Retoriko

[8] John Locke, An Essay Concerning Human Understanding (Eseo pri la Homa Kompreno), libro III ĉap. 2, publikigita en The Philosophical Works of John Locke (La Filozofiaj Verkoj de John Locke) de J. A. St. John, London, 1843, p. 313.

[9] La vortoj koko, kokeriki, boji, miaŭi, iai (azenbleki) k. s. estas tiaspecaj onomatopeaj vortoj, kiuj troviĝas en pluraj lingvoj En la

(35) G. Rйvйsz, verko cit. sub (30), p. 21.

[10] Max Mьller, verko cit. sub (37), p. 346.

39

estis edukitaj de mutaj vartistinoj kaj tial devis esti mutaj. John Locke atentigis, ke ilia "lingvo" estas tute simple la bek de la kaprinoj, al kiu estis aldonita la greka finaĵo -os! (⁴⁰). Tute senkonsidere al la demando ĉu iam fakte okazis tiu

[11] F. Garlanda, verko cit. sub (9), p. 158.

[12] C. W. Valentine, The Psycholopy of Early Childhood (La Psikologio de Frua Infanaĝo), London, 1942, pp. 405, 400.

[13] Leopold Stein, The Infancy of Speech and the Speech of Infancy

[14] Otto Jespersen, verko cit. sub (7), p. 417.

42

simpligado de sia propra lingvo, por ke la infanoj povu pli facile elparoli. Ĉio ĉi faras, ke ankaŭ tiu koncepto ne estas akceptebla. Sed tre certe tiu teorio pravas, kiam ĝi konkludas, ke la unuaj sonoj aŭ, pli precize, sonkompleksoj en la komen- ciĝoj de la homa lingvo havis pluroblan, faskan signifon.

(7) Estas dirite, ke pluraj scienculoj rilatigis la ekeston de la lingvo al interjekcioj, dum aliaj, pli multnombraj, tiurilate kunligis la interjekciojn al la gestoj. Ankaŭ la ideo pri la gestoj kiel fonto de la lingvo estas provebla jam ĉe la antikvuloj. La konata latina poeto Lukrecio (Lucretitus, proks. 98-55) mencias ĝin en sia fama verko De Rerum Natura (Pri la Naturo). Li diras, ke la naturo mem igis la homojn produkti iujn sonojn proksimume same tiel, kiel la malkapablo paroli "puŝas la infanojn uzi gestojn, kiam ĝi devigas ilin montri per fingro la objektojn troviĝantajn antaŭ ili".

Valentine rimarkis, ke la plej fruaj gestoj de la infanoj estas nenio pli ol spontanaj esprimoj de sentoj aŭ deziroj. En tiu stadio la gestoj ne povas esti interpretataj kiel intencaj simboloj kun difinita idea senco, kio estas esenca por la lingvo. "Sed - li daŭrigas - ne estas malfacile kompreni kiel liaj naturaj esprimaj movoj povis evolui en geston kun signifo" (⁴⁵). Ankaŭ L. Stein plurfoje mencias la gestojn kiel la praformon de kompreniĝo (⁴⁶). Siavice F. Garlanda rekonas

[15] F. Garlanda, verko clt. sub (9), p. 159.

[16] F. Garlanda, verko cit. aub (9), p. 182.

43

Surbaze de konsiderindaj esploroj, la soveta lingvisto, historiisto kaj etnologo Nikolaj Jakovljeviĉ Marr prezentis teorion, laŭ kiu la unua, la plej primitiva formo de komuni- kado estis ekskluzive gesta. Laŭ lia opinio, el tiu gesta lingvo evoluis, iom post iom, la parolata, sona lingvo.

5. DE MULTLINGVECO AL UNULINGVECO

Koncerne la tutan prilingvan problemon Marr starigis esence novan, materialisman teorion, sed eluzis, kompreneble, tiujn pozitivajn rezultojn, kiujn atingis la lingvistiko ĝis lia krea epoko. Sian teorion N. J. Marr nomis "jafetida" aŭ "nova" kaj ankaŭ sub tiuj nomoj ĝi estas konata (⁴⁹).

Post multjara esplorado, ekzamenado kaj analizado Marr donis respondon al pluraj demandoj, kiuj interesis kaj la simplan homon kaj la sciencon dum jarcentoj. La gravajn

[17] A. P. Andreev, verko cit. sub (99), p. 23.

[18] Tiamaniere estas donita ankaŭ la respondo al la demando, ĉu la unuaj vortoj estis nomoj aŭ ili simbolis agojn. Adam Smith, la granda skota sciencisto (ekonomiisto) kaj filozofo, opiniis en malmulte konata verko, ke la verboj estis la unuaj konsciaj vortoj. La nomoj - li diris - estis malpli gravaj, malpli urĝe necesaj, ĉar la objektojn oni, ja, povas montri aŭ imiti, dum la agojn oni ne povas sammaniere esprimi: "La verboj necese devis esti samtempaj al la plej unuaj klopodoj en direkto de la lingvoformiĝo. Neniu aserto povas esti esprimita sen la helpo de iu verbo" (p. 459). Li poste eksplikas, ke, vidante leonon, la "unuaj sovaĝuloj, kiuj inventis la lingvon", diris "ĝi venas" kaj tiamaniere esprimis la eventon sen la helpo de kiu ajn alia vorto. Nur en la posta evoluo, kiam la homoj komencis doni nomojn al apartaj objektoj, ili aldonis la nomon al la vorto "venas"

[19] Laŭ A. P. Andreev, verko cit. sub (99), p. 11.