ылмысты процесте бизнесті орау

Тергеушімен, прокурормен, сотпен арым-атынас – бны барлыы сырты ораныс. Біра клиентпен, ішкі ораныспен алай жмыс жасау керек? Жалпы ылмысты істерден айырмашылыы, экономикалы ылмысты ы бзушылытар туралы істер бойынша басынан бастап айатар беру, тергеуге жаттарды крсету ажет. Бл неліктен маызды, себебі кптеген адамдар экономикалы ылмыстар туралы істерде е бастысы жаттар деп санайды. И, дл солай, біра осы дрыс рсімделген жаттарды зі тергеушіге бірінші крсетіп, оны атысы бар адама деген ызыушылыын жоалтатындай етіп тсіндіріп берген дрыс. Тергеу – жедел тобы клиентті кесесіне кугерлерімен келіп, жшік- терге салынан компьютерлері бар барлы жаттарды тркілеп, клиентті ешнрсесіз алдыруы сораылы болып табылады. Тркіленген жаттарды кшірмелерін уаытысында жасамаандытан, болашата сол жаттара сілтеме жасай алмайды.

Сондай-а салы тлеуден жалтару шін келесідей трюк олданылады. Сота дейінгі тергеп-тексеруді бастау шін салыты тексеру актісі талап етілетіні белгілі. Егер берешек сомасы 50 мы АЕК-тен асатын болса, онда салы ызметкерлері актіні материалдарымен бірге аржы мониторингі органдарына жібереді. Біра ол баса жолмен де орын алады. Мысалы, тжірибемде мынадай жадай болды, букмекерлік кесені басшылыы мен ызметкерлеріне атысты мар ойындар ережелерін бзу бойынша сота дейінгі тергеу басталды. Осы іс аясында салыты тексеру таайындалды. Салы кодексі бойынша ылмысты іс шеберінде салыты тексеру жргізілген жадайда хабарлама сот кімінен кейін ана шыарылады. Мселен, Р Салы кодексі 159-бабы 4-блігіне сйкес сота дейінгі тергеп-тексеру шеберінде салыты тексеру жргізілген жадайда, зіне атысты сота дейінгі тергеп-тексеру жргізіліп жатан салы тлеушіні тексеру нтижелері туралы хабарлама ылмысты істі арау аяталаннан кейін шыарылады. Осылайша, ксіпкерді азаматты тртіпте хабарламаа шаымдануа ммкіндігі жо.

Бізде азіргі тада 01.01.2015 жыла дейін, яни Р соы ПК зады кшіне енгенге дейін боландай тергеуге дейінгі тексеру жргізілмейді. Енді сота дейінгі тергеуді басталаны туралы адамдар тінту, жаттар алынып, шоттар жабылып, контрагенттерден жауап алу жргізіліп жатан кезде ана біледі. Алайда ылмысты істі ашыланы туралы млім бір белгілер арылы анытауа болады. Бл туралы банктерден, мемлекеттік кіріс органдарынан срау салулар куландыруы ммкін. Ксіпкер мны сезгеннен кейін бірден бухгалтерлік есепті тексеруді амтитын компанияны аудитін зі жргізуі керек. Оны стіне мндай тексерулерде «тжірибелі» адамды сырттан шаыран дрыс. Онымен бірге экономикалы ылмысты істерге мамандандырылан адвокат жаттаманы тексерген кезде ыты аудит жргізу керек, йткені тергеуші кейін оан зіні айыптау призмасы арылы арайды. Ксіпкер адвокатына барлыын ашы айтаны абзал, сонда ол істі дл сол жерде тезірек реттеп, осыан байланысты тиімді за кмегін крсетуге болады. Ксіпкер бухгалтерлік есеп пен зады жаттара аудит жргізгеннен кейін з жаттарын ретке келтіруі керек. Брін сканерлеп, серверді кесе аумаынан тыс жерге кшіргені дрыс. Келесі адам – жыммен жмыс. Бл жерде адвокат айтадан з клиентімен, яни компанияны меншік иесімен немесе директорымен жмыс жасап, оан ызметкерлермен арым-атынас жасауды тапсыру керек. Неліктен бл маызды, себебі тергеуші мыты адвокаттарды ртрлі засыз дістермен істен шыаруа тырысады. Олар дейі жалан айа беруге мжбрлеу сияты себеп табады, онда ызметкер адвокат оны осылай айтуа бйырды деп айтады.

Мндай істер бойынша оранысты лсіз буыны компания ызметкерлері болып табылады, йткені жауап алу бірінші солардан басталады. Оларды жргізу барысында негізгі шешімдерді директордан баса кім абылдайтыны, олар алай абылданатыны, кімні андай ызметтік функциялары бар екені, кугерді келісімшарт туралы не білетіні, оны орындалмауы сот тергеуіне себеп боланы белгілі болады. Сондытан кугерге жауап алуа за кмегін крсету туралы келісімі болатын адвокатпен бірге бараны дрыс. Сотта кугерлерді 10-12 саат бойы адвокатсыз тергеушімен бірге су- сыз, тамасыз, дретханасыз отырды жне соында хаттаманы оымай-а жай ана ашып тылу шін ол ойды деп айтып жатандарын кріп жрміз. Онда бл кугер айтандай жазылмаан. Сосын олар тергеушіні сота шаырады, ал прокурор оан «кугерге ысым крсеттііз бе?» деп сра ойанда, тергеуші «рине, жо!» деп жауап береді. Ал сот з кезегінде, тергеушіге сеніп, айыптау кімін шыарады. Егер ксіпкер з ызметкерлерін уатылы орауа, ешкімді азаптамауа жне тергеу сатысында істі тотатуа шаралар абылдаса, осыны брін болдырмауа болады.