ANTOLOGIO

Posdimeze, me esis itere en la Metzala stradi, e me vizitis oli per-

autobuse e pede. Me povis nur konstatar la Franca-Germana aspekto di

ca urbo. Quale me ja savigis la fervoyala staciono esas tote Germana e

la quarteri qui cirkondas olu anke. E mem plu Germana kam to quo

existas nun en Germania, nome Metz ne sufris, od apene, pro bombardi

dum la duesma mondo-milito, dum ke la plu multa German urbi ye la

sama importo komplete destruktesis. Ultre lo, west-Germania subisis

koaktata Usanigo e mem en la indulgata urbi, on chanjigis multo di to

71

quo povis aspektar tro Germana. Metz ridiveninte Franca urbo ne

koaktesis Usaneskar, nam Francia ne esis desvinkinta lando punisata da

Usa. En est-Germania esis indulgata urbi, qui pro ke oli esis en Rusa zono

ne bezonis Usaneskar, ma dum la komunista tempo, oli ne flegesis ed

esis en mala stando lor la chanjo di 1989. En Metz onu sorgoze mantenis

ica urbo en decanta stando.

Tale, la olda Germani qui vizitas Metz ritrovas la arkitekturo e la urbala

atmosfero qui existis olim en Germania, e qui ibe, esas nun nur

memoraji. Versimile ico esas la motivo qua tante atraktas la Germani a

Metz, quankam li preferas ne konfesar lo. Advere Metz esas ulaspeca

perdita Atlantida por li, exakte same kam esas Andaluzia por la Arabi.

Ico esis olim lia posedajo, mantenis bone traci di lia okupado, ma

perdesis por li.

Tamen la paradoxo esas ke ica urbo, qua en kelka quarteri aspektas

Germana tilextreme, talgrade ke ico mem ne plus esas posibla nek

pensebla en Germania di nuna tempo, tamen esas profunde Franca segun

la sentimento e segun la linguo.

Onu, nunadie, parolas nur France ibe malgre ke esas ne-poka decendanti

di anciena Germani e malgre ke la aspekto di la lokala habitantaro esas

multe plu Germana kam Franca. Ma la mentaleso duras esar " altdeutsch

" (olda Germana) ; la lokani laboras multe e kun Prusiana diciplino e

severeso. On audas ofte enstrade la questiono :- " Kad ico esas permisata

? "

Ita mentaleso mem " infektis " la enmigrinti. Me memoras ke afabla e

ridetanta Afrikanino, servanta en drinkeyo, a qua ulo demandesis,

respondis : - Me devas questionar la jeranto di hike kad ico esas

permisata ? ( !)

Germania nunepoke ne plus esas tante severa e Prusianigita, ma en Metz

pos 1870 la Prusiana Germani impozis lia vivo-maniero e mentaleso e

nulu, pose, probis extirpar oli, dum ke, quale dicite, Germania ipse esis

Usanigita pos 1945.

La Metzani ipsa esas fiera esar prefere de Germanala gento ed havas

sentimento di superioreso relate la Franci di interna Francia. Ma ico ne

impedas ke li havas tre akuta sentimento patriota Franca e li nur parolas

France, nam tre poka homi esas bilingua e savas la Germana. Malgre la

Germana aspekto e malgre la " olda Prusiana" mentaleso.

Existas altra quarteri qui konstruktesis ante la Germana periodo, o pose,

e li havas aspekto tote regionala e Franca. On sentas ke en ica urbo e lua

regiono esas permananta afronto e kunvivo di la Germanala e Latinida

mondi. Unfoye la uni esas vinkera altra-foye li desvinkas profite a la altri

en tre nestabila equilibro.

Kande me lektas Germana retala pagini pri Metz, me singlafoye astonesas

per la amo quan la Germani havas ad ica austera urbo. Por li, ol esas tre

72

bela urbo kun Franca koquarto ed eleganta vivo-maniero. Certe Metz ne

esas leda, ed ultre ico, ol bone situesas cirkondata da monti e trairata

da riveri. Ol anke ne indijas arei kun arbori e prati. Ma kad ico esas

suficanta por esar tam atraktiva kam la Germani asertas ? Me povas dicar

ke segun la restorerii quin me vizitis, la Franca koquarto ne atingas lua

zenito ibe. Mem se onu ne manjas dessaporoza repasti. Kad eleganta

vivo-maniero (art de vivre, en la Franca) ? Hm, ico esus forsan justa segun

la koncepti qui esis valida en Prusia dum 1900. Mea-opinione to quo

facinas la Germani esas la mixajo di anciena Germaneso e di stranjera (a

li) Franceso qua produktas ulo tote exotika e samatempe tre (preske tro)

familiara a li.

Dum la vespero di ca dio, me dineis che mea kuzulo e lua spozino. Pos la

repasto ante retroirar a mea hotelo, mea kuzulo, per lua automobilo,

vizitigis da me la urbo Metz dumnokte. Certe valoras la peno vidar lua

monumenti lumizita. To quo interesis ed impresis me esis la vizito opoze

a la kirko di santino Ségolène. Me kredis ke tala nomo esis stranjera e

nule Franca, nam ol absolute ne esas kustumala en Francia. Ma un de nia

eminenta politikistini nomesas Ségolène Royal, ed ultre lo me saveskis

ke elu, e lua familio havas kom origino regiono nefora de Metz. Do, el

esas quaze samlandanino, senegarde de lua politikala latero qua esas

altra afero.

Mea vizito en Metz finis tale, nam ye la posa dio, me retroiris a mea

habiteyo en Parisala regiono.

Me ne savas quon pensar pri Metz nam a me ol esas samatempe facinanta

e tedanta urbo. Facinanta pro lua historio, parto de lua quarteri e