Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

— Толя, веру табе як нікому, дык скажу сваё горачка, — сказала яна мне аднойчы з плачам. — Прагаварыла я Валіну долю. Думала абы-што, баялася абы-чаго, вось яно i здарылася. Лэдзі мая, як i я, звычайная баба-гаротніца: ён жа, яе муж, i хлус, i латруга, i круцель, i... яшчэ мо сотню ў яго гэтых «і». Божа, як я падманулася! Я вінаватая, што параіла Валі выходзіць якраз за яго! Ёй жа патрэбен не шалапут, a такі паважны, як ты!..

— Каму падабаюцца спакойныя, а каму — дзёрзкія, — пачаў на іншае зводзіць гамонку я.

— Пажыла ўжо, ведаю: бывае, той, хто нібы спакойны, на самай справе натурысты, упарты i нудотны. Але ты, Толя, па-добраму паважны. За табой жонка, мабыць, як за сцяной. Калі разумная, дык павінна любіць i берагчы, як скарб.

— Ты, Клара, так ужо хваліш мяне, што я нібы нейкі ўзорны.

— Я, Толя, нутром адчуваю мужчын. Мела мужа, а потым, як ведаеш, аднаго бадзягу-начніка, дык нагледзелася. Добрыя мужчыны бываюць рэдка i трапляюць часамі не самым лепшым жанчынам, бываюць не зусім шчаслівыя. А што да дзёрзкіх, дык яна, гэтая бойкасць, розная бывае. У майго зяцька ягоная рызыка — дурната... Збэрсаў толькі маёй дзеўчыне жыццё...

— Пасядзіць, хлебане ліха — можа, адумаецца, ачалавечыцца.

— Толькі не ён, Толя. Там ён яшчэ абы-якіх звычак набярэцца, болей на горшае перакруціцца... Ён у душы нягоднік, вырадак нейкі, хоць умее таіцца i прыкідвацца анёлам... Кажу ж, нават я, ведаючы мужчын, падманулася, не ўгледзела, што ён толькі на Валіну красу пакваніўся...

Пачуўшы гэта, пра што не ведаў, але здагадваўся, я ўжо зусім перастаў штосьці разумець пра сябе i Валю: нібы вінаваты перад ёю за яе няўдалае замужняе жыццё, але i ў той жа час, дзе, у чым i за што мая віна?

I вось яшчэ праз некалькі месяцаў планіда зводзіць нас зноў. У летку, цёплай парою. За горадам, на дачы. Туды сярод тыдня я прыйшоў пазнавата i адразу ўбачыў: у недалёкім Кларынык доміку за зацягнутымі шторамі святло. Значыць, тут Валя з дзіцем, бо яе маці які ўжо час на дачу не ездзіць. Маючы хворае сэрца, тая баіцца адлучацца з горада. Ведаючы, што з маладой дачнай суседкаю ў мяне адны клопаты, я спачатку намерваўся не паказвацца ёй на вочы, тым больш у позні час, але пасля перадумаў: назаўтра будзе няёмка, што надоечы не пераведаў.

Зайшоў, пастукаў.

— Заходзьце, заходзьце, дзядзька Толя, — у адказ Валін голас.

Бач, прыгледзела-такі, што я тут, на дачы. Заходжу. У залі адразу кінулася ў вочы каляска, дзе спіць падгадованае дзіця, i сама Валя — высакаватая, статная, у караткаватым халаціку, з усмешкай у вачах i на вуснах, з новай, мабыць, памякчэлай жаночай красою.

— Добры вечар.

— Добры вечар.

Каб суцішыць хваляванне, што моцна прылівае, нібы вада ў паводку, спрабую жартаваць:

— Ну, пакажы, якая ўжо твая каралеўна?

Падыходжу да каляскі, азіраю дзіцячы мілы тварык, адчуваючы, што Валя пільна сочыць за мной i цешыцца ад таго, што яе дачка мне падабаецца.

— Ой, — легка сплёўваю, — якая брыдкая!

Падымаю галаву і, сапраўды, сутыкаюся на чэпкі, але цёплы i радасны позірк, што змушае ажно ўздрыгнуць мае сэрца: на мяне пазірае ўжо не сарамлівае дзяўчо-падлетак, а смелая замужняя жанчына.

— I мамуся зусім брыдкая!..

Гавару якраз вось так, але ніякай зніякавеласці альбо крыўды на Валіным натуральна i молада свежым, без ніякай парфумы твары, усё тая ж ласкавая ўсмешка: канечне ж, чуйным жаночым сэрцам адчувае мае захапленне яе жаноцкасцю i маю мужчынскую ўсхваляванасць. Нейкую хвіліну мы пазіраем вочы ў вочы; я не магу не любавацца ёй, лашчыць позіркам i заадно бянтэжыцца. Нечакана перахопліваю яе крыху паімкнёны ўвысь, затуманены позірк, паварочваю туды галаву i амаль натыкаюся вачыма на тое, на што вельмі засяроджана глядзіць Валя, — на выключальнік. Штосьці, сам не ведаю што, проста загадвае мне падняць руку i патушыць святло. Тут жа, у змроку, Валя рашуча ступае, закідвае мне на шыю рукі, быццам жонка, прытульваецца i дае вусны.

Яе мяккія далоні пяшчоцяць мне патыліцу, вусны раскрытыя i слодычна цёплыя, пруткія грудзі i выгнуты стан льнуць усё бліжэй — да мяне імкнецца тая, што жадае быць блізкаю са мной. Гарачыня ўспыхвае ў маіх жылах, сэрца гулка б'ецца, a рукі дробна трымцяць на яе плячах.

— I цяпер адштурхняце? — калі адхіляемся вуснамі, але ўсё яшчэ ў абдымку, па-змоўніцку шэпча яна. — За тое, што кахала, кахаю толькі вас аднаго?

Я ўжо сам не свой, пераможаны, усё менш i менш думаю пра тое, што «трэба» i не «трэба», «можна» альбо «нельга», толькі раптоўна ўспомніў адзін перакладны — ці не з амерыканскай літаратуры — раман, які чытаў даўно, можа, яшчэ ў школе. Там пісалася пра добрую, з мяккай душой i тонкімі пачуццямі прыгожую, але нешчаслівую дзяўчыну. Пра многае ўжо забыў, але вось адна думка, мусіць, назаўсёды ўрэзалася ў памяць. Пра жанчын-красунь.