Токол

– Сагынбек, сен кенебейси, кайдагы бир ичкичтин кызын биз кантип келин кылабыз айтчы? – Турдукан жиндене кый      кырды.

– Кыскасы кандай кыз экен з?

– Эмне аны крг келип жатабы?

– Бала деген бала да байбиче, аны дагы бир балам деп сен экбз сыяктуу эле бапестеп багат, сйт эркелетет, кой байбиче, мынчалык зулум болуунун аягы жакшылык менен бтпйт.

– Мен эч качан аны келин катары кабыл албаймын, эгерде Турат менин тилимди албаса анда мен экд те кечип коем! – деп Турдукан ашканага кирип кетти.

– Байбиче, азыр жаштарга эрегишг болбойт, – деп Сагынбек отуруп калды. Буларды угуп турган Турат акырын келип атасынын жанына отурду:

– Ийи уулум, сабагы кандай?

– Жакшы, – деп жер карады Турат, эмелеги ата-энесинин сздр анын кулагынан кетпей туруп алды: “Демек булар менин Жамийланы сйгнмд каалашпайт, анын атасынын ичкенине кандай тиешеси бар, ата-эненин кнсн баласы тартышы ммкн эмес”, – деген ойду ойлоп отурганда:

– Турат, окууну бтр менен Фрунзеге экономфакка тапшырасы, – деди Сагынбек уулун карап.

– Мен окубайм, аял алам.

– Эмне? – Сагынбек баласын каштарын жыйрып тикирээ, брктчснн обдула карап калды, – Ой бала, эмне деп жатасы?

– Окубайм! – деп бурк этти Турат.

– Неге, апа экбздн мт тилгебиз сенде экенин билеси го?

– Мен окугум келбегенин айттым го, анын стн окууну жакшы билбесем эле тапшыра бермек белем?

– Аны кой, киши бар, сйлшп койдум.

– Кереги жок.

– Крдб? – деп Турдукан ашканасынан чыга келди, – Мунун башын алиги чарайнадан чыга элек ичкичтин кызы айлантып койгон.

– Мама, мен ал кызды зм сйм!

– Сй-кй, мындайдын баары жомок, ата экбзд ата-энелерибиз эле йлндрп койгон, мына жакшынакай эле жашап жатабыз го?

– Сйп крбср айта бересиер да, кардым ачты бирдеме ичиресиерби деги? – Турат ордунан тура калды.

– Отур! – деди Сагынбек уулун жекире карап, – Сй дейт тура, сен эмнени билипси, сй деген жакшы иштеп мансаптуу болуу, кызматы болсо баары болот, ападын иши бар, менин кызматым бар, жашоо кудайга шгр, андан башка сйн кр элекмин.

– Жргр жок, силер мени тшнбср бир кн менден кутуласыар! – деп Турат эчтеке ичпей туруп кетти, ата-эне унчукпай тиктешип отуруп калышты, бирок дал ошондогу Тураттын сзн электен ткрг алардын кудурети жетмек кайда, ички сезим, аздек туюмду алар сезбейт да болчу, себеби аларга бакыт деген кызмат менен гана жакшы жашоо чектелген эле. Ошол бойдон алар уулунун кандай абалда экенин байкашпады, Жамийла Туратка жолугуп сйлшкс келбей кача берди. Убакыт аккан суудай аркырап тп онунчу класстардын мектепти бтч убактысы дагы келди. Жамийла окууга бара турган чамасы жок болчу, аргасыз бир жыл совхоздо иштеп бир жылдык жолдомо менен барганга аракет кылып апасынын ордуна конторду жууп иштеп калды. Турат окууга ата-энеси канчалык срп жакшы да жаман да айтып ндс дагы барбай койду. Бир кн ал Жамийлага жолугуп:

– Жамийла, йлнп алалы, мен сенсиз жашай албайм, – деди.

– Сен бул сзд з айтып жатасы, ата-энедин кааларын же каалабасын билбейсиби, – деди кыз.

– Мен жалгыз баламын, мени алар угушат.

– Анда ошолордон уруксат алып кел, мен макулмун, эгерде алар каршы болушса мага калп айтып келбе, ансыз дагы менин з жашоомдогу маселелер зм жетишт, – деп кыз басып кетти, Турат йн келип:

– Ата, мен йлнм, – деди капалуу.

– Макул, окубай деги койду, кайсы кыз экен ал?

– Жамийла.

– Кимдин кызы? – деп Сагынбек сурап отурганда Турдукан: “Ошол ичкич менен бет мадайлашып кантип чай ичебиз?” – деп туурадан чыкты:

– Эмне, алар адам эмес бекен?

– Адам деген адамдай жрт, Жамийланын атасы ичкич, ал адамдын же малдын айрымасын билбейт, адам деген аты бар гана макулук, – деди Турдукан жиндене.

– Мама, сиз энесиз, анан мугалимсиз, сизди билимд деп ким айтат, адамды кордоп жатпайсызбы, – деди Турат.

– Ооба, мен биринчиден энемин, сенин энемин, сени бактылуу болсун дейм, мугалиммин балдарга тарбия берем.

– Сиз тарбия бергенде адамды жаман жакшы деп блгнг йртсзб? – деди Турат апасын тикирээ карап.

– Жок, мен балдарды тартипт болсун, ата-энесин сыйласын, билимге умтулсун дейм, бирок з баламды тарбиялай алган жокмун.

– Мен кылымда бир кайталанчу сйг кабылдым мама, мени силер тшнбср ким тшнт, анда мен з сйм чн календер болуп жеп кезм керекпи? – деди Турат жаны кашая, – Эгерде макул болсоор мен Жамийлага йлнп анан окууга тапшырам, болбосо менден мт згл? – деди да йдн чыгып кетти. Сагынбек менен Турдукан тиктешкен бойдон кала беришти. Турат ошол кн Жамийлага жолукту, ал эк сйлшп кпк чейин отурушту:

– Эмне болду, ата-энее сйлштб? – деди Жамийла.

– Сйлштм, кайда бармак эле акыры макул болушат да.

– Сен ошондой деп ойлойсубу?

– Анан кандай ойломок элем, алардын жападан жалгыз баласымын Жамиш айтканымды аткарбаска аргалары да жок, – деп Турат кызды белинен имере кармап зн тартты, – Кел бшбз.

– Уят го?

– Эмнеси уят, биз бири-бирибизди сйбз да, же сен мени сйбйсб?

– Сйм, сени сйбсм жаныда отурат белем? – Кыз наздуу жылмайды, – Корком Турат.

– Коркпо, атамдар билимд адамдар, баары бир бизди тшншт, – деп кызды ой боюна койбой кучактап п койнуна колун салды, мр эркектин колу тийе элек тырсыйган эки алмасына колу тийгенде кыз ичиркенип алды:

– Турат болдучу…

– Койчу жаным, зд менден ала качпаса.