Саха сирин дьулаан т?бэлтэлэрэ

Сарсыарда, халлаан су?уктуйа сырдыыта, эдэр кыыс туран та?ырдьа тахсан, суолу-ии?и к?р? сатыыр. Хаарга туох да, ким да суола суох эбит. Хайдах эрэ санаата чэпчээн, дьиэ?э киирэр. А?ыы олорон о?онньор т??л?н кэпсиир: «Б?л??н т??ээтэхпинэ, быраатым эмиэ илэ кэлэ сырытта, бэ?э?ээ к?н?стээ?эр ?сс? ордук кыы?ырбыт, дьэбидийбит к?р??нээх, аккаастаммытым ?рд?нэн, к????нэн илдьэ барар санаатын ылыммыт курдук… Т??? да саас ылбытын и?ин, бу да буолларбын, к?н сириттэн ордук туох баар буолуой, то?ойуом?! ?л??хп?н отой ба?арбаппын», – диэхтиир. Дьэ, онно кыыс тугу истибитин барытын кэпсиир. О?онньор барахсан кыыс кэпсээнин истэн баран: «У?угуннарыа? этэ буолла?а дии, то?ойуом, тыынара ыарахана с?рдээ?э, ?л?р?гэр эмиэ итинник, тыынын былдьа?а-былдьа?а ыараханнык, тыына сыппыта, сэллик сиэбитэ… Дьэ, то?ойуом, ити барыта ку?а?а??а диэн тойоннуохха с?п, мин у?аан сылдьыбат ки?и буоллум…» – диэн т??л?гэр дуу, илэ дуу кэлэн илдьэ бара сатыыр, бу дойдуттан ?рд????тэ барбыт быраатыттан эмиэ да кы?ыйа, эмиэ да а?ыйа кэпсээнин т?м?кт??р.

Ити кэнниттэн, о?онньор т??йб?т?н курдук, биир нэдиэлэ и?инэн эмискэ сыыстаран, ойо?остотон орто дойду оло?уттан ?йэ-саас тухары бараахтаабыта. Туох да и?э-дьа?а суох тыа сирин сэмэй, ?лэ?ит ки?итэ сирдээ?и оло?ун т?м?ктээн, быраатын аттыгар хараллыбыта.

Дойду иччитин кэлэтии

Ааспыт сайын до?орум Сэмэнчик ки?и куйахата к??рэр т?бэлтэтигэр т?бэ?эн турардаах. Былырыын атырдьах ыйын биир намыын киэ?этигэр до?отторун кытта айыл?а?а тахса сылдьарга санаммыттар. ?гэс курдук, с?т??л??р, а?ыыр-сиир тэриллэрин, астарын-??ллэрин тиэйэннэр Тулагыттан чугас турар кыракый дэриэбинэ та?ыгар баар алааска т????лэммиттэр. Онно дьон олорбот быра?ыллыбыт дьиэлэрэ, былыргы ?йэтинээ?и хотоннор бааллар эбит. Бу хайдах эрэ, туох эрэ кистэлэ?нээх сир буоларын ту?унан олохтоохтор истэригэр урут-уруккуттан кэпсэл баара ???…

Уолаттар массыыналарын муусукатын му? кыраайыгар холбообуттар, ону-маны, буолары-буолбаты кэпсэтэн, к??-дьаа буолан, уот оттон эт ??лб?ттэр, ?р к?рс?спэтэх ахтыл?аннарын дуо?уйа та?аарбыттар.

Т??н ????н са?ана ый уотун ?лб??рк?й сырдыга киэ? алаас иэнин барбах сырдатан, хабыс-хара?а буолбут. Сэмэнчик тура сылдьарга сананан, ойуур са?атын диэки хаампыт. Ол баран и?эн к?рд???нэ, былыргы сэргэ турар эбит. ?й? бааллан дуу, туох имнэнэн дуу, сэргэни хайа сотон бэлиэтиир. Ол кэннэ аар айыл?а и?ийбит чуумпутунан дуо?уйан турбахтыы т??эргэ сананар, ол туран ис-и?иттэн туохтан эрэ дьиксинэр, кинини ким эрэ к?р?н турарын курдук санаа к?л?м гынар. Сонно тута чугас со?ус, бастаан аргыый, онтон улам к????рэн д???р тыа?а и?иллэр. Сэмэнчик, т??? да куттана санаатар, билиэх-к?р??х санаата ба?ыйан, турбут сиригэр туран хаалар. Д???р тыа?а субу адьас аттыгар и?иллибит. ?сс? ким эрэ тыынар курдук эбит. Сэмэнчик, дьэ, ?йд?н?н, ?л?рд?? куттанан, т????лэммит сирдэрин диэки му? кыраайынан тэбиммит. До?отторун у?угуннартаан, одо?-додо? кэпсээн, су?аллык хомунан куорат диэки к?т?пп?ттэр. Итиэннэ Сэмэнчик туох да бэйэлээххэ ити сир диэки барыам суо?а, араа?а сэргэ?э ытыктабыла суох сы?ыаммынан дойду иччитин кэлэтэн, улахан сыы?аны о?остубуппун, айыл?а?а та?ыстаххытына сиргитин а?атаргытын умнаайа?ыт диир.

Былыргы ?б?гэбит са?аттан дьон-сэргэ олорон ааспыт сирдэрин ытыктыы, кинилэр олохторун туо?ута – и?нэйбит, сууллубут сэргэлэри харыстыы ??рэниэхтээх эбиппит, до?оттоор…

Антон Иванов

Бэйэтинэн биллии

2011 сыллаахха т?р?пп?ттэрим икки дьиэни тэ?инэн атыыласпыттара. Биирэ, улахана – кы?ы??ы, икки?э – сайы??ы, миэхэ анаммыт этэ. От ыйын са?аланыытыгар эксээмэннэрбин этэ??э туттартаан, куораттан дойдубар тахсыбытым. Дойдум салгынынан сайа тыынан, ахтыл?аммын та?ааран дуо?уйан сылдьарым. Кыра дьиэ?э ийэм балта кыракый кыы?ыныын бааллара. Мин дь??гэбэр баран, ону-маны сэлэ?эн, киинэ уларсан, дьиэбэр хойутуу кэлбитим.

Ааннарбын хататалаан, с?р??н уу и?эн, бэрт кыратык интернеккэ олоро т??эн бараммын, утуйардыы о?остубутум. Эдьиийим о?отунуун хайыы ?йэ утуйбуттара ырааппыт. Тэлэбиисэр са?ата эрэ барбах и?иллэрэ. Са?ардыы утуйаары, халта?аларым сабыллан эрдэхтэринэ, арай аан а?ыллан, ки?и киирэр курдук тыас и?иллибититтэн уум к?т?н хаалбыта. Атах тыа?а кырачаан балтым оронун диэки барар курдуга, ыраах сиртэн с??рэн кэлбиттии, ки?и а?ылыыра и?иллэрэ. Мин кутталбыттан т??р?лл??хп?нэн т??р?ллэн сыппытым да, балтыбын харыстыыр, к?м?скэ?эр санаалаах ойон турбутум да, ким да суо?а. «Ээ, итирик ки?и хайдах эрэ гынан дьиэбитигэр киирэн та?ыста бы?ыылаах», – дии санаабытым. Онтон тэрээсэ?э тахсыбытым, ыппыт холку бэйэлээхтик утуйан буккуруу сытара, и?ийбит чуумпуну аймыах туох да суо?а. Ньиэрбэбин уоскутаары табахтаабытым, онтон киирэн хос сыппытым. Кутталбыттан кыайан утуйбакка эрэйдэммитим. Харахпын симтэхпинэ, моонньо да, т???э да суох кыып-кырдьа?ас о?онньор т?б?т? к?ст?р этэ. Сарсыарда у?уктан баран, улахан убайбар кэпсээбиппин: «Оо, бу кыыс да?аны, о?оххун, уоккун а?аппыты? дуо, араа?а уоту? иччитэ Хатан Тэмиэрийэ бы?ыылаах, дь???н?ттэн к?рд?хх?», – диэбитэ…