Читаем Учебник белорусского языка полностью

Учебник белорусского языка

Кривицкий Антонович Александр , Подлужный Иосифович Александр

Шчабяталі пад страхой ластаўкі, гулі пчолы за сцяной. (М. Лынькоў) Мінулася поле, пачаўся рэдкі лясок. (І. Мележ) Спераду былі пасажырскія вагоны, у канцы — таварныя. (М. Лынькоў) Ён багаты, я бедны. (Ц. Гартны) Выганяеш гора ў дзверы — гора сунецца ў акно. (П. Броўка) Стаіць явар пад гарою, на гары гамоніць гай. (П. Трус) Ты свабодны, вецер, я жыву ў няволі. (Я. Купала)

В сложноподчиненные предложения без лексико-грамматических средств сочетаются разнотипные по смыслу и по строению простые предложения. Характер их отношений выражается также в устной речи при помощи интонации: Хутка яны адчулі — сыплюць кроплі дажджу. (І. Мележ) Колькі разоў гаварыу: не пакідаць лішніх рэчаў у спальні! (М. Лынькоў) Была калісь пара: гучэла завіруха і замяла маёй мінуўш. чыны сляды. (М. Багдановіч) Па сакрэту чуў я чутку: пасадзілі Лыску ў будку. (К. Крапіва) Печ нагрэлася, па хаце пайшла парнасць. (К. Чорны) Дзень сягоння ў хаце шчаслівы — дарагія прыехалі госці. (К. Буйло) Не пачакаць — брыдка будзе. (Ц. Гартны) Есці хочацца — падцягнула духі. (Я. Брыль) Гавораць жа і так: адзін у полі не воін. (П. Броўка) Мікіта пайшоў у клуню — трэба накарміць жывёлу. (Я. Колас) Жонка толькі паспела ахнуць — Максім перавярнуў кошык уверх дном. (П. Пестрак)

ОБРАЩЕНИЯ К ЖИВОТНЫМ

подзывные

отгонные

Лошадь

Кось-кось-кось…

Но пайшоў!

(А)ксыль(-я)!

Ноца! (А)кшэль!

Прочие команды понукания:: но! (нэ!) — команда запряженной лошади о движении; птц! (звук, образующийся при всасывании воздуха сквозь сжатые губы) — легкое понукание; тпру! (звук при проталкивании воздуха сквозь сжатые губы совместно с голосом) — останавливание; тр-р-р! — то же; чш-ш-ш! — сдерживание при беге, при спуске с горы; ф'ю-ф'ю-ф'ю — посвистывание при поении.

Жеребенок

Кось-кось-кось…

Тпроль(-я) — тпроль(-я)…

Тпруль(-люх)-

тпруль(-люх)…

Ку-зя-кузя-кузя…

(А)тпру!

(А)ксыль(-я)!

(А)кшуль(-я)!

(А)ксюль(-я)!

(А)кшэнь!

Корова