Анэксія: «Варыянты могуць быць»

СЯРГЕЙ НАВУМЧЫК

Знайшоў свой вялікі артыкул пра небясьпеку беларуска-расейскай інтэграцыі, напісаны ўвесну 1997. Акурат тады БНФ кляймілі за нежаданьне хоць у нечым саступіць ў тэме ўзаемаадносінаў з расейскімі дэмакратамі – і я прааналізаваў, як жа гэтыя самыя расейскія дэмакраты і «прагрэсіўныя» камэнтатары глядзяць на Беларусь.

А глядзелі яны так, што былі гатовыя нават пусьціць кроў (у самым прамым, літаральным сэнсе) актывістам БНФ, калі тыя не пагодзяцца з інтэграцыяй: «Экстрэмізм паўсюль і заўсёды падаўляецца»! Ну проста падказка рэжыму з далёкага ўжо 1997-га!

Памятаю, рэдактар аднаго незалежнага менскага выданьня ў адказ на маю прапанову надрукаваць папярэджаньні пра намеры Крамля (падтрыманыя расейскіммі дэмакратамі), адказаў: «У страха глаза велики!». Артыкул надрукавалі толькі «Беларускія ведамасьці», якія выдаваў у Варшаве Зянон Пазьняк. Пакідаю тэкст гэткім, якім ён захаваўся ў электронным архіве, бяз карэктуры. Удакладню толькі, што ў той час камэнтуемыя мной асобы займалі прыкметнае месца ў абойме расейскай дэмакратычнай і экспэртнай эліты. Гайдукевіяч, які ўзгадваецца ў тэксьце – ня сын, а бацька (у сваёй нянавісьці да нацыянальнага Адраджэньня сын аказаўся дастойным таты).

=========================

Чарговае вясновае абвастрэньне інтэграцыйных сімптомаў адзначалася магутным патокам артыкулаў у расейскай прэсе. Аўтары публікацыяў адрозьніваюцца у сваім стаўленьні да Ельцына і Чубайса, да дэмакратыі, фашызму ды камунзіму, але ёсьць нешта і агульнае. І чым болей чытаеш расейскую прэсу — тым лепей разумееш, што гэтае «агульнае» для нас, беларусаў, палягае ў самым галоўным і прынцыповым.

«ЭРЗАЦУ НЯ ТРЭБА»

Кожны другі аўтар імкнецца перакагнаць сваіх чытачоў, што на Беларусі няма колькі-небудзь уплывовых праціўнікаў інтэграцыі з Расеяй.

«У адрозьненьне ад Украіны, дзе вядомыя даволі магутныя антырасейскія сілы,... на Беларусі нічога падобнага не існавала...Большасьць беларусаў заўсёды бачылі ў Расеі ня толькі брацкі народ, але і свайго абаронцу, і цягнуліся да яе» («Российская газета», 14 мая 1997).

Усе як адзін аўтары (мы прааналізавалі дзесяткі публікацыяў) перакананыя ў мэтазгоднасьці абьяднаньня — не цяпер, дык у перспектыве.

І тут — няма выключэньняў. Нават такі публіцыст, як Ота Лацыс (не толькі аглядальнік «Известий», але і сябра Прэзідэнцкага Савета), які вядомы сваім непрыняцьцем дыктатарскіх метадаў Лукашэнкі, — нават ён не ставіць пад сумнеў мэтазгоднасьць «абьяднаньня». У сваім артыкуле «Міражы геапалітыкі», зьмешчаным у «Известиях» 12 красавіка г.г., Лацыс падверг зьнішчальнай крытыцы праект саюзнага статуту і падтрымку Крамля «таталітарна-дыктатарскага рэжыму» Лукашэнкі. Аднак сама ідэя ў яго не выклікае пярэчаньняў: «гэта безумоўна карысна». «Беларусь — не іншароднае цела для Расеі, і выйгрыш ад зьліцьця відавочны: выйгрыш для эканомікі, абароны, культуры, а больш за ўсё — для штодзённага жыцьця звычайных грамадзянаў. Не павінна гэта нас пужаць, але толькі пры адной умове: калі абсалютна дабравольна і сьвядома пойдзе на гэта народ Беларусі...У праекце статута павінна быць чэсна сказана, што ў адзінай дзяржаве Беларусь можа быць рэальна вызначана толькі як субьект альбо некалькі субьектаў (па ліку вобласьцяў) Расейскай Федэрацыі».

«Эрзацу не трэба. Патрэбны саюз сапраўдны» — падсумоўвае Ота Лацыс.

А вось, да прыкладу, дэпутат Дзяржаўнай Думы Расеі Уладзімер Лысенка, які ніколі не забываў падкрэсьліваць уласную прыхільнасьць да дэмакратыі ды агульначалавечых каштоўнасьцяў. «Гісторыя дае нам шанец» — сцьвярджае ён у артыкуле, надрукаваным 15 красавіка гэтага году газэтай «Труд».