Толькі не гавары маёй маме

Лежачы побач з мадзьяркаю, згадаў iншую жанчыну. Высокая, з доўгiмi, ледзь не па клубы, валасамi, вузкiмi, уразлёт, вачыма, са шпаркiм, амаль мужчынскiм крокам — яна праходзiла паўз маё акно. Не ведаю: анi хто яна, анi як клiкалi, анi чым займалася. Ведаю, што ў кабiнеце фiзiкi я сядзеў каля самага акна, i паўз яго праходзiла жанчына з брунатнымi валасамi. У кепскае на­двор’е яна хавала шыкоўныя валасы пад чорную хустку, а ў сонечныя днi яна хавала драпежныя вочы за ахоўныя акуляры. Чамусьцi я быў упэўнены, што жанчына ведае пра мяне i знарок анi разу не кiнула нават мiмалётнага позiрку ў мой бок. Самападман. Ён скончыўся разам з лекцыямi па нялюбай фiзiцы. А вось жанчыну, што праходзiла паўз акно вучэльнi, я любiў, цi амаль любiў, бо згадаў у найiнтымны момант.

Лежачы побач з гладкашэрснай венгеркай, успомнiў хлапечую зачараванасць высокай, iм­клi­вай жанчынай з чорнымi, уразлёт, вачыма. Успа­мiны затуманiлi рэальнасць, i я не заўважыў, як знiк уладальнiк расчараванага голасу, але ягоны сыход прыемна нагадаў, што свет яшчэ не канчаткова абнахабiўся i сапсеў.

Мы апраналiся, ехалi на электрычцы ў Санкт-Ленiнбург, цалавалiся ў тамбуры, на пероне, у метро, каля iнтэрната, дзе жылi венгерскiя вывучальнiкi транснацыянальных моў. Агi заплакала, i я бачыў у празрыстым змроку белае ночы кожную слязу. Але гэты шлях сентыментальны, а таму, як мне, дык малацiкавы. Адзiнае абвастрэнне ў нашых адносiнах адбылося каля чыгуначнай станцыi, калi я даведаўся, што электрычка прый­дзе толькi праз паўгадзiны, i пачаў настойваць на прагулянцы ў лес. Агi вельмi наравiста адпрэчыла. Развiталiся мы на iнтэрнацкiх прыступках, як героi цнатлiвых савецкiх кiнастужак 50-х гадоў.

Ісцi да цёткi Тосi мне зусiм не хацелася. Мяне перапаўняла радасць, чамусьцi карцела зрабiць паскудства. І я надумаўся затэлефанаваць Вало­дзю Бортнiку. Ён здзiвiўся... Чаму так позна? Можа, нешта здарылася? Па ягоным голасе я адчуў, што клышатопка Бялькевiч пазiрае ў Бортнiкаў рот. Я паабяцаў папрасiць прабачэння. З неўрастэ­нiч­камi трэба трымацца добразычлiва. Асцярожны Бортнiк, намацаўшы ў маiм абяцаннi страхоўку, пагадзiўся сустрэцца каля крамы Пасаж.

У мiнскiх мастакоў было ўлюбёнае месца ў краме Пасаж.

Якое гнюснае слова — улюбёнае, як гаршчок, поўны бруднасцяў, яго нясеш, а ён хлюп-хлюп — улюбёнае.

Дык вось, улюбёным месцам быў аддзел мастакоўскага рыштунку. У iм было ўсё, што трэба мастаку для поўнага i глыбокага задавальнення. Не было хiба што кандомаў, але я асабiста не люблю кахацца праз гумку, нават праз замежную i вельмi тонкую; гэта тое самае, як лiзаць цукар праз шкло. Непрыемны стан. Вось у падобны стан я i задумаў загнаць Яню Бялькевiч. Бортнiк, пэўна ж, i не здагадваўся, якi плюгкi каравяк я збiраюся падкласцi ягонай каханцы пад абцас. Бялькевiч, дык тая ўвесь час нешта падазравала, яна i на асфальце бачыла купiны. І як жа мне карцела напляваць у вочы гэтай дзеўцы з капрызлiвым характарам! Але я не шукаю сабе непрыемнасцей, нават калi раблю iх iншым.

Пасля тэлефоннага развiтання з Бортнiкам на­строй палепшыўся. Ён яшчэ больш узняўся каля кiнатэатра «Масква». Я напляваў самым лiта­ральным чынам на сукенку намаляванай, афiшнай, а праз тое яшчэ больш французскай i пранцаватай Пампушцы. Расцёр слiну ўказальным пальцам i тым жа чорным пальцам намаляваў на прасталытчыным тварыку прускiя афiцэрскiя, салдафонскiя вусы. Ну, люблю я маляваць. А тое, што гераiня класiчнай заходнееўрапейскай навелы закрыўдавала — яе настроi, яе праблемы. Я, дарэчы, салiдарны з большасцю (быць салiдарным з большасцю — нацыянальная рыса беларуса!) персанажаў мапасанаўскага шэдэўра. Яны асудзiлi Пампушку за тое, што легла пад ворага Бацькаўшчыны, акупанта Францыi, ворага аб’яднанай Еўропы, якую так хацелi зрабiць Напалеон з Гiтлерам. А што ж яна думала? У хiханькi-хаханькi з заваёўнiкам гуляць? Так не бывае. Акупант на тое i акупант, каб гвалцiць, прымушаць, рабаваць. А Пампушка перад iм свой гонар паказала. Каму трэба гонар прасталыткi? Калi шчыра, дык i заваёўнiк у навеле «Пампушка» занадта ўжо тактоўны. Усё ён намёкамi, паўтонамi, праз памагатых. Не, каб узяць i згвалтаваць усiх мужчын, а коней зарэзаць, а жанчын закатаваць. А ён сарамлiвы, паўтыдня правалаводзiўся з прастытуткай. А вось мой твор, дзякуючы доўгiм тэарэтычным пошукам, атрымаўся: германскi вусаты афiцэр i французская ружовашчокая б... дзь у адной асобе, вось ён — сiмвал аб’яднанай Еўропы!

* * *

Дарагi мой сябра Адам, прывiтанне!

Атрымала твае лiсты. Вельмi ўзрадаваў i па­весялiў намаляваны чорт Ладак. Ён страшны, i я крышачку спалохалася. Ты напiсаў, маўляў, ён можа ўсё. Вось я i загадала яму прынесцi майго Адама ў Татахозу. А ён, супастат чорны, адмовiўся. А што ты можаш? Ён нiчога не адказаў. Ён, бач ты, пакрыўдзiўся.

Я вось села пiсаць табе, а ён зiркае на мяне з-пад iлба. А цяпер вось папрасiў, каб упiсала ад яго прывiтанне.