікті ары бетінде Чжао Хойды атты скеріні барлаушылары да крініп алды.

— зенні бергі бетіне бірде-бір шршіт шыушы болмаcын! — деп Абылай таы да Батыр Баянны мы жігітін тастап, зі алы олмен ала арай жріп кетті.