Retoriko

[20] La fakto, ke mi opiniis kaj opinias plurajn punktojn de la teorio de Marr neakcepteblaj, neniel signifas, ke mi en kiu ajn senco aprobas tiujn atakojn, lingvosciencajn ĉarlatanaĵojn kaj insultajn esprimojn pri Marr kaj lia ĝenerala lingvistika agado, kiujn eldiris Stalin kaj liaj tiamaj sekvantoj jam antaŭ 1950. La vera senco de la kampanjo de Stalin kontraŭ Marr estis politika. Stalin forĵetis lian doktrinon ne tiom pro tio, kio en ĝi estis efektive kontestebla, sed tial, ĉar ĝi ne respondis al la interesoj de la stalinisma grandrusa imperialismo, kiu samtempe glorigis la rusan lingvon kiel "la internacian lingvon de socialismo". L. Laurat publikigis pri tio tre bonan studon en la franca lingvo sub la titolo Staline, La Linguistique et L'Imperialisme Russe (Stalin, la Lingvistiko kaj la Rusa Imperialismo), Paris, 1951.

49

6. KION DIRAS LA ANTROPOLOGIO ? (*)

Oni ne povas plene kompreni la lingvon - ni pensas al la homa sona lingvo, kiam ni uzas tiun vorton sen plia indiko - se oni rigardas ĝin nur el pure lingvistika vidpunkto. La ebleco uzi la lingvon por komunikado estas kondiĉita de la fiziologia kapablo paroli-aŭdi kaj tial la fiziologio de la parolaj kaj aŭdaj organoj okupas gravan lokon en la studo de la lingvo. La psikologio traktas la lingvon precipe el la vidpunkto de la mensaj operacioj koncernantaj la rilaton

[21] J. Vendryes, Le Langage (La Lingvo), Paris, 1921.

[22] Mario Pei skribas pri tio en la verko All About Language (Ĉio pri la Lingvo), London, 1956: "Sed ne estus surprize, se, kun la paso de jaroj kaj jarcentoj, la naciaj lingvoj estus uzataj malpli kaj malpli, kaj la internacia lingvo pli kaj pli, ĉar la internacia lingvo povus esti uzata en ĉiuj lokoj, en ĉiuj okazoj, kaj direktata al ĉiu, dum la naciaj lingvoj estus limigitaj al siaj propraj teritorioj. Se tio okazus,

[22] Pli detale pri tio: D-ro Ivo Lapenna, La Internacia Lingvo en

[23] Ferdinand de Saussure, verko cit. sub (67), p. 31.

[24] Ĉio pri la indianaj lingvoj laŭ E. Sapir, verko cit. sub (51), p. 89 kaj sekv.

[24] Verko cit. sub (75), p. 90.

[25] Pli detale pri la Universala Deklaracio en: Ivo Lapenna, Aktualaj Problemoj de la Nuntempa Internacia Vivo, Roterdamo, 1952, ĉap. VII.

[25] La formiĝo de pluraj novaj komunaj lingvoj tute ne kontraŭas

[26] En la Plena Vortaro de SAT retoriko estas difinita kiel arto trafe kaj elokvente paroli. Tiu difino ŝajnas al mi nekorekta, ĉar ĝi ne estas kompleta. Sendube, retoriko havas ankaŭ tiun signifon. Sed ĝi estas ankaŭ - kaj precipe - la teorio de la arto trafe kaj elokvente paroli, do de la parolarto. La vorton "retoriko" mi uzos prefere en tiu dua senco, dum por la unua mi uzos la vorton "parolarto".

120

parolis kaj poste la teorio pristudis la regulojn de elokventa parolado. Tiuj reguloj estis kreitaj ne nur surbaze de la

[27] Jen tiaspeca konkludo, en kiu la vorto "regi" estas misuzata: Mia dujara infano - diris Temistoklo - regas sian patrinon, mia edzino regas min, mi regas Atenon. Ateno regas Grekion, Grekio regas la mondon; sekve mia dujara infano regas la mondon!

[28] La vorto "elokucio" (lat. elocutio) signifas: la eldiro mem de la parolado.

[29] El vidpunkto de retorikaj postuloj, la kriterio pri lingvoscio estas, kompreneble, multe pli severa.

144

plej grandan rapidecon, sed atentante tamen, ke plena klareco

[30] Pli detale en la verko de K. Kalocsay kaj G. Waringhien Plena Gramatiko de Esperanto, Budapest 1935, p. 11 kaj sekv.

151

tura stilo) estas ankaŭ granda diferenco. Entute, oni atentu pri la plej korekta elparolo de ĉiu unuopa litero.

Jen kelkaj el la plej oftaj fonetikaj eraroj:

Kelkaj personoj inklinas akcenti la lastan silabon, aŭ, eĉ se ili korekte akcentas la antaŭlastan, tamen ili trolongigas la lastan. Tial la lasta silabo de la antaŭa vorto kungluiĝas al la unua silabo de la sekva, kio estas kaj malbela kaj povas kaŭzi miskomprenon: morala naturo - mora/lana/turo; bela ringo - be/laringo. . . Tre ofte oni ne elparolas la literon h, kio ankaŭ povas kaŭzi grandan konfuzon: horo - oro, hajlo - ajlo, halo - alo, havo - avo, hardi - ardi k.t.p. Al tiuj eraroj atentu precipe la francaj kaj italaj esperantistoj. Sed ankaŭ alilandaj!

La Angloj, Usonanoj kaj la aliaj personoj, kies gepatra lingvo estas la angla, tre ofte, parolante en Esperanto, formas la sonojn tro en la gorĝo. Tial ili ne estas klaraj. Krom tio, oni ĉiam memoru, ke o ne estas ou, ke e ne estas ej k.t.p. La

[31] Vidu la Aldonon, p. 250, 253, 254.

[32] Vidu tiujn paroladojn en la Aldono.

210