Книга. Печать. Конструкция — ган/-гђн, — кан/-кђн + аффиксы принадлежности + бар (юк). Диалоги. Задания.
(Егерме дҮртенче дəрес
)Сегодня мы будем говорить о книгах, библиотеках, печати.
Для этого нам нужно познакомиться со словами, относящимися к данной теме.
Китап
—язучы
—шагыйрь
[ша„ир] —шигыр
ь —хикəя
—газет
/в разговорный речи гəзит, гəҖит/ —мӨхəррир
—сəркатип
—хəбəрче
—китапханə
—кызыклы
—тыш
—калын
—нечкə
—рəссам
—бит
—бизəлеш
—эчтəлек
—бҮлек
—кисəк
—мəкалə
—əсəр
—нəсер
—əкият
—тəрҖемə
—тəрҖемəче
—мəкаль
—бəя
—А теперь познакомимся с глагольной конструкцией
Минем бар-ган-ым бар (юк).
Синең бар-ган-ың бар (юк).
Аның бар-ган-ы бар (юк).
Безнең бар-ган-ыбыз бар (юк).
Сезнең бар-ган-ыгыз бар (юк).
Аларның бар-ган-нары бар (юк).
1. — Нурия, синең бу китапны укыганың бармы?
— əйе, укыганым бар.
— ə синең, Нəфисə, укыганың бармы?
— Юк, укыганым юк.
2. — Синең бу китапны кҮргəнең бармы?
— əйе, кҮргəнем бар.
— ə синең, Марат, кҮргəнең бармы?
— Юк, кҮргəнем юк.
3. — Сезнең бу язучыны кҮргəнегез бармы?
— əйе, кҮргəнем бар.
— ə сезнең, кызлар?
— Юк, безнең кҮргəнебез юк.
Минем бу язучыны кҮргəнем юк.
Синең теге китапны укыганың бар.
Аның бу киноны караганы юк.
Безнең паркка барганыбыз бар.
Сезнең бу чəйне эчкəнегез юк.
Аларның бу музейга барганнары юк.
Теперь можно и поговорить.
1. — Бу китап кемнеке?
— Минеке.
— Кайдан алдың?
— Китап кибетеннəн.
— Бəясе ничə сум?
— Егерме биш сум.
— Тагын бармы?
— Бар. Бик кҮп.
— Мин дə кибеткə барам əле.
2. — Нинди матур китап!
— əйе. Бу китап — бҮлəк.
— Кем бирде?
— Дустым Сəрия.
— Бик матур бҮлəк.
3. — Бу китап зур!
— əйе. Зур.
— Калын да!
— əйе.
— Рəссамы кем?
— Тавил ХаҖиəхмəтов.
— Бик матур китап!
4. — Бу китапны кем язган?
— МӨхəммəт МəҺдиев язган.
— Кызыкмы?
— əйе. Бик кызык.
— Бу — романмы?
— əйе.
— Исеме ничек?
— «Фронтовиклар».
— Син укыдыңмы?
— əйе, укыдым.
5. — Бу шигырьлəрне кем язган?
— Габдулла Тукай язган.
— əйе, Тукайны белмəгəн кеше юк.
— Син Тукайны укыдыңмы?
— Русчасын укыдым.
— Тукай шигырьлəр, поэмалар, мəкалəлəр, проза əсəрлəре язган. «ШҮрəле» не белəсеңме?
— əйе.
— «Китмибез» шигырен белəсеңме?
— əйе, белəм.
— Тукай балаларга əкиятлəр дə язган. «Су анасы» н белəсеңме?
— Русча ул «Водяная» дип атала, əйеме?
— əйе, дӨрес. Мин сиңа бер шигырь укыйм: əйтə иртəнге намазга бик матур, моңлы азан; И Казан! Дəртле Казан! Моңлы Казан! Нурлы Казан!
— Бу сҮзлəр кайсы əсəрдəн?