Читаем Тарэадоры з Васюкоўкі полностью

Тарэадоры з Васюкоўкі

Шчаня, схіліўшы набок галаву, глянула спачатку на Яву, потым на мяне і заматляла хвосцікам, напэўна, дзякуючы за паратунак. Знаёмства адбылося. Мы адразу спадабаліся адзін аднаму.

— Гайда на рэчку! — сказаў Ява. — Трэба памыць Сабакевіча — глянь які!

У тым, што ён Сабакевіч, а не Шарык, Палкан альбо Жучка, не было сумнення. Мянушка, жартаўліва прыдуманая Явам у смярдзючай цемры калодзежа, прыліпла да шчанюка адразу і назаўсёды.

Мы пабеглі да рэчкі.

Падводная лодка з пласкадонкі навечна патанула ў забыцці.

РАЗДЗЕЛ ІІ. «Вермахт!.. Дваццаць жалезных!..»

— Рэнь і Заўгародны! Выйдзіце з класа! Хутка вы карову на ўрок прыведзяце. Парушальнікі дысцыпліны. Зрываеце мне навучальны працэс! — Галіна Сідараўна ажно кіпела.

Мы пакорліва папляліся за дзверы. У калідоры Ява расшпіліў сарочку, нагнуўся, і Сабакевіч выскачыў на падлогу і заматляў хвастом, нібыта нічога не здарылася.

— Вось яшчэ! — дакорліва сказаў яму Ява. — Не мог памаўчаць. Не ў цябе ж пыталі, а ў Паўлушы. Чаго выскачыў?

Сабакевіч вінавата схіліў галаву набок. Мабыць, ён зразумеў, што падвёў нас.

Галіна Сідараўна выклікае мяне адказваць урок. Я падняўся, успамінаючы, ведаю я яго ці не. І па старой звычцы штурхнуў Яву — падказвай, маўляў! І тут Сабакевіч, што сядзеў у Явы за пазухай, высунуў праз расшпілены каўнер галаву і на ўвесь клас: «Гаў!» У класе — рогат. І Галіна Сідараўна, вядома, абурылася. Яна вельмі строгая, Галіна Сідараўна, і вельмі любіць нас выхоўваць.

— Нічога, перажывём, — сказаў Ява. — Не маглі ж мы яго пакінуць на волю лёсу. Каб яго зноў хто-небудзь укінуў у калодзеж.

Ужо выходзячы на вуліцу, я заўважыў на табурэтцы каля дзвярэй школьны званок. Бабы Марусі, якая загадвала званком, калоцячы ім ад урока да ўрока, не было відаць. Рашэнне ўзнікла маланкава. Я зладзейкавата азірнуўся — цап! — і званок ужо ў мяне пад сарочкай.

— Хай вучацца, калі такія разумныя! — падміргнуў Яве. — Не патрэбны ім перапынак. Абыдуцца.

— Малайчынка! — пахваліў мяне Ява. Нібыта хтосьці кухаль цёплага малака выліў за пазуху — радасць цяплом разлілася ў грудзях: не часта мяне Ява хваліць.

Мы — шух-шух — і ў кусты за школай. У саменькі гушчар зашыліся, ажно пад сцяну хлява. Цёмна тут, зацішна — надзейнае месца.

— Хай цяпер знойдуць! Вось паніка будзе! Не закончацца сягоння ўрокі. Да заўтрашняга дня будуць вучыцца. Хі-хі! Без званка яны, як без рук. У навучальным працэсе званок — галоўная рэч, — сказаў я, выцягваючы яго з-пад сарочкі.

— Гэта ты шыкоўна прыдумаў. Малайчынка! — прамовіў Ява і ўзяў з маіх рук званок (я адчуваў, што яму было не па сабе ад таго, што гэта не ён прыдумаў, — а ён прывык усё прыдумляць сам).

— О! Ведаеш што! — падскочыў ён раптам. — Мы яго Сабакевічу на шыю прывяжам. Га?

— Здорава! — сказаў я. Хаця і не змікіціў, для чаго гэта патрэбна.

Але я быў бы сапраўдным парсюком, калі б не сказаў, што гэта здорава (ён жа мяне хваліў).

— У цябе няма матузка якога? — запытаў Ява.

Я кінуўся ў кішэні.

— Няма.

— От чорт! І ў мяне няма. Слухай, а давай папружку.

— Вось яшчэ... А штаны?

— Гэта ж не назусім. Рукой патрымаеш. Калі б у мяне былі на папружцы, а не на шлейцы, хіба я...

А так як я быў сёння «малайчынка», то адмаўляцца проста не меў права.

Уздыхнуўшы, я зняў папружку, і Ява пачаў спрытна прывязваць званок Сабакевічу на шыю.

— Здорава! Вось здорава мы прыдумалі! — паўтараў ён.

І раптам... І раптам за сцяною хлява мы пачулі такое, што ўмомант прымусіла нас забыць пра званок, пра Сабакевіча, пра ўсё на свеце. Хлеў гэты ўжо не быў школьны. Проста задняй сцяной ён выходзіў у школьны сад. Хлеў належаў дзядзьку Бурмілу, заўзятаму рыбаку, які жыў бабылём і амаль што ўвесь час прападаў на рыбалцы.

Мы ажно ўліплі ў сцяну хлява, прыціскаючыся вушамі да каструбаватых, негабляваных дошак. Размову вялі Бурміла і Кныш, калгасны шафёр, які жыў па суседству з Явам.

Вось што мы пачулі (да нас даляталі толькі ўрыўкі размовы):

Бурміла: Яно, канечне, так... Але...

Кныш: Затое ж падаруначак ад немцаў будзеш мець во які! На дзесяць гадоў хопіць...

Бурміла: Гы-гы!

Кныш: ...Вермахт шчодры...

Бурміла: Чаму ж, вядома...

Кныш: Павінна быць дваццаць жалезных... Дакладна... А якасць... Бранябойная... Р-раз — і няма! Будзьма!

Чуваць дзыньканне шклянак — мабыць, Кныш з Бурмілам выпіваюць.

Кныш: Купім у Кіеве што трэба — і за справу!

Бурміла: Сам не можаш?

Кныш: Калі б у мяне быў час і калі б я плаваў так, як ты, я наогул без цябе абышоўся б.

Бурміла нешта прамармытаў, але мы не разабралі ані слоўка.