Токол

– Качкан жокмун, – Кыз онтолоп ийди, анткени ага жигитинин назик кармалаганы жага тшкн эле, балакатка жетип жигит кыздарды самап калган учурда кыздарда дагы бир туюк сезим пайда болуп эс жаралат эмеспи, андан ары эк те эмне кылганын сезбей калышты, бул ыйык сезимге тбдг гана жылдыздар кб болуп, каалгыган ай кара булут астына жзн жашырды, анткени эчендеген адам тагдырын сиирип дйн жзн тнксн кыдырып чыккан ай дагы бул сйнн кбс болуп турганына кндб же кайгырдыбы ким билет? Бул дйнд жылдыздар толгон айдын жарыгында миллиондогон пенделер ашыгы менен аймалашып канчалаган бей кн наристелердин жаралышына кб болуп келе жатпайбы. Бирок пенделер эч качан анысын кн деп эсептешпейт, ортодо бир наристе жабыр тартат…

– Жамиш.

– Оов.

– Эми сен меникиси, буйруса кркргн кзд тоюбуз болот.

– Чынбы?

– Сз берем.

– Ишенем.

– Магабы?

– Сйг, анткени биз бири-бирибизди сйбз да.

– Алтыным десе, мындан ары биз бир гана денебиз.

– Тшндм, – деди кыз лдрй жигитин мойнуна колун орой, ага азыр эмелеги лаззат керек эле, канчалык ооруксунуп турса дагы жргнн, чын дилинен сйгн адамы менен кошулуу бакыт экен деп тшнд, бир топко чейин белден келген тула стнд оонап бири-бирине рахат тартуулап жатып ара блншт. Жамийла мынча кеч калчы эмес, Тоту тынчсызданып конторго барып аердегилерден сурагандан тартынып кайра келип йнд ктп жатты.

– Кайда жрд? – деди ал кирээри менен эле.

– Кыздар жолугуп калды апа, – Жамийланын жз албыра жооп берди.

– Кайсы кыз, ушул убакка чейин эмне кылып жрдр?

– Назинин йн бардым, анан кеч болуп калды деп…

– Экинчи кечикпей жр, эгерде кыздары менен кетсе айтып коюп кет, – деп Тоту жатчу блмсн кирип кетти. Жамийла азыр абдан бактылуу эле, биринчи жолу эркек менен болгонго жаштыгы денесине сыйбай толуп ташып турган кыз эртеи эмне болоорун адаган жок, тек з каалаган адамга этек ачтырып анын жыргалына батуу бакыт экенин сезди: “Турат экбз йлнп калсак бактылуу жашасак апам эмне демек эле, Турат деле ата-энем кнт дебедиби, сй бизди алдабайт, бактылуу болобуз”, – деп з ордуна жатып ойлонуп жатып кеч уктады, эртеси бткн бою ооруксунуп тура албай жатканда апасынын кирип келе жатканын билип башын ктрд:

– Ойгондум апа.

– Тур кызым, конторду жууп шыпыруу керек.

– Мына азыр, – деп эптеп туруп жумушуна жнд. Турат ата-энесине таарынып баягы бойдон сйлбй кечке йг келбей кечинде кеч келип жатып алат. Турдукан ага ого бетер жини келип сйлгс келбей крс да унчукпайт, анысына ого бетер чшкн Турат алар жокто тамак ичип алып кетип калат.

– Мен уулумду кантип тарбиялаганымды билбейм, – деп Турдукан курбусу менен сырдашып отурду.

– Эми жалгыз бала болсо эмне кылмак эле? – деди Салкын жай гана.

– Жалгыз балама ошол ичкичтин кызын алып беремби анан?

– з билеси курбум, балдарды тарбиялаган, билип берген аялсы, ар бир баланын ар башка кыял-жоругунун болоорун тшнгн кези, мен андай да мындай да айта албайм.

– Эч качан андай пас жерден келин албаймын.

– Ал з каалоо.

– Сйм-кйм дегени тп кетти, ушул днйн, тапкан ташыганымды, бир канча мал бар, баарын бир жуксуздун кызына ушунча днйн бергим келбей турганын билеси да.

– Сен экбз эчтекени чече албайбыз, бир алланын колундагы пендебиз, баарын алла чечет курбум.

– Мен кудай жок деп балдарга сабак берем, кызык экенси, баары адамдын колунда, жасайм дегенин жасаса болот, – Турдукан з билгенин кое бербей жргндг нерсеге баш ийбей турду.

– Кой Турдукан, сени да, башканы да, жаныбарлар менен курт-кумурскаларды да жасаган жалгыз кудай экенин билип жргн жакшы, бул дйнд улук кудай гана, жалгыз алла, менин атам жала намаз окуп жрп тт дйндн, себеби мына бул замандын келиши ага т эле оор болду окшойт.

– Эмнеге?

– Себеби кудай дегендер жоголуп кетти.

– Кызык экенси, кудай барбы з? – Турдукан ага жаман кз менен карады, – Кудайдын бар экенин мен дегеле кргн жокмун.

– Турдукан, ошондо дагы кудай деп сйл, баарыбызды жараткан жыргаткан дагы кудай, ушул ааламды жалгыз гана кудай з тейлейт, жан-жаныбарларды дагы жашатып керек болсо алган ошо кудай, кээ адамдар кудай берген ырыскысын ктр албай ар кандай кадамдарга барат, бирок ушул жашоонун баркын билген ким бар экен? – деди салкын, анткени анын ата-энеси ошол кудай жок деген атеисттик заманда дагы балдарына ыйманды, экинчи дйн бар экенин йртп бир кн жалган дйндн чын дйнг кчкнд бул дйнд кылган кылмышыдын азабын чын дйнд тартаарын айтып кетишкен адамдар эле. Салкын ичинен Турдукандын сздрн капа болгону менен баары бир курбусунун сзн кыя алмак эмес.

– Кызыксы Салкын, сен эскиче жашап жаткансы го?

– Жо-ок, кудайдын жолу менен жашаганым анык.

– Сен экбз бир пикирге келе албайт экенбиз, – деп сзн бтрд Турдукан, Салкын дагы унчукпай йн кетти, Турдукан курбусуна жини келди, зн тшнбгнг ызаланды, акыры эмне менен бтр белгисиз дйннн табышмагын ким билиптир. Кпк ойлонуп бир пикирге келе албай турганда Сагынбек келип калды:

– Турат йдб? – деди ал келип эле.

– Жок, аны бгн крбдм.

– Кайда жрт болду экен?

– Ким билсин, жанагы аракечтин кызы менен жргндр?

– Кп эле ошенте бербесечи.

– Анда эмне кылайын, ошол кыздын алдына жыгылып кечирим сурайынбы? – деп айкырды Турдукан, аялынын бул кейпин крбгн Сагынбек тагала карады.