Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Графічны сімвал, сімвал адлюстравáння (graphics character) — сімвал, які можна камбінаваць з іншымі яму падобнымі для стварэння прасцейшых графічных адлюстраванняў (рамка, зацяненне альбо зафарбоўванне блокаў).

Графічны супрацэсар (graphics coprocessor) — спецыялізаваны мікрапрацэсар для павышэння хуткасці апрацоўкі графічнай інфармацыі. Устанаўліваецца ў ПК дадаткова да цэнтральнага ўніверсальнага працэсара. Ён можа генерыраваць графічныя адлюстраванні (лініі і інш.) па камандах, якія выдае кампутар. Пры гэтым рэсурсы кампутара вызваляюцца для выканання іншых работ.

Графічны тэрмінáл (graphics terminal) — “разумны” тэрмінал, які здольны адлюстроўваць і апрацоўваць графічныя звесткі.

Грýпа (group) — 1. Мноства, на якім азначаны асацыяцыйная аперацыя і адпаведны ёй адзінкавы элемент і зваротная аперацыя. 2. У мовах праграмавання: паймянованая сукупнасць элементарных альбо элементарных і групавых звестак, да якіх можна звярнуцца як да адзінай звесткі.

Грýпа карыстáльнікаў (user group) — у развітай сістэме падзелу часу: мноства карыстальнікаў, якія маюць некаторыя агульныя рэсурсы і агульныя правы. Група карыстальнікаў — гэта група людзей, якіх аб’ядноўвае інтарэс да адной і той жа кампутарнай сістэмы альбо праграмнага забеспячэння. Яны могуць абменьвацца ідэямі і інфармацыяй.

Групавáя затрымка (іншая назва: скажэнне затрымкі) (envelope delay) — пры перадачы звестак (для прыкладу, ад аднаго мадэма да другога): розніца ў часе праходжання перадавальнага сігналу пры розных частотах. Калі розныя частоты будуць даходзіць да месца прызначэння ў розны час, то затрымка можа выклікаць скажэнне сігналу і памылкі ў перадачы.

Групавы пóшук (area search) — у сістэмах кіравання інфармацыяй: вывучэнне групы дакументаў для выяўлення тых з іх, якія адносяцца да акрэсленай тэмы альбо катэгорыі.

Гульня (game) — кампутарная праграма для цікавага баўлення часу. Узаемадзеянне чалавека з кампутарам па акрэсленым алгарытме з мэтай навучання, трэнажу, імітацыі абставінаў і інш.

Гучнагаварыльнік (loudspeaker) — прылада для пераўтварэння электрычных сігналаў дыяпазону ад 20 Гц да 20 кГц у гукавыя хістанні. Убудаваны гучнагаварыльнік дазваляе кампутару выводзіць папераджальныя сігналы, становіцца галоўнай часткай сістэмы ўзнаўлення гуку.

Гýчнасць (volume) — амплітуда гукавога сігналу.

Гук (sound) — адчуванне вухам чалавека рухаў хвалі па паветры. Кампутары маюць каманды, якія генеруюць гукавыя сігналы — ад прасцейшых “біп” да аперацыяў з многаканальнай музыкай. Электрычныя сігналы пераўтвараюцца ў гукавыя хвалі пры дапамозе гучнагаварыльніка.

Гукавáя кáрта (voice card) — гэта свайго раду сінтэзатар, які генеруе гукі Hi-Fi-якасці і стэрэагукі (мультымедыя). Гукі можна праслухоўваць праз навушнікі альбо калонкі.

Гукавыя мікрасхéмы (sound chip) — інтэгральныя мікрасхемы, якія выконваюць каманды генерацыі гуку. Спецыялізаваныя гукавыя мікрасхемы з’яўляюцца мікрапрацэсарамі са сваімі ўласнымі вылічальнымі функцыямі. Яны дазваляюць сінтэзаваць гукавыя эфекты.

Гумка (eraser tool) — метад сцірання у праграмах графічных рэдактараў. З дапамогай мышы выбіраецца піктаграма гумкі і квадратны курсор перамяшчаецца на тую частку адлюстравання, якая павінна быць знішчана. Сціранне адбываецца пасля націску кнопкі мышы.

Д

Давéдачная сістэма (help) — захоўваецца на дыску: сістэматызаваная інфармацыя, якая прадастаўляецца карыстальніку многімі прыкладнымі праграмамі ў выглядзе парадаў, інструкцый па выкарыстанні гэтай праграмы. Кантэкстна-залежныя даведачныя сістэмы выдаюць карыстальніку даведку пры спробе выканаць нейкую канкрэтную каманду альбо задачу — атрымаць інфармацыю менавіта па бягучай сітуацыі. Даведка дазваляе ажывіць у памяці неабходную інфармацыю, атрымаць звесткі аб дэталях работы праграмы, якія рэдка ўжываюцца.

Давéдачная табліца (look-up table) — метад захоўвання звестак для атрымання хуткага доступу.

Дадáтак (application) — спецыялізаваная праграма для выканання аднатыповых работ. Належыць адрозніваць ад аперацыйнай сістэмы, якая кіруе кампутарам і ад уцілітаў, якія выконваюць службовыя задачы альбо функцыі агульнага прызначэння.

Дадáтковая пáмяць, пашыраная пáмяць (expanded memory) — разнавіднасць фізічнай памяці, якую дадаткова можна ўстанавіць на кампутарах ІВМ тыпу ХТ і АТ для пашырэння аб’ёму памяці.

Дадáтковы сегмéнт пáмяці (extra segment) — частка памяці ў персанальных кампутарах, складае 64 Кбайтаў і прымяняецца як дадатковы сегмент для выкарыстання праграмай.

Дазваляць, уключáць (enable) — зняць забарону, якая была накладзена раней. Ініцыяванне альбо аднаўленне якойсці магчымасці ў праграме  ці сістэме.