ылмысты процесте бизнесті орау

Бірлескен автор – адвокат Дйсембеков Дархан Мейрамлымен бірге нормативтік-ыты база ірікте алына отырып, Р ПК, Р К наты баптары мен ережелеріне, азастан Республикасыны задарына, Р Жоары Сотыны нормативтік аулыларына, заа туелді актілерге сілтемелер крсетілді, бл з кезегінде осы басылымны маызды артышылыы болып табылады. Сонымен атар адвокаттар наты ылмысты істер бойынша жасалан іс жргізу жаттарыны лгілері мысал ретінде келтірілді.

Экономикалы ылмысты істер бойынша орауды ерекшелігі

Алдымен, за бойынша экономикалы ызмет саласындаы ылмысты істер Р К 8-тарауында, ал меншікке арсы Р К 6-тарауында айындаланынан бастайы. Осы ылмыс трлеріні ішінде тжірибеде жиі кездесетіндері -алаяты (Р К 190-бабы), иемдену немесе ысырап ету (Р К 189- бабы), іс жзінде жмыстар орындалмай, ызметтер крсетілмей, тауарлар тиеп-жнелтілмей шот-фактура жазу бойынша іс-рекеттер жасау (Р К 216-бабы), аржылы (инвестициялы) пирамиданы ру жне оан басшылы ету (Р К 217- бабы), экономикалы контрабанда (Р К 234-бабы), асаана банкротты (Р К 238-бабы), Р К 245) жне баса да ылмыс рамдары. арастырылып отыран ылмысты ы бзушылы тріні ызмет мні е алдымен аша, баалы ааздар, пластикалы карталар, сондай-а жылжымайтын млік болып табылады.

Алайда экономикалы ызмет саласындаы істер баса негіздер бойынша да жіктелуі ммкін. Мысалы, шаруашылы ызметті салалы ерекшелігі бойынша ндірісте, оамды таматандыру, сауда саласында жне т.б. экономика саласында жне меншікке арсы ылмыс жасау дістері зауыттарда, елді мекендерді абаттандыру ксіпорындарында, фармацевтикалы компанияларда жне т.б. ерекшеленуі ммкін.

Бдан рі аталан істерді кейбіреулері мемлекеттік салада, ал басалары экономиканы мемлекеттік емес секторы саласында жасалады деген негізде блінуі ммкін. Мысалы, жымыру ртрлі секторларда жасалуы ммкін. Егер зиянкес – бюджеттік йымны басшысы болса, онда, детте, зиян тікелей мемлекетке келтіріледі, сол сияты залал ксіпкерге, жеке йыма келтірілген жымыру істері де бар. Ал салы тлеуден жалтару тек мемлекеттік сектора зиянын тигізеді.

Жоарыда айтыландармен атар рсат етілген экономикалы ызметке жне тыйым салынан экономикалы ызметке атысты істерді бліп крсетуге болады. Рсат етілген ызметке жалпы зады негізде жзеге асырылатын, яни бл ксіпорындар ресми тіркелген, жмыс істейтін, біра ылмысты жолмен, мысалы, бюджетке салы тлеуден жалтаруа баытталан кірістерді жасыру немесе азайту рекеттерін жатызуа болады. Немесе олданыстаы ксіпорында бас- тапыда болмаан тауарларды жнелту шін шот-фактураларды жазып бере бастайды. Экономика саласындаы тыйым салынан ызметке, мысалы, экономикалы контрабанданы, жалан аша жасауды, аржылы (инвестициялы) пирамида руды, яни іс-рекеттерге тыйым салынан жне бастапы зады бизнестегі задылытан ауыту нысаны бола алмайтын рекеттер жасалан жадайды жатызуа болады.

Экономика саласындаы ы бзушылытар ылмысты кодексті ртрлі рамдарыны белгілеріне жататынына арамастан, оларды орта сипаттамалары бар. детте, субъектілер экономика саласында ызмет ететін басарушылы, ндірістік, коммерциялы жне баса йымдарды ызметкерлері болып табылады. Айыпталатын рекеттер оларды функционалды міндеттерін бзуына байланысты жасалады.

ы орау органдары экономикалы ылмысты істерді тергеу кезінде мыналара назар аударады: нормативтік ыты актілерді андай ережелері бзылды, субъект андай жарылы жне зге ішкі жаттар негізінде ызметті жзеге асырды, ниетті бар немесе жо екендігін длелдеу, залалды млшері андай, ол немен расталады, атысушылар бар ма, оларды райсысыны рлі, бухгалтерлік жаттаманы болуы, ондаы брмаланулар, сондай-а зге де мн-жайлар.

Экономикалы баыттаы істер ылмысты іс жргізу задарын ана емес, сондай-а азаматты ы пен салалы нормативтік ыты актілерді білуді талап етеді. Сонымен атар кбінесе экономикалы саладаы істер те ерекше болып келеді, мысалы, интернет-платформалар бойынша істер. Сондытан Р аржы мониторингі агенттігіні орталы аппаратындаы тергеушілер соы уаытта ылмысты істерді тергеу кезінде сарапшыларды тартуда. Сонымен атар оларды цифрлы технологиялар, аржы, рылыс жне т.б. сала- ларда трлі рсаттары бар сарапшылар жмыс істейтін дербес басармалары бар. орауды жзеге асыру барысында за уаыт бойы сарапшы есепшілер, салы органдары, рылысшылар, IT-мамандарымен жмыс істеп келемін жне бл дрыс та, йткені брін білу ммкін емес, ал сіз зіізді клиентіізбен сенімді ораныс желін ра білуііз керек.