Patroj kaj filoj

— Vi komencis ree, oni diras, laŭdi George Sand[51]. Ŝi estas malprogresema virino kaj nenio plu! Ĉu oni povas kompari ŝin kun Emerson[52]! Ŝi scias nenion pri la edukado, pri la fiziologio, pri io ajn. Ŝi nenion aŭdis, mi estas certa, pri la embriologio, kaj en nia tempo eĉ unu paŝon oni ne povas fari sen ĝi! (Eŭdoksio disetendis la manojn ĉe la lastaj vortoj.) Ah, kian admirindan artikolon skribis pri tio Eliseviĉ! Tio estas genia sinjoro! (Eŭdoksio konstante uzis la vorton «sinjoro», anstataŭ «homo».) Bazarov, sidiĝu apud mi, sur la kanapo. Vi kredeble ne scias, ke mi terure vin timas.

— Kial? Mi dezirus scii.

— Vi estas danĝera sinjoro: vi estas tiel kritikema. Ah, mia Dio, ridinda afero, mi parolas, kiel stepa bienulino. Cetere mi efektive estas bienulino. Mi mem administras la bienon kaj imagu, mia inspektisto Erofej estas rimarkinda tipo, tute kiel «Pathfinder»[53], de Cooper: estas en li io primitiva. Mi definitive fiksiĝis tie ĉi: abomena urbo, ĉu ne vere? Sed kion fari!

— Urbo kiel aliaj, — malvarme diris Bazarov.

— Oni sin okupas nur per malaltaj aferoj, jen kio estas terura! Antaŭe mi vintre loĝis en Moskvo … sed nun tie loĝas mia legitima, sinjoro Kukŝin. Cetere, ankaŭ Moskvo estas nun … mi ne scias … tute alia. Mi intencas veturi eksterlandon; en la pasinta jaro mi jam estis tute preparita.

— Parizon, kompreneble? — demandis Bazarov.

— Parizon kaj Heidelbergon.

— Por kio tien?

— Por kio? Bunsen ja loĝas tie!

Je tio Bazarov trovis nenian respondon.

— Pierre Sapoĵnikov … ĉu vi konas lin?

— Ne, mi lin ne konas.

— Ĉu tio estas ebla? Pierre Sapoĵnikov … li ja estas konstante ĉe Lidio Ĥostatov.

— Ankaŭ ŝin mi ne konas.

— Li proponis sin por min akompani. Dank’ al Dio, mi estas libera, mi ne havas infanojn … Kion mi diris: dank’ al Dio! Cetere, tio signifas nenion.

Eŭdoksio rulis cigaredon per siaj fingroj, flaviĝintaj pro la tabako, gluis ĝin per la lango, iom ĝin suĉis kaj ekfumis. Venis la ĉambristino kun plato.

— Jen la matenmanĝo! Ĉu vi volas manĝi peceton? Viktoro, malŝtopu la botelon; tio estas via specialo.

— Mia, mia, — murmuris Sítnikov kaj ree akre ekridis.

— Ĉu estas ĉi tie belaj virinoj? — demandis Bazarov, fininte trinki trian glaseton.

— Estas, — respondis Eŭdoksio, — sed ili ĉiuj estas tiel sensignifaj. Ekzemple, mon amie[54] Odincóv ne estas malbela. Bedaŭrinde, ŝia reputacio … cetere, tio ne estus grava, sed ŝi havas nenian liberecon de la opinioj, neniajn altajn ideojn, nenion … de ĉio ĉi. Oni devas ŝanĝi la tutan sistemon de la edukado. Mi jam pensis pri tio; niaj virinoj estas tre malbone edukitaj.

— Nenion vi faros el ili, — interrompis Sítnikov. — Oni devas malestimi ilin kaj mi malestimas ilin plene kaj komplete! (La ebleco malestimi kaj esprimi sian malestimon estis la plej agrabla sento por Sítnikov; precipe li atakis la virinojn, ne antaŭsentante, ke post kelke da monatoj la sorto devigos lin rampi antaŭ la edzino sole tial, ke ŝi estis naskita princidino Durdoleosov.) Neniu el ili povus kompreni nian interparolon; neniu el ili valoras, ke ni, seriozaj viroj, parolu pri ŝi!

— Sed ili tute ne bezonas kompreni nian interparolon, — diris Bazarov.

— Pri kiuj vi parolas? — sin miksis Eŭdoksio en la interparolon.

— Pri la belaj virinoj.

— Kiel? Vi do partoprenas la opinion de Proudhon[55]?

Bazarov fiere sin rektigis.

— Mi partoprenas nenies opiniojn; mi posedas proprajn.

— For la aŭtoritatojn! — ekkriis Sítnikov, ĝojante, ke li trovis okazon akre esprimi siajn pensojn en la ĉeesto de la homo, kiu estis lia fetiĉo.

— Sed Macaulay[56] mem, — komencis sinjorino Kukŝin.

— For Macaulay! — tondris Sítnikov. — Vi estas partiano de la virinaĉoj?

— Ne de la virinaĉoj, sed de la rajtoj de l’ virinoj, kiujn mi ĵuris defendi ĝis la lasta guto de mia sango.

— For! — Sed tie ĉi Sítnikov haltis. — Ankaŭ mi ne neas ilin, — diris li.

— Ne, mi vidas ke vi estas slavofilo!

— Ne, mi ne estas slavofilo, kvankam, cetere …

— Ne, ne, ne! Vi estas slavofilo! Vi estas adepto de Domostroj[57]. Vi dezirus vipi la virinojn!

— La vipo estas bona afero, — diris Bazarov, — sed ni jam venis al la lasta guto …

— De kio? — interrompis Eŭdoksio.

— De la ĉampano, respektinda Eŭdoksio Nikitiĉna, de la ĉampano, ne de via sango.

— Mi ne povas aŭskulti indiferente, kiam oni atakas la virinojn, — daŭrigis Eŭdoksio. — Tio estas terura. Anstataŭ ataki ilin, vi prefere legu la libron de Michelet: «De l’ amour»[58]. Admirinda verko! Sinjoroj, ni parolu pri la amo, — aldonis Eŭdoksio sopire mallevante la manon sur la ĉifitan kusenon de la kanapo.

Sekvis subita silento.

— Ne, por kio paroli pri la amo, — diris Bazarov, — sed vi menciis sinjorinon Odincóv … Tiel, ŝajnas, vi nomis ŝin? Kiu ŝi estas?