Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Дазвóл (permission) — допуск акрэсленага карыстальніка да акрэсленага рэсурсу сістэмы ў адпаведнасці з яго паролем і прадастаўленымі яму сістэмным адміністратарам правамі.

Дазвóл на дóступ (arbitration) — працэс атрымання доступу адной з некалькіх прылад, якія зрабілі запыт, да адраснай шыны.

Даклáднасць ліку (precision of number) — колькасць знакаў пасля коскі, з якімі лік можа захоўвацца ў памяці.

Дакумент (document) — любы самастойны твор (файл тэксту), які створаны з дапамогай тэкставага працэсара альбо праграмы настольнай выдавецкай сістэмы, і захоўваецца на дыску пад унікальным імем, па якім яго можна знайсці. У кампутарных тэхналогіях паняцце дакумент разглядаецца шырэй, чым толькі інфармацыя сістэмы апрацоўкі тэкстаў. Дакумент — гэта любая работа, выкананая карыстальнікам, якая атрымала імя і захавана ў выглядзе асобнага файла. Гл. таксама файл.

Дакументáцыя (documentation) — камплект інструкцый па ўстаноўцы, эксплуатацыі і інш., які пастаўляецца разам з праграмнымі і апаратнымі сродкамі.

Дамáшняя старóнка (homepage) — старонка, якую адчыняе браўзэр пры запуску. Другое значэнне — галоўная (першая) старонка Web-сайта.

Дамп (dump) — вывад звестак адным з двух спосабаў: 1. Запісаць праграму альбо звесткі на дыск альбо магнітную стужку; 2. Паказаць праграму ў кодзе на экране альбо друкарцы (hex-dump).

Дамп пáмяці (memory dump) — вывад на экран альбо на паперу змесціва пад кожным адрасам у якім-небудзь абсягу памяці, звычайна ў выглядзе шаснаццатковых лікаў.

Дапамóжнае абсталявáнне (auxiliary equipment) — частка кампутарнай сістэмы, якая не кантралюецца працэсарам і ўяўляе сабой пасіўныя аб’екты: рабочы стол, скрынка для дыскет і інш. Прылады, якімі можа кіраваць працэсар пры выкананні дапаможных функцый, называюцца перыферыйнымі.

Дапамóжная клавіятýра (keypad) — клавіятура з невялікім наборам клавішаў для ўводу спецыяльных сімвалаў альбо лікаў.

Дапамóжная мікрасхéма (support chip) — інтэгральная мікрасхема, якая распрацоўваецца для работы з канкрэтным мікрапрацэсарам, альбо для павелічэння яго магчымасцяў, альбо для таго, каб асноўны працэсар выконваў свае функцыі больш эфектыўна.

Дапамóжная прагрáма малявáння прамавуглáвікоў (box tool) — спецыяльная праграма для малявання прамавуглавікоў: курсорам указваюцца дзве кропкі, якія вызначаюць супрацьлеглыя вуглы прамавуглавіка, і фіксуюць іх на экране націскам кнопкі мышы. Прымяняецца ў выдавецкіх праграмах, праграмах малявання і аўтаматычнага праектавання.

Дапаўняльны біт (overhead bit) — біт, які выкарыстоўваецца для праверкі цотнасці.

Дарóжка (track) — круг на паверхні цвёрдага альбо гнуткага дыска, у якім запісваюцца звесткі. Змесціва дарожкі можа быць прачытана адной галоўкай запісу-чытання без яе пераключэння за адзін поўны абарот дыска. Дарожкі на паверхні дыска вызначаюцца аперацыйнай сістэмай — разметкай дыска дыскаводам пры яго фарматаванні. Звычайна дарожка дзеліцца на сектары. Кожная дарожка мае свой нумар. Дарожка ўяўляе сабой магнітнае кальцо крышачку шырэйшае за галоўку чытання-запісу дыскавода. Дыск можа мець ад 40 да 1024 і больш канцэнтрычных дарожак.

Даслéдаванне аперáцый (operations research) — метад аналізу сістэмы. Прымяненне матэматычных і навуковых падыходаў для аналізу павышэння эфектыўнасці ў розных сферах дзейнасці. Даследаванне аперацый уключае выкарыстанне метадаў крытычнага шляху, тэорыі імавернасці, статыстыкі і тэорыі інфармацыі.

Даслéдаванне аперáцый (operations research) — Прыкладная матэматычная дысцыпліна, якая вывучае распрацоўку і прымяненне метадаў атрымання аптымальных рашэнняў у розных сферах чалавечай дзейнасці.

Дастýпнасць звéстак (data accessibility) — уласцівасць звестак, якая характарызуецца магчымасцю іх чытання карыстальнікам ці праграмай.

Дáтчык — 1. Sensor — электрычная прылада, якая рэагуе альбо вымярае што-небудзь шляхам пераўтварэння якога-небудзь віду энэргіі (цеплавая, светлавая, вільготнасць, вібрацыя і інш.), і выдае адпаведнае велічыні ўздзеяння электрычнае напружанне. 2. Generator, transducer — прылада для пераўтварэння фізічнай велічыні ў сігналы для апрацоўкі тэхнічнымі сродкамі.

Дáтчык адлюстравáнняў (image sensor) — прылада, напрыклад фотадатчык, якая пераўтварае інтэнсіўнасць святла, што падае на яго, у велічыню электрычнага сігналу.

Даўжыня блоку (block length) — памер абсягу памяці, які адводзіцца фізічнаму запісу (блоку), лік байтаў альбо слоў у блоку. Даўжыня блоку звычайна выражаецца ў байтах. Тыповыя значэнні даўжыні блоку ляжаць у дыяпазоне ад 512 байт да 4096 Кбайт у залежнасці ад спецыфікі блоку.

Даўжыня радкá (line length) — 1. У мовах праграмавання: дазволены максімальны лік сімвалаў у адным радку. 2. У тэкставых працэсарах: колькасць знакаў на кожным друкаваным радку.