ANTOLOGIO

epoko, tale kontributante Germanigar mem plu multe ica urbo. La

fervoyala staciono di Metz (qua permanas til nun kom historiala

monumento) esis konstrukturo exemplatra segun la maxim pura Germana

stilo di ca tempo e reprezentanta formo dil Germana arkitektural arto.

La desvinko di Germania en 1918 finis ico. Granda parto de la

«altreichdeutsche» retroiris a Germania e Franci di interna Francia

surnomizita dal aborijeni «gens de l'intérieur» (homi venanta de la

internajo di nia lando) remplasis la Germana koloniisti. Tamen, restis

anke multa Germane-parolanta Lotringiani, qui naskabis en Metz e

parolis tote aparta Germana dialekto naskinta de la intermixo di plura

Germana Lotringiana dialekti di lia genitori. Ica dialekto nomizesis la

Metzer (Metzano). La aspekto di Metz ne chanjis pro ke la arkitekturala

laboro dal Germani esabis ecelanta ed onu ne intelektis la neceseso

modifikar importante la aspekto di ca urbo. Esis nur kelka mikra adapti.

Plu tarde eruptis la duesma mondo-milito. Kom rezulto dil desvinko di

Francia en 1940, la urbo Metz ridivenis Germana. La «Gauleiter» Burckel

qua direktis la regiono Lothringia esis fanatika nazisto e tot-Germano, il

rezolvis ekpulsigar a sud-Francia omna Lotringiani suspektata havar

simpatio por Francia, t.e. preske omna France-parolanti ma anke multa

Germane-parolanti inkluzite olima «altreichdeutsche» (Germani dil

anciena Imperio) selektinta restar en Lotringia pos 1918. Li remplasesis

da nova Germana koloniisti nomizita «siedler»-i. Lore Metz ridivenis pure

68

Germana urbo, quale dum la periodo dil frua Mezepoko. A la skarsega

restinta France-parolanti esis interdiktata parolar France enstrade.

Quale onu savas nazista Germania perdis la milito. Le «siedler» mustis

retroirar a Germania e la ekpulsiti retrovenis. Pos la milito, on parolis

multe min multe la Germana kam antee e nunepoke pro la morto di lua

parolanti ica linguo preske komplete desaparis. La linguala situeso en

Metz esas itere olta di la periodo ante 1870.

Tamen ye altra vidpunti la traci dil Germana influo restas forta...

Dum la pasinta printempo, Metzana parentino di me mortabis e me iris a

la enterigo. Pos rividir mea familiani, me rezolvis «vakancar» dum kelka

dii en ita regiono ube me pasabis mea tre yuna evo. Kom konsequo, ye

la jovdio 28ma di septembro, me arivis a la fervoyala staciono di Metz.

Un de mea kuzuli aceptis me e duktis me a mea hotelo,nam pro diversa

kauzi, il ne povis gastigar me heme. Me ja konocis ica hotelo ube me

sejornabis lor la tempo dil enterigo di mea parentino,

ica hotelo, cetere, esis tre proxima a la habiteyo di mea kuzo.

Pro ke me esis fatigita, me restis dum la vespero en la hotelo e me

spektis la televizionala programi. Quoniam on esas proxima a Germania

en Metz, on havas la posibleso kaptar Germana kanali. Me selektis

amuziva e komika Germana filmo. La ceno eventis en Bavaria, tre

katolika regiono di Germania, e la filmo esis detektiva filmo kun

sacerdoto qua esis la tre kompetenta e genioza detektivo. Ma ca filmo,

havis multa komika traiti. Tamen, semblis a me ke la katolika Eklezio en

Bavaria havas preske same forta influo kam en Hispania lor la Franco-

tempo. Kun la difero ke en Bavaria ica influo esas tote libere aceptita e

subisita dum ke en Hispania ol esis parte impozita da la guvernerio.

Forsan mea Hispana lektanti ne konsentos pri to quon me asertas e me

esas pronta aceptar lia kritiko.

Ye la sequanta dio, me rezolvis vizitar la urbo Metz. La autobusala servo

ibe esas tre bona e me povis vidar multa loki e quarteri quin me ne

obliviabis. Precipue, me volis irar a la quartero Saint Jacques, pro ke

Germana interretala konocato (ne-Idista), qua tre prizas la urbo Metz,

skribabis a me ke en ica quartero esis ankore kelka Germane-parolanti

kun qui il havabis la posibleso konversar, fakte ica quartero esas tre

anciena quartero ube trovesas multa vendeyi. Konstateble, mea

korespondanto esis justa e me havis la posibleso ibe audar Germane-

parolanta lokani (nur du ne plus tre yuna personi), ma evidente li esis

ecepto trovebla nur en ica quartero. En la tre anciena e mezepokal

stradeti, cirkondanta la areo dil vendeyi, me audis yuni parolar Slava

idiomo. Per ico me konstatis ke Metz gastigas Slava enmigranti qui

divenis parto de lua habitantaro, dum ke en cetera parti de Francia tala

enmigrado ne ja esis konstatebla lore (ma la situeso chanjis tre rapide e

69

preske subite depos ka 1ma di januaro 2007 e la arivo da nova est-

Europana landi en Europana Uniono).

Me promenis til la precipua kirko di Metz, nome la katedralo Saint-

Etienne. Olim (1994) me konstatabis ke un de la statui di la santi cirkum

la katedralo-portalo reprezentis imperiestro Wilhelm II (ilqua esis la

Germana statestro dum la periodo di la Germana dominaco ante la