Адваротны бок люстра

Пан Альбрыхт ледзь прыкметна памахаў ім рукой. Юнак кінуўся да старога. Нахіліўшыся да самага яго твару, Міхал пагрозліва прамовіў, паказваючы на Басю:

– Зараз жа адпраўляй яе дадому! А то я табе…

Але Міхал не паспеў дагаварыць, бо пан Альбрыхт паглядзеў на яго такім з’едлівым позіркам, што ён цалкам сумеўся і не знайшоў, чым скончыць фразу.

– Напэўна, гэта не самае лепшае месца для размовы. Ці не будзеце так ласкавы, каб зайсці? – Дзядок паказаў на дзверы сваёй крамы.

Бася і Міхал спешна рушылі за ім. Прайшоўшы праз невялікую паўзмрочную залу, пан Альбрыхт падвёў іх да вузкіх дзвярэй. «Няўжо гэта тая ж самая крама?» – мільганула ў Басінай галаве. Як толькі яны зайшлі ў кабінет, стары зачыніў дзверы і, запрасіўшы гасцей прысесці, сам уладкаваўся ў вялікім крэсле і сказаў:

– Безумоўна, мадэмуазэль, я меркаваў, што вы пацікавіцеся і зазірнеце ў люстра. Таму і прапанаваў вам павесіць яго ў сябе на нейкі час. Але не думаў, што вы будзеце настолькі безадказная і застанецеся тут, не паспеўшы вярнуцца да таго, як люстра зачыніцца!

– Але вы ж мяне ні пра што не папярэдзілі! – абурылася Бася.

– Так, але толькі ўявіце: калі б я вам хаця неяк намякнуў, што люстра вядзе да мінулага, кім бы вы мяне палічылі?

Дзяўчынка хмурна паглядзела на яго.

– Я хачу дамоў, – ціха прамовіла яна.

– Я разумею, мадэмуазэль Барбара. Але, на жаль, такім цікаўным асобам, як вы, прыйдзецца правесці тут больш за паўгода.

– Колькі?! – у адзін голас усклікнулі Бася і Міхал.

– Так, маладыя людзі. Менавіта так – больш за паўгода.

– Ну як жа?! – у дзяўчынкі па шчоках пабеглі струменьчыкі слёз. – Я не магу тут так доўга быць! Мне трэба дадому. Да матулі і татулі.

– На жаль, мадэмуазэль, люстра не адчыняецца па першым жаданні. Гэта вам не вясёлы турыстычны шпацыр у мінулае. Для таго, каб даведацца, калі з’явіцца праход, трэба правесці найскладанейшыя матэматычныя разлікі, якія звязаны са шматлікімі фактарамі і ўмовамі адчынення люстра. Таму вашаму спадарожніку выпадае цярпець вас некаторы час.

Засмучаная Бася кіўнула.

– А чаму ж усё так складана? – спытала яна.

– Я бы з радасцю вам усё распавёў зараз, мадэмуазэль Барбара, але я крыху заняты і чакаю аднаго чалавека, з якім мне трэба заключыць надта важную ўгоду. Таму я буду чакаць вас тут у любы іншы дзень. Спадзяюся, што вам цікава даведацца пра люстра больш падрабязна. Дарэчы, а чаму вы ў мужчынскім адзенні? – запытаўся стары.

– У мяне не аказалася жаночага, – патлумачыў Міхал. – Таму давялося пераапрануць Басю хлопчыкам.

– Ах, вось яно што, – працягнуў стары. – Тады будзьце асцярожныя – ёсць рызыка, што нехта здагадаецца. А калі гэта здарыцца, дык мадэмуазэль Барбара можа апынуцца ў небяспецы.

– Ужо здагадаліся, – уздыхнула дзяўчынка.

– Хто? – занепакоіўся пан Альбрыхт.

– Карміцелька Міхала.

– Ну што ж, не думаю, што карміцелька можа ўяўляць нейкую небяспеку для вас, – усміхнуўся стары.

– Не, што вы! – упэўніў яго Міхал. – Наадварот, Бася ёй, відаць, надта спадабалася. – Юнак паружавеў, узгадаўшы сваю ранішнюю размову з карміцелькай.

– Але тым не менш, – зрабіўся сур’ёзным дзядок. – На вас, малады чалавек, зараз вялікая адказнасць за мадэмуазэль. Калі ласка, беражыце яе. А то бачыце, якая яна ў нас… – стары спыніўся, падбіраючы правільнае слова, – непрыстасаваная.

– Гэта я непрыстасаваная?! – пакрыўдзілася дзяўчынка. Пан Альбрыхт толькі мякка рассмяяўся.

– Вам ужо час ісці, – сказаў ён. – Прыходзьце, мадэмуазэль, я буду вас чакаць.

Міхал і Бася ўзняліся і накіраваліся да дзвярэй, але тут дзяўчынка нешта ўзгадала і павярнулася да старога:

– Пан Альбрыхт, а колькі часу пройдзе ў мяне дома?

– У розных вымярэннях час ідзе неаднолькава, але, паводле маіх першапачатковых разлікаў, у вас дома пройдзе не больш за пяць-шэсць дзён.

– Мае бацькі з’ехалі на тыдзень. Калі іх не спалохае, што я не падыходжу да тэлефона, і яны не вернуцца раней, то я, мабыць, і паспею.

– Ну што ж, заўжды трэба спадзявацца на лепшае. Да пабачэння.

– Да пабачэння, – развіталіся Міхал і Бася і пайшлі з кабінета старога.

Апусціўшы галовы, яны абодва крочылі па вуліцы.

– Самае галоўнае – не адчайвацца, – паспрабаваў падбадзёрыць дзяўчынку Міхал. – Неяк зладзімся.

– Ага.

Бася журботна ўздыхнула. Раптам яна пачула пах свежай здобы і, пашукаўшы вачыма, убачыла хлапчука, які гандляваў піражкамі.

– Міхал, давай піражкоў купім, – жаласна папрасіла дзяўчынка.

– Навошта? Ты ж паснедала.

– Што? Я паснедала? – ушчэнт абурылася Бася. – Ты ж не даў мне паесці! Добра яшчэ, што твая карміцелька – добрая і міласэрная жанчына – дала мне кавалачак хлеба. А так я, ведаеш, якая галодная?

– Ну добра-добра, куплю я табе піражок. Толькі не крычы так, – папрасіўся Міхал і, кінуўшы гандляру дробную манету, узяў з латка два – сабе і Басі.

Ён працягнуў дзяўчынцы піражок і, пакуль яна падазрона абнюхвала яго і разглядала, з’еў свой. Бася асцярожна адкусіла маленькі кавалачак і зморшчылася.

– Смак у вашых піражкоў нейкі дзіўны, – пераборліва сказала яна.

– Не ведаю, піражок як піражок, – паціснуў плячыма Міхал і, выхапіўшы ў Басі з рук ежу, адкусіў вялізны кавалак.