ЖЫЦЬЦЁ РАЗЗБРОЕНАГА ЧАЛАВЕКА

— Пабачымся ў Рэванскага. Трымайся так, каб ён не здагадаўся. Мяне цяпер ты ня будзеш саромецца, а яго наогул не стыдайся. Для яго гэта бізнэс. Разумееш? Бізнэс і нічога больш. Ні кабета, ні каханьне яго не цікавяць. Я ведаю, бо пазавала яму раней. Ён бачыць толькі свае здымкі, нашы позы і трымае ў галаве, колькі на тым заробіць.

— Лічу, што ён вельмі добры.

— Добры, бо яму гэта акупіцца.

— А як ён цябе знайшоў? Адкуль ён ведаў, што надаешся да працы мадэлькі?

— Мая сяброўка і яе муж працуюць у тым самым гатэлі. Яны прадаюць такія фоты.

— Але адкуль Рэванскі ведаў, што ў цябе такая прыгожая фігура?

— Ты раўнуеш? Бо калі раўнівы, то ніколі да цябе не прыйду. Я ў каханьне гуляць не хачу.

— Гэта ня рэўнасьць. Я пытаю, бо не магу зразумець, як Рэванскі цябе знайшоў.

— Знайшоў празь сяброўку. Яна сама хацела яму пазаваць, але не падыходзіла. Тады нараіла яму ўзяць мяне. Але мушу ўжо ісьці. І памятай, наступным разам не рабі глупстваў. Ты яшчэ шчанюк.

Яна закрыла мне вусны далоньню, потым пацалавала, як бы на знак прабачэньня за свае апошнія словы, і сышла. У той дзень, па абедзе, пагрукаў да мяне Рэванскі. Ён папрасіў, каб я прыйшоў у майстэрню. Паказаў мне восемь паштовак. Я са зьдзіўленьнем аглядаў іх. Ні сябе, ні Сабіны на здымках я не пазнаваў. Бачыў на цёмным фоне пышнае, стройнае, белае цела Сабіны, выгнутае ў юрлівых позах. Кожная поза была жарсная, але прыгожая. Цямнейшае цела мужчыны на кожным здымку толькі падкрэсьлівала позы кабеты. Яны добра кантраставалі: моц і прыгажосьць, брутальнасьць і лагоднасьць, цьвёрдасьць і мяккасьць.

— Што скажаце пра гэтыя здымкі? — спытаў Рэванскі.

— Мяркую, што яны вельмі добрыя. Лепшыя за тыя, якія мне вы паказвалі, — адказаў я шчыра.

— Які здымак найлепшы?

Не задумваючы я паказаў на фатакартку з другой позай, якраз той, якую першай апрабавала Сабіна, калі Рэванскі быў заняты, але якая, на яго думку, не ўдалася.

— Так, — адгукнуўся Рэванскі з прыемнасьцю. — Гэты здымак ня толькі добры, але дасканалы. Канструкцыя ідэальная, позы натуральныя, расстаноўка целаў гарманічная. Добры таксама першы. Але трэці і чацьвёрты — марныя. Мёртвыя, штучныя. Калі б усю сэрыю выканаць так, як мы зрабілі гэтыя два здымкі, усё было б добра. Зараз патлумачу вам хібы. Бо мадэлька пазуе лепей: проста, выразна, трапна.

Ён узяў аловак і, пасоўваючы яго завостраным капцом па фотакартцы, пачаў яе абмяркоўваць. Урэшце ён сказаў:

— Уявіце сабе, што мадэлька — ваша каханка. Калі б з вамі такое адбылося, то яўна не было б штучнасьці, якая ёсьць тут. Зрэшты, мадэлька і тут добрая. А вы выглядаеце, быццам бы прагнеце вырвацца зь яе абдымкаў. Тут жывая кабета і… манэкен.

— Я ўпэўнены, што наступным разам буду пазаваць лепей.

— Спадзяюся, што так. Учора вы былі нерашучы. Трэба паспрабаваць адчуць сытуацыю. Ня думайце ні аб чым, але грайце сваю ролю. Трэба яе граць сьмела, з пачуцьцямі. Да таго ж і мадэлька хоча гэтага ад вас, і я хачу. Таму няма падставаў саромецца. Акторы граюць на сцэне перад гледачамі: абдымаюцца, цалуюцца. Могуць рабіць гэта прыгожа толькі тады, калі ўжываюцца ў сваю ролю. Вы таксама граеце — як безыменныя акторы.

Я доўга размаўляў з Рэванскім. Ён выняў з шуфляд і паказваў мне мноства здымкаў падобнага роду, але пераважна вельмі грубых. Былі, аднак, між іх і добрыя. Ён адзначаў мне іх перавагі, тлумачыў заганы. Відавочна, ён намагаўся пазнаёміць мяне з гэтымі рэчамі і растлумачыць, што хоча ад мяне. Але ж я быў упэўнены, што і безь яго парадаў здолею наступным разам добра пазаваць. Цяпер Сабіна была для мяне не чужою кабетаю, але каханкаю — нават калі б нашая ноч каханьня ніколі б не паўтарылася.

Пры разьвітаньні Рэванскі папрасіў мяне, каб прыйшоў да яго на другі дзень на паўгадзіны раней за мадэльку. Я меркаваў, што ён хоча перад працаю яшчэ раз пагутарыць на тэму пазаваньня. Я лічыў, што гэта дарэмна. Сабіна была для мяне цяпер не істота «зь іншай плянэты», як падавалася мяне раней, але харошая чалавечая самка, якая ўзбудзіла да сябе ў мяне цягу; я ўзгадваў пра яе з прыемнасьцю. Назаўтра, дакладна а палове пятай, я прыйшоў да Рэванскага.

— Вы паабедалі? — спытаў ён мяне.

— Так. Паеў а другой. Пасьля адпачыў і пайшоў да вас.

Ён правёў мяне ў студыю. Я ўбачыў на стале запараную ў кававарцы каву, пляшку каньяку і кілішкі.

— Вып’ем кавы, бо работа сёньня зацягнецца надоўга, — сказаў Рэванскі.

Ён яўна хацеў мяне падпаіць, каб я сьмялей пазаваў. Сам з прыемнасьцю выпіў філіжанку моцнай кавы. Час ад часу заахвочваў мяне выпіць каньяку. Адначасова расказваў далікатныя гісторыі пра дамы спатканьняў у Варшаве. Перайшоў на апавяданьні пра дамы распусты ў розных краінах, пра новыя салёны ў Парыжы. Мяне гэта нудзіла, бо я меў здаровыя інстынкты і вытанчаная эротыка мяне не цікавіла. У пэўны момант я спытаў:

— Каму і навошта патрэбны здымкі, якія вы вырабляеце?

Ён зірнуў на мяне са шчырым зьдзіўленьнем, быццам бы я сказаў вялікае глупства.