Адваротны бок люстра

– Ох, Міхал, натрапіш ты на ліха! – загаласіла кабета. – Ну, а што рабіць збіраешся?

– А што рабіць? – не зразумеў ён.

– Як што? Ты, я бачу, сур’ёзныя намеры да яе маеш! – цьмяна пачала карміцелька.

– Чаму сур’ёзныя? – густа пачырванеў Міхал.

– Ну, калі на куфры спіш, дык сур’ёзныя.

– Кінь, карміцелька, – глупства! – Юнак хацеў павярнуцца да яе спінаю, але перадумаў, вырашыўшы, што рызыкуе зваліцца на падлогу. – Якія сур’ёзныя намеры?

– Жаніцца – вось якія! – абурылася кабета.

– Карміцелька, супакойся, усё ў парадку. – Міхал прыўстаў на локці.

Кабета сярдзіта сцяла вусны.

– Прынамсі, спаць яна будзе ў іншай спальні. Скажы, што я пасцялю ёй у тваім былым пакоі.

– Божа, ды якая розніца, дзе ёй спаць? Карміцелька дала яму ў карак.

– Гэта табе розніцы ніякай няма, а паненцы розніца ёсць! – упікнула яна юнака. – Як яе імя?

– Бася, – прабурчаў Міхал, пакрыўдзіўшыся за аплявуху.

– Добра. Хутка будзем снедаць. Вы абодва спускайцеся – трэба ж прадставіць яе людзям.

– Дык як жа я яе вывяду?

– А гэта ўжо табе вырашаць! Ты дзяўчыну прывёз, ты і думай. І глядзі, не крыўдзі беднае дзіцянё! – Карміцелька пагразіла Міхалу пальцам і пайшла з пакоя.

Ён сурова паглядзеў ёй услед. Раптам з-за полага пачулася аглушальнае пазяханне, і праз імгненне паказалася Басіна галава.

– Прывітанне, Міхал! Ты ўжо прачнуўся?

– Так. Ведаеш, карміцелька неяк даведалася, што я цябе тут хаваю.

– Ого! – усклікнула Бася, вылазячы з-за полага. – А як яна здагадалася?

– Не ведаю, – працягнуў юнак.

– А што ты ёй сказаў?

– Налгаў, што ты з беднай шляхетнай сям’і і я прывёз цябе з-пад Ліды. Якраз пазаўчора я вярнуўся адтуль позна ўвечары і ніхто не бачыў, як я прыехаў. Толькі раніцай здагадаліся, калі ўбачылі каня.

– А чаму гэта я з беднай сям’і? – пакрыўдзілася дзяўчынка, ужо не слухаючы яго далей.

– Ды яна і так галасіць пачала, а калі б я сказаў, што ты з багатай сям’і, яна б мяне зусім закатавала.

– І што зараз рабіць? – спытала Бася. Міхал паціснуў плячыма.

– Яна сказала, каб я прадставіў цябе людзям.

– Ты што?! – адразу ж запратэставала дзяўчынка. – Як жа я ў такой вопратцы?

Міхал задумліва паглядзеў на яе ды хітра ўсміхнуўся.

Раздзел 4

Міхал адкінуў века куфра і, нырнуўшы ў яго з галавой, узяўся нешта шукаць.

– Ну дзе ж яна? Я памятаю, што заставалася, – мармытаў юнак, рыючыся ў куфры.

– Міхал, а што ты шукаеш? – Бася асцярожна кранула яго за плячо.

– Ды вопратку маю дзіцячую!

Дзяўчынка збянтэжана паглядзела на юнака і адышла.

– Вось яна! – узрадавана ўсклікнуў Міхал, рэзка выпрастаўшыся і выцяўшыся галавой аб века куфра.

Паціраючы патыліцу, якая пацярпела ўжо двойчы за раніцу, ён працягнуў Басі кучу вопраткі. Дзяўчынка акуратна расклала яе на лаўцы.

– І што гэта такое? – з сумневам прамовіла Бася, азіраючы дзіўнага выгляду калготы.

– Нагавіцы, – сказаў юнак.

Дзяўчынка фыркнула, кінуўшы хуткі позірк на Міхала.

– Чаго ты? – спытаў ён.

– Ды смешныя нагавіцы – я ў іх буду па-дурному выглядаць!

– Павер, без іх ты будзеш выглядаць яшчэ дурней, – адказаў Міхал, накіроўваючыся да дзвярэй.

– Пачакай, а ў якой паслядоўнасці гэта ўсё апранаць?

– Спачатку нагавіцы, потым ніжнюю кашулю.

– А ці патрэбна яе ўбіраць у нагавіцы? – удакладніла дзяўчынка.

– Не, як жа ты яе ўбярэш, калі яна да кален? А зверху – каптан. Міхал пайшоў з пакоя, а Бася, са скрухай уздыхнуўшы, узялася ўбірацца ў новы строй. Спрабуючы апрануць вузкія нязручныя нагавіцы, яна заскакала на адной назе і, не ўтрымаўшы раўнавагі, з грукатам павалілася на падлогу. Пакрыўдзіўшыся і на Міхала, і на нагавіцы, дзяўчынка ўзнялася і, з горам папалам нацягнуўшы на сябе вопратку, паклікала юнака.

– Што гэта тут у цябе валілася? – спытаў ён, прычыніўшы за сабою дзверы.

– Нічога, – сярдзіта прабурчала дзяўчынка, разгладжваючы складкі. – Ну як, я падобная да хлопчыка?

Міхал схіліў галаву да пляча і, схапіўшыся пальцамі за падбароддзе, агледзеў Басю з галавы да ног.

– Што? Не тое? – засмучана спытала дзяўчынка.

– Не, – пакруціў галавой юнак. – Не тое. Сам не зразумею, што менавіта, але нешта не так.

Бася кінула на сябе зверху ўніз журботны позірк і выняла з-пад каўнера кашулі валасы, убіраючы іх назад.

– Чакай! – раптам усклікнуў Міхал і кінуўся да дзвярэй.

Бася толькі разгублена паглядзела яму наўздагон. Праз імгненне юнак вярнуўся, узброіўшыся нейкім падабенствам нажніц. Дзяўчынка з асцярогай адступіла ад яго.

– Я зразумеў: у цябе надта доўгія валасы. Іх трэба абрэзаць, – узрадавана паведаміў Міхал.

– Не дам! – Бася заняла абарончую пазіцыю і схапілася за валасы.

– Бась, ну, а як інакш? Не ведаю, як у вас, але ў нас юнакі не носяць такія доўгія валасы. Іх хаця б да плеч укараціць патрэбна.

– А без гэтага ніяк нельга? Мяне абавязкова трэба выдаваць за хлопчыка? Твая карміцелька ж усё роўна ведае, хто я.

– Але я не маю жаночага адзення! – запярэчыў Міхал. – Тым больш карміцелька – гэта карміцелька, а перад людзьмі я не магу.

– Чаму гэта? – абурылася дзяўчынка.

– Ну, не магу, – сумеўся юнак, чырванеючы. – Што, калі размовы пойдуць, плёткі ўсялякія?..

Бася раздражнёна закаціла вочы, але далей сароміць Міхала не ўзялася.