Усміхнуўся месяц ясны

— Асвяжаюся-астуджаюся, а думкі, шаноўная Антаніна Сілівестраўна, у мяне ўсё роўна тыя самыя. Што нам нейкі пярун? А сацстрах навошта? — I пад шум тугіх струменяў зацягнуў: «Нам не страшны шэры воўк, шэры воўк, шэры воўк…»

Калі ён зноў з’явіўся на кухні, жонка нібы цэбар кіпеню на галаву яму абярнула:

— Страхоўку выплаціш, і тады ён грымне, пярун. Толькі не ў тваю — у суседаву дачу.

У Мікіты Уласавіча ледзь не вырвалася: «Дык я не пабягу тушыць, ад яе і наша загарыцца». Але ён падумаў і сказаў:

— Тады пакладзём у ашчадную касу. Яшчэ і працэнты набягуць.

— Эх Мікіта, Мікіта… — Антаніна Сілівестраўна зрабіла красамоўны жэст — пакруціла пальцам каля скроні. — А калі тая каса згарыць разам з дакументамі? А ты сваю кніжку выпадкова пасееш?

— Тады-ы-ы… — Мікіта Уласавіч роспачна развёў рукамі. — Тады няхай паляжыць наш капітал у тваёй панчосе. 3 цягам часу, можа, што і прыдумаем.

— А зладзеі, бесталковая твая галава? Прыду-умаем! — скрывіўшыся, перадражніла жонка.

Яго тузанула крыкнуць: «Хопіць! Што ў тваёй галаве ўсё нейкая змрочная фантазія бушуе?» Аднак ён і сам улоўліваў у сабе якоесьці таемна-страхавітае пачуццё. I сам не памятаў, як неспадзявана крыкнуў:

— Эўрыка!

На рабоце Мікіта Уласавіч папрасіў у саслужыўца Аляксея Панцюшкі пазычыць тысячу рублёў.

— Навошта табе? — пацікавіўся той.

«Прызнайся яму, дык яшчэ перахопіць, — пеканула Мікіту Уласавіча трывожная думка. — Там жа, можа, — апошні...»

— У аднаго добрага сябра майго дзень нараджэння, дык вырашылі з жонкай купіць яму шыкоўны падарунак, а тысячы рублёў не хапае, — схлусіў ён.

— Ну, на такую справу хто ж адмовіць, — задаволена крактануў Панцюшка.

Увечары, пераступіўшы парог сваёй кватэры, Мікіта Уласавіч радасна гукнуў жонцы:

— Зірні ў акно!

Каля пад’езда з паўтузіна асілкаў-грузчыкаў згружалі вялізны незгаральны сейф.

ВЫХАВАЦЕЛІ

Брыгадзір муляраў Андруховіч быў чалавек строгі. Калі здымаў, як кажуць, стружку з каго — дык ажно іскры сыпаліся.

— Козуб, ты чаго сёння на працу спазніўся? Вунь паглядзі — у суседзяў ніводнага парушэння няма.

— Ведаеце, Мікалай Кандратавіч, аж пяць тралейбусаў прапусціў. Народу было — палец не ўшчаміць.

— Ведаю: пяць… «тралейбусаў»… Не сёння, а ўчора звечара будзеш па столькі прапускаць — мазгі згараць.

Прайшло два дні.

— Козуб, ты як муруеш? Чаго ў цябе рукі дрыжаць? Зноў «тралейбусы» звечара «прапускаў»?

— Не, Мікалай Кандратавіч, прастудзіўся, відаць.

— То чаго да ўрача не пайшоў? Глядзі ў мяне — прастудзіўся!..

Мінуў яшчэ дзень.

— Козуб, ты чаму ўчора на паўгадзіны раней з работы змыўся? Колькі буду я выхоўваць цябе?

— Даруйце, Мікалай Кандратавіч, па пільнай патрэбе. Прыёмны пункт за кіламетр, а «Жыгулёў» у мяне няма, каб цэлы мяшок бутэлек адтарабаніць…

— Не, Козуб, я цябе выхаваю. Цяпер такая барацьба вядзецца з гэтым праклятым злом...

— Мікалай Кандратавіч, зайдзі ў прарабскі ўчастак! — паклікаў брыгадзіра майстар.

У прарабскім участку — канторка такая — яны былі сам-насам, і майстар сурова запатрабаваў:

— Пішы тлумачэнне, чаму на рабоце — пад градусамі. Цяпер такая барацьба з гэтым злом вядзецца, а ты…

— Прашу прабачыць, Алег Канстанцінавіч, непаразуменне атрымалася. Захапіўся выхаваннем аднаго маральна няўстойлівага суб’екта, а сябе асабіста ўпусціў з-пад увагі. — Брыгадзір спачатку збянтэжыўся, а потым раптам выпрастаўся і цікаўна пачаў пазіраць на майстра: той неўпрыкметку прыкрываў рот далонню і прытрымліваў выдых…

ДАНОС

Марцін Блізнюк лічыў сябе чалавекам вельмі ідэйным, але не лічыў, што прыносіць грамадству вялікую карысць, праседжваючы штаны ў заводскай касе. Вечарамі ён мыў рукі, садзіўся за кубак чаю і ў глыбокім одуме разважаў, як уняць разгул так званай дэмакратыі, што ўсчаўся ў грамадстве.

Праўда, вядомы ўказ пра ананімкі падсек яго дзейнасць пад корань. Але не мог утаймаваць гадамі сфарміраваную падазронасць. Цяпер усёй сваёй сышчыцкай істотай Блізнюк падбіраўся да майстра з інструментальнага цэха Рогача. Нутром, вантробамі адчуваў: Рогач — нефармал! Ды каб жа хоць — проста нефармал! Правы нефармал!.. У курылцы вядзе ўсялякія падазроныя гаворкі, на сходах супраць начальства выступае з рознымі закавырыстымі прэтэнзіямі.

Халодным і дажджлівым вечарам Блізнюк, утапіўшыся носам у скураны плашч, віжаваў каля пад’езда дома, у якім жыў Рогач. Сачыў: хто да яго прыдзе, з кім знаецца гэты разумнік. Ён ужо добра-такі акалеў і збіраўся ісці дадому, але ў тую мінуту пабачыў: Рогач праслізнуў у пад’езд разам з нейкай невялічкай постаццю ў жаночым палітоне.

— Вось-вось, — сярдзіта забурчаў Блізнюк і пацёр рукі ці то ад холаду, ці ад задавальнення. — Заўком і адміністрацыя выдзелілі яму кватэру, а ён замест таго, каб жыць як усе прыстойныя людзі,— у распусту. Ды яшчэ — з палітычным ухілам!.. Але ж і хітрэц: піяніна завёў для маскіровачкі — до, рэ, мі, фа, соль… Не, піянінам мяне не абдурыш. А ў наступны раз я абавязкова высачу гэты залётны палітончык, голубе шызакрылы…

Назаўтра Блізнюк стаяў перад старшынёй цэхкома Мармуленкам.