Саха сирин дьулаан т?бэлтэлэрэ

???с к?н?гэр ки?илэрэ ?лэлии барбыт уонна дьиэтигэр кэлбэтэх. Дьоно к??тэ сатаан баран, буола?а кэлбиттэрэ, а?аларын тыраахтыра кураанах турар эбит. Буола хорутар тэрилин салба?а хайыы ?йэ хаппыт хааннаа?ын к?р?нн?р дэлби уолуйбуттар. Ити миэстэттэн тэйиччи со?ус са?а хорутуллубут буорга а?аларын сэймэ?э сытарын булбуттар, буола хорутар тэрил к?р??хтэн эрэ ынырыктык илдьириппитэ олус дьулаан к?ст?? этэ… Туох хара дьайдаах ки?итэ дуу, дьоно дуу бу айылаах туох и?ин маннык кэбилээбиттэрэ буолуой диэн, буруйдаахтары к?рд?? сатаабыттара да, туох да сибики биллибэтэ?э. Арай бу эргин олорор айыл?аттан айдарыылаах ки?и эппитинэн, былыр буола са?а кэ?этиллэн, хорутуллубут миэстэтигэр уда?ан дьахтар олоро сылдьыбыт эбит.

Аата мээнэ ааттаммат улуу ки?и уутун уйгуурдан, саатар кырамтатын тута ийэ буоругар харайа охсубакка хаалларан барбыт ки?итин итинник иэстэстэ?э буолуо, дьиктитэ диэн, уда?ан у?уо?ун булбатахтар, кимиэхэ да к?ст?бэтэх ???…

(с) К.В.

К?ст?бэт к??стэр уйалара

Сахабыт сирин биир улуу?ун кытыы уулуссатыгар ааспыт ?йэ сэттэ уонус сылларыгар тутуллубут икки кыбартыыралаах дьиэ баар. Сэбиэскэй са?ана маннык дьиэлэри тэбис-тэ? былааннаахтык туппут буоланнар, бары биир халыып курдуктара. Дьиэни та?ыттан к?рд?хх?, атыттартан туох да уратыта суо?а, ол эрэн бу дьиэ ту?унан соччото суох, о?ону-дьахтары ча?ытар сурахтар и?иллэллэрэ. Мин кыра эрдэхпинэ, ол дьиэ ?р ба?айы кураанах турбута, ким да олорбот этэ. Ол дьиэ?э олоро сылдьыбыт дьон кистээн кэпсииллэринэн, дьиэлэрин и?игэр туох эрэ тыа?ыыр, соро?ор ?сс? ол-бу маллара турар миэстэлэриттэн сы?арыйан хаалбыт буолар ???, олохтоох дьон куруук т?б?л?р? ыалдьар эбит.

Биир сайын элбэх буолан мустан, ол дьиэттэн чугас оонньуу сылдьыбыппытыгар кыра кыыспыт мантан барыахха да барыахха дии сатаабытын истибэтэхпит. ?сс? дьиэ аттыгар чуга?аан, т?нн?ктэрин ???йт?л?? сатаабыппыт да, туох да к?ст?бэт этэ, ?ст??к?лэ тас ?тт?ттэн ыраа?а, оттон и?иттэн барыта быылынан б?р?лл?б?т курдуга. Дьиэлиэххэ диэммит с??рэн хаалбыппыт, арай арыый да а?а саастаах Бааскабыт кэннин хайы?ан к?рб?т?гэр т?нн?ккэ дьахтар турар курдук к?ст?б?т. Би?иги ону отой да итэ?эйбэтэхпит, Баасканы сымыйалыыр, куттуу сатыыр диэбиппит, онтон т?нн? сылдьыахха диэн хаайбытыгар с?б?лэ?эммит эмиэ кэлбиппит. Хата, к?н киирэ илик этэ, улахан дьон этэринэн, туох баар абаа?ылар к?ннээххэ к?ст?бэттэр диэн. Ол т?нн?н к?рб?пп?т?гэр т?нн?ккэ ис ?тт?ттэн илии суола баар курдуга, Бааска эппитин, дьэ, итэ?эйэн, дьиэбит диэки с??рб?пп?т.

Ол сайын би?иги дэриэбинэбитигэр эдэр ыал ?лэ?э ананан к???н кэлбит. Эр ки?и Киргиэлэй, инженер дуу, электрик дуу бы?ыылаа?а, кэргэнэ кыра о?отун к?р?н олорор дииллэрэ. Олохтоох дьон: «Бу дьиэттэн атын сыантырга ?сс? биир кураанах дьиэ баар, онно олору?, бу дьиэ?э дьон олорбото?о олус ыраатта», – э?ин диэн таайтаран этэ сатаабыттарын эдэр ки?и истибэтэх. «Ээ, манна чуумпуга ойуур са?атыгар ?ч?гэй, ?лэбиттэн да чугас, бэрт!» – диэбит. Онтон к????р? сайын истибиппит, Киргиэлэй кэргэнэ о?отун илдьэ дойдутугар барбыт. Сурах и?иллибитинэн, к?н? бы?а дьиэ?э о?отун к?р?н олорон, дьон са?атын истэр эбит, ?сс? хаста да?аны к?л?к курдуктары к?р?н олус куттаммыт. Ку?а?ан тыын баарын этэ сатаабытын кэргэнэ отой итэ?эйбэтэх уонна ол дьиэ?э со?ото?ун олорон хаалбыт.

Киргиэлэй дьоно барбыттарын кэннэ, хас да к?н арыгылаабыт, бииргэ ?лэлиир дьонугар: «Мин олорор дьиэбэр ?л? итирик эрэ ки?и холкутук утуйан турар дьиэтэ», – диэбит. Дьиэ?э дьон са?ата, соро?ор ха?ыы и?иллэр, миэбэли сы?арытар тыас эмиэ баар эбит.

Киргиэлэй кэргэнэ кэлэн илдьэ бара сатаабытын эр ки?и буолумматах. К???н?гэр хас да к?н ?лэтигэр тахсыбата?ын дьиктиргээннэр бара сылдьыбыттара, арай ки?илэрэ ?й?н с?тэрэн, илиитигэр бы?ах тутуурдаах нэ?иилэ бырдыргыы сытар эбит. Дьиэ мала-сала барыта к??рэ-ла?кы т?сп?т, и?ит-хомуос б??? алдьаммыт ?лт?ркэйдэрэ муоста?а ы?ыллыбыт. Бу кэнниттэн Киргиэлэй со?ото?ун туох да и?ин хаалбат буолбут, ыйы-ыйынан са?арбакка сылдьыбыт дииллэрэ. Т?б?т?гэр о?устаран сыл а?аарын кэри?э эмтэммит.

Ити алдьархай кэнниттэн хас да сыл ааспыта. Киргиэлэйдээх диэн ыал ха?ан да кэлэ сылдьыбатахтарын курдук, ки?и куйахатын к??рдэр кэпсээннэр умнуллан барбыттара.

Биир кэм?э сулумах ки?и олохсуйа кэлэн, ол дьиэ адьас чуга?ыгар дьо?ус дьиэни тутта охсубут. Дэриэбинэ саастаах ?тт? ити чугас турар дьиэ соччото суо?ун сэрэтэ сатаабытын истибэккэ, чопчу ол дьиэ та?ыгар туттубут эбит. Арай к????р? били ки?илэрэ хас киэ?э ахсын тутуутун та?ыгар кэлэн олорор, кими эрэ кытта кэпсэтэр курдугун сибикилээбиттэр.

Тымныы да т?сп?т?н кэннэ, син биир кэлэн олорор буолар эбит. Алтынньы б?т??тэ били ки?и са?а тутуллубут дьиэтин к??д?й?гэр бэйэтигэр тиийиммитин буланнар, дьон с?рэ?ин хайыталаабыт… Ол миэстэттэн са?а т?сп?т хаарга дьахтар уонна кыра о?о атахтарын суоллара бааллара ???. Ити дьулаан бы?ылаан буолуон а?ыйах хонук иннинэ, бокуонньук дойдутугар бара сылдьан: «Бэрт сотору кэргэннэнээри сылдьабын, ол дьахтарым уол о?олоох, мин туттубут дьиэбиттэн ыаллыы дьиэ?э олорор», – диэн кэпсиирэ ???.