кінішке орай, ылмысты процесті жетілдірілмегендігіне байланысты іс жзінде тергеуді келесі сатыларында адам кдікті болан кезде оларды процессуалды тіркелуіне дау айту ммкіндігі бола тра, адвокат зіні орауындаы адама экономикалы істер бойынша наты кмек крсете алмайды. орау жне айыптау тараптарыны тедігі туралы декларативті трде млімделуі ммкін, біра іс жзінде адвокатты кілеттіктері тергеушіге араанда аз. Мысалы, сота дейінгі тергеуді те маызды кезеі – сот сараптамаларын таайын- дау жне орытынды беру шін мамандарды тарту. Р ПК 64, 70, 71, 272-баптарына сйкес тергеуші тиісті аулымен танысуа ммкіндік бере отырып, сараптама таайындалар алдында жбірленушіні, кдіктіні, адвокатты хабардар етуге міндетті, бл ретте адвокат-ораушыа тіпті аулыны кшірмесін алуа да рсат етіледі. Сараптама аяталаннан кейін тергеуші процеске атысушыларды сараптамалы орытындымен таныстыруа міндетті, біра тергеушілер кбінесе ытимал кдіктіні процессуалды мртебесін тіркеуді соы стке дейін кешіктіреді, бл адамды, рине, мндай ытары жо кугер ретінде ресми трде алдырады. Осылайша, ораныс тарапыны сараптама мен зерттеуді таайындау туралы хабардар болу, содан кейін тиісті орытындылара уатылы ол жеткізу ытары шектеледі. Сота дейінгі тергеу аяталар алдында ана бл «кугерлерді» мртебесін крт згертіп, оларды кдікті деп тану жне оларды рекеттерін саралау туралы шешімдер жариялайды.
Алайда, бл ретте, сота дейінгі тергеуді басынан бастап тергеу кдікті деп тану туралы аулы шыарылады деп санайтын адамдара атысты жасырын тергеу рекеттері жргізілуі ммкін екенін есте стаан жн. Р ПК 232-бабы 7-блігіні 1, 4-тарматарына сйкес, ылмысты ы бзушылы туралы арызда, хабарда оны дайындайтын, жасайтын немесе жасаан адам ретінде крсетілген, не оан атысты оны тергеліп жатан ы бзушылыа атысы бар не дайындалып жатан, жасалып жатан немесе жасалан ылмысты ы бзушылы туралы мліметтері бар деп пайымдауа зге де негіздер бар адама атысты, сондай-а, егер шінші тла ылмысты ы бзушылы туралы апаратты алатын немесе беретін іс шін маызы бар. Сондай-а негізінен экономикалы жне меншікке арсы ылмыстар бойынша ылмысты жауапкершілікке тарту туралы арыздар бастапыда наты адамдара атысты берілетінін ескеру ажет.
Демек, бл адамдар Р ПК 65-1-бабы 1-блігіні анытамасын негізге ала отырып, оралуа ыы бар ку мртебесіне ие болады, оан сйкес егер адама ылмысты ы бзушылы туралы арызда жне хабарламада оны жасаан адам ретінде крсетілсе не оан арсы ылмысты процеске атысушы ку айа берсе, біра осы адама процестік стап алу олданылмаса не оны кдікті деп тану туралы аулы шыарылмаса, онда ол оралуа ыы бар ку мртебесіне ие болады. Ал жасырын тергеу рекеттерін жргізе алатын шінші тлалар – бл процеске кугер ретінде атысатын немесе тергеушіге ешашан ресми трде шаырылмаан, біра ы орау органдарыны арауында болуы ммкін адамдар. Осылайша, адам ылмысты удалау органдарыны тарапынан оны жеке басына ызыушылыты жотыы туралы бейам трде сенсе, сонымен бірге оан длелдемелер жиналады. Істі барлы материалдарымен танысу кезеінде клиентіізді аншалыты арты сйлегенін оып шыып, белгілі бір сздер мен сз тіркестеріні маынасын алай тсіндіруді ойлайсыз. Неліктен мны ертерек жасау ммкін емес? Бл Р ПК 296-бабы 1-блігінде айындалан орау тарабы шін занамалы кедергі, соан сйкес сота дейінгі тергеп-тексеруді жзеге асыратын адам кдіктіге жне оны ораушысына айыптаулар тізімін оспаанда, тігілуі, нмірленуі, іс паратарыны тізімдемесіне енгізілуі жне тергеу органыны мрімен бекітілуі тиіс істі барлы материалдарын сынады. Танысу масатында заттай длелдемелер де сынылады жне кдіктіні немесе оны ораушысыны тініші бойынша тергеу рекеттеріні хаттамаларына оса берілген болса, фонограммалар, бейнежазбалар, кинофильмдер, слайдтар, зге де апарат жеткізгіштер жаыртылады.