Саха сирин дьулаан т?бэлтэлэрэ

Ийэм-а?ам, эбэлээх э?эм бэрт кыра сааспыттан сахалыы сиэргэ ииппиттэрэ, куораттан тахсаат да, алаадьылаан са?а дьиэм о?о?ун а?аппытым. Хомойуох и?ин, эдьиийим, тыа сириттэн тэйбитэ олус ыраатан, ?б?гэтин ?гэстэрин соччо тутуспат эбит, истэн баран олус куттаммыта уонна аал уотун иччитин алаадьы астаан, дьэ, к?нд?лээбитэ.

Ийэ с?рэ?э…

Бу кэпсээн эдьиийим табаары?а Сандал уол т?бэспит бы?ылаанын ту?унан.

Сандал тыа сиригэр т?р??н, улаатан аармыйа?а сулууспалаан кэлбит ыччат. Кини кэмигэр ханна да ??рэммэтэх, сулууспалаат да, дойдутугар кэлэн, дьонугар к??с-к?м? буолан олорбут эбит. Биирдэ аармыйатаа?ы до?орун к?рс??р?, а?атын эргэ «УАЗ» массыынатын собуоттаан, чугастаа?ы б????лэккэ барбыт. До?ордуулар саллаат оло?ун ахтан-санаан ?р олорбуттар, кыратык а?ыы утахтан амсайа да т?сп?ттэр. Киэ?э лаппа хара?арыыта, Сандал дьиэтигэр т?нн?рд?? сананар, та?ырдьа хайыы сахха борук-сорук, саатар самыырдыыр эбит. Са?ардыы айаннаан и?эн, испит арыгыта т?б?т?гэр тахсан, хара?а дьиримнээн ылар. Массыына добуочча дири? ха?ыллыыга т??эн хаалар. С?гэтин ылан, массыынаттан тахсан, к?л???этин анныгар угаары, мас бы?ыта сынньа туран ?йд??н к?рб?тэ: ки?и у?уо?ун ту?аайыыта эбит, ?сс? хара сарапааннаах дьахтар кини диэки и?эрин к?р?н, олус со?уйан, массыынатыгар киирэ охсубут. Эргэ массыына буолан, и?иттэн хатаммат эбит. Дьахтар олус ыксаабыт к?р??нээх, ааны то?суйа-то?суйа и?ирдьэ киирэ сатаабыт. Уол и?иттэ?инэ: «Кыы?ым алдьархайга т?бэстэ, ?л?н эрэр, ба?аалыста б????лэккэ илдьэн биэр», – диир эбит. Уол уоскуйан дьахтары киллэрэр, бачча хойут хайдах ки?и у?уо?ун та?ынан саллыбакка сылдьарын с???н ыйытар да, дьахтар истэн эрэ кэби?эр. Уол тахсан мастарын к?л???э анныгар угаттаан, к??скэ гаастаан, этэ??э тахсар. Быстыа дуо, дьахтар к?рд????т?н бы?а гыммакка, б????лэк диэки т?тт?р? т?нн?р. Чаас а?аарын курдугунан утуйа илик ыаллар дьиэлэрин уоттара к?ст?р. «Бу дьиэ?э тохтоо», – диэн биир дьиэни ыйан, онно тохтууллар. Дьахтар: «К?м?л?сп?ччэ к?м?л?с, со?ото?ун кыайбат дьыалам, кыы?ым ?л?н эрэр, дьиэ?э киир, мин хайдах эрэ олус сылайдым ээ», – диир. Уол дьиэ?э киирэн кэлбитэ, б?т?нн?? ?гээр сыта, о?ох сабыылаах турар эбит. Арай к?рб?тэ, эдэркээн кыыс сиргэ охтон сытар. Уол элбэ?и толкуйдуу барбакка, кыы?ы к?т???н та?аарар, массыына?а ким да суо?ун дьиктиргиир, итиччэ ыксаан баран, кыы?ын быы?аспакка ханна барда?ай дии саныыр. Балыы?а дьиэни ыйдаран, кыы?ы эмчиттэргэ туттарар. Ити т?бэлтэ буолбута биир ый ааспытын кэннэ, Сандаллаах б????лэктэригэр били кыыс кэлэн уолга ис с?рэ?иттэн махтанар. «Мин ?л? сыспыппын хайдах билбиккиний?» – диэн дьиктиргээн ыйытар. Онуоха уол: «Оттон ийэ? эппитэ дии, сору?ан а?алтаран баран, отой да с?тэн хаалбыт этэ», – диир. Дьэ, онуоха кыыс хара?ын му?унан к?р?н са?а аллайа т??эр: «Ийэ? даа, ама хайдах, ?с сыллаа?ыта ?лб?тэ дии», – диир. Иккиэн с???н-махтайан, мэктиэтигэр тылларыттан маталлар…

Уоллаах кыыс сыыйа с?рэхтэринэн с?б?лэ?эн ыал буолбуттар ???.

Ийэ, ийэ, к?н ийэ барахсан! Сир ?рд?гэр олорорун тухары т?р?пп?т о?отугар и?эрбит таптала, кини орто дойдуга суох да буолбутун и?ин, ха?ан да с???р?йбэт т?л?нн??х эбит, ийэ с?рэ?э ?л??н? ?лб?т?х ?й?нэн сэрэйдэ?э… Ийэ с?рэ?э!

Быы?аныы

Бу т?бэлтэ?э чугас до?орум а?ата бииргэ т?р??б?т быраатыныын т?бэспиттэр. Биэс сыллаа?ыта о?остон, тэринэн Буотама ?рэх диэки бултуу тахсыбыттар. Биир сири булан, уот оттон чэйдээн, ол сиргэ т????лэммиттэр. Арай ?йд??н к?рб?ттэрэ, бэрт чугас мастар быыстарыгар булчут ??тээнэ баар эбит, хата, ?сс? уоттаах буолан ??рд?б?т. Бырааттыылар ?р-?т?р гыммакка дьиэ?э к?т?н т?сп?ттэрэ, бэрт тупса?ай, дьиэ дьахтар ки?и кы?амньылаах илиитэ баара к?ст?р ис барааннаа?а ??рд?б?т. О?оххо угуллубут харда?астар умайан та?ыгыра?ар тыастара нус-хас оло?у туо?улуур курдук эбит. Олус кэрэ сэбэрэлээх эдэр дьахтар баара кэргэнин туо?уласпыт да, би?иги дьоммут к?рб?т?х буолан биэрбиттэр. Ас б???н? а?аан, сылайан, сылаалара киирэн, бу ??тээ??э хонон аа?арга сананаллар. Быраата урут сытар. Убайа к?рд???нэ, арай дьахтар: «Эн би?икки бу эрэ т??н бииргэ буолуох», – дии-дии тас та?а?ын устан, к??гэйэр к?н?гэр сылдьар уола хаан с?рэ?ин ?р?к?тэн, хаанын хамсатан, уохтаах тапта?ыыга угуйа ы?ырбыт. Ол м?чч?ргэннээх м?н??тэлэргэ эт с?рэ?инэн туох эрэ бэрдэ суо?у сэрэйэн, тутан турбут луоскатын сиргэ т??эрдэ?э буолан, т??к?й? биэрбитэ, дьахтар ата?а буолбатах, туох эрэ иэмэ-дьаама ?йд?мм?т бар т?? эт к?ст?б?т. Дьэ, онно эрэ ?йд??б?т, урут о?о эрдэ?инэ э?этэ сир-дойду сибиэнэ кэрэ субалаах кыыс-дьахтар буолан кубулунан булчуттары булта?арын ту?унан кэпсиирин. Сорсуннаах сонордьут хаана таайан, булугас ?й? киирэ охсон: «Дэлби долгуйуох курдукпун, билигин киириэм, тахсан табахтыы т????м», – диэбит, т?ргэн ?л?гэрдик быраатын у?угуннарбыт, дьэ уонна сирэйдэрин хоту куотаннар этэ??э быы?анан, б?т?н о?орууламмыттар.

(с) К.В.

Хам хаппыт мастан буолуо…