Адваротны бок люстра

Задаволеная адказам, Бася азірнула свой часовы прытулак і скеміла, што да гэтага часу не даведалася, дзе знаходзіцца.

– Міхалачак, а дзе я?

– Гэта воз лекара. Ён тут усё абсталяваў для цябе, а княгіня выдала, бачыш, колькі коўдраў? Яна пажадала потым наведаць цябе, калі ты ачуешся.

– А гэта абавязкова? – кісла спытала Бася.

– Напэўна. Бачыш, нават княгіня за цябе турбуецца, – адказаў Міхал.

– А што там з Годыеўскім? – з нянавісцю ў голасе пацікавілася дзяўчынка.

– Княгіня надта дужа раззлавалася і адправіла яго, забараніўшы ехаць разам з намі. Ты б чула, як яна на яго крычала, – з захапленнем дадаў юнак.

– Гэта добра, – задаволена кіўнула дзяўчынка. – Цікава, ці доўга нам яшчэ ехаць?

– Я думаю, некалькі тыдняў, – адказаў Міхал.

– Некалькі тыдняў?! – усклікнула Бася.

– Ну Басенька, шлях жа кепскі, і Кракаў далёка.

Бася ўжо была адкрыла рот, каб адказаць Міхалу, што ў яе дома шлях заняў бы значна менш часу, але да вазка падышоў лекар і гучна прамовіў:

– Пане Саколіч, ужо час спыняць візіт да хворай. Вы можаце стаміць яе размовамі. Паненцы зараз неабходны спакой і цішыня!

Бася фыркнула.

– Зараз-зараз, пане лекару, – адклікнуўся юнак, а потым, зноў павярнуўшыся да Басі, сказаў, зрабіўшы незадаволеную грымасу: – Ён такі ўпарты. Я і так ледзь пераканаў яго, каб пусціў мяне да цябе.

Дзяўчынка цяжка ўздыхнула:

– Ну вось, ты зараз пойдзеш, а я тут згіну з нудоты!

– Не журыся, Баська! Я потым паспрабую зноў да цябе прадзерціся. Калі мяне, вядома, лекар пусціць, – сказаў Міхал, скоса зірнуўшы на выйсце з вазка.

– Прашу вас: паспяшайцеся! – зноў пачуўся патрабавальны голас лекара.

– Так, іду! – страчваючы цярплівасць, крыкнуў Міхал. – Ой, ледзь не забыўся! – сказаў ён, вымаючы з-за пазухі вялізны яблык і кавалак пірага. – Гэта табе.

– Дзякуй, Міхалачак! – усміхнулася Бася.

– Ачуньвай! – напрыканцы пажадаў Міхал.

– Бывай!

Юнак махнуў ёй рукой і саскочыў на зямлю. Замест яго ў праёме з’явілася постаць лекара.

– Як вы сябе адчуваеце? – запытаўся ён.

– Добра, – прабурчала дзяўчынка.

– Ну, тады не буду вас турбаваць, – сказаў лекар і пайшоў. Бася засталася ў вазку зусім адна. Яна ўсё ж такі здолела сесці.

Усе косткі балелі. Дзяўчынка роспачна ўздыхнула і, пырскаючы сокам, прагна ўгрызлася ў яблык.

Раздзел 9

Басю наведала княгіня Радзівіл. Яна прыйшла да дзяўчынкі разам з усімі прыдворнымі паннамі. Яны распытвалі пра самаадчуванне і дружна спачувалі. Дзяўчынцы, вядома, было прыемна, што пра яе турбуюцца, але яна была б больш задаволена, калі б панны не хваляваліся з такім імпэтам. Яны нават спрабавалі даглядаць Басю, што прывяло яе ў найпаўнейшы жах. У выніку ўсё скончылася тым, што панны пачалі ўзгадваць, як яны самі ці іх далёкія сваячкі ды знаёмыя валіліся і калечыліся шмат гадоў таму. Яны размаўлялі і хіхікалі настолькі гучна і надакучліва, што ў Басі разбалелася галава. Яна ніяк не магла прыдумаць, як пазбавіцца паннаў. Лекар дзесьці прапаў і не мог дапамагчы дзяўчынцы. Таму ёй нічога больш не заставалася, як надаць твару самы няшчасны выгляд. Урэшце княгіня заўважыла Басіны пакуты і прапанавала паннам пакінуць дзяўчынку, каб тая магла адпачыць. Бася падзякавала за візіт, і кабеты пайшлі.

Неўзабаве працэсія зноў рушыла ў дарогу. Дзяўчынка трэслася ў вазку, ад чаго косткі балелі яшчэ больш. Надвор’е было агіднае: неба зацягнулі хмары, часам пачынаў ісці дождж уперамешку са снегам. Было сыра і няўтульна. Міхал намагаўся як мага часцей пад’язджаць да вазка лекара. Кожны раз ён прыносіў з цяжкасцю адваяваны ў абозе «трафей», за што юнака ўжо пачалі недалюбліваць. І як толькі ён збіраўся за чарговым яблыкам ці грушай, у абозе займалі жорсткую абарону – і на адваяванне чагосьці смачнага для Басі марнавалася ўсё больш часу і сіл. Не раз Міхал прасіў лекара агледзець дзяўчынку. Той раздражнёна адказваў:

– Як жа вы не разумееце, што для паненкі зараз галоўнае – больш адпачываць!

Міхал толькі хмурыўся і мармытаў у адрас лекара нешта надта падобнае да праклёнаў.

Аднойчы падмарозіла, і ранкам выглянула яркае сонейка. Бася сядзела ў вазку і задаволена жмурылася. Яна чакала Міхала, які звычайна прыязджаў адразу, як толькі кавалькада рушыла пасля начлегу ў чарговым маёнтку. Але гэтым ранкам яго не было відаць. Бася насупілася і ўзялася разгладжваць складкі сукні.