Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Аман ашып калгай эле,

Ардактаган карыбыз

Ак булут тоону аралап,

Жамгыр төктү сабалап.

Кудуретүү жараткан,

Кудайым өзүң сактасаң.

Кудайга улам жалынып,

Көк теңирге жалбарып,

Ай туяк жылкы чалалы.

Аркайып жаткан ашуудан,

Аман ашып алалы.

Аталардын арбагы,

Ашуулардан колдой көр!

Астыбызда сан жылкы,

Аман ашып кете гөр.

Ата-баба ашкан ашуу,

Арыз арман калган ашуу.

«Бай үмүттү кудай»– деп,

Байыркылар көргөн ашуу.

Жүгү бар төө кулап,

Жүрөк түшүп калган ашуу.

Аты менен эр кулап,

Алат күндү салган ашуу.

Аңырайган чуңкурга,

Алып кетип тыккан ашуу.

Кудайым өзүң бар болсоң

Биздин элди колдосоң!

Жар кыядан өтөлү,

Жаратканым жар болсоң!

**

Мен ашуунун туу жонунда турам. Бйик ашуунун башынан көзүмө өүнчө дүйнө ачылаып чыга келди. Кенен учу-кыйырсыз созулуп жаткан улуу өрөөн. Тигинде өлбөс жашоону элестетип байыркы дайра агып жатат. Аны менен бирге жарыша созулган кенен аймак.. Учу-кыйырсыз созулуп жаткан мейкиндик. Алдымда ылдый карай кеткен жол. Дабандын башында туруп алдыны карап турам. Мен ашуунун туу жонунда туруп, көп нерсени ойлондум. Бул жерден кимдер гана ашкан жок. Менин жети атам, туугандарым деги койчу баардыгы ушул касиеттүү дабандан ашып өтүшкөн. Ашуудан аман-эсен ашып балалыгым өткөн ыйык жерлерим: Ийри-Суу, Калак-Таш, Чатыр-Таш, Кара-Каман, Тешик-Көл жерлерине барып ата-бабам болгон ыйык жерлерди көрмөкмүн. Ата-бабам өскөн ыйык жерди көрөйүн деп баратам. Сагынып калган кубанычымы жасайын деп баратам. Коп жылы көрбөй калган жерими көрөйүн деп баратам. Кагылайын ыйык жерлерим бар бол! Мен сага жетип жолугайын деп баратам.

***

Ала байтал күлүк чаап,

Атакты алган шоңколор.

Элчибай чечен тил безеп,

Эңишти алган шоңколор.

Күрөңкө шыңкыр күү безеп,

Көрөшкө чыккан шоңколор.

***

Кадырлуу Жайлоом Кара Таш,

Кой менен жылкы аралаш.

Шоңко менен бүтөбай,

Шоңшоюп конду катарлаш.

Кыпчактын журту ар жакта,

Арпа Тектир алдында.

Кымыз улап барабыз,

Кызык баян салабыз.

Саргарып өсүп гүлдөрү,

Сары кашат далдаят.

Ураалы журт жаңыртып,

Ушул жерден байыр алат.

***

Курумшудан Койсойбос

Койсойбостон Максүт бар.

Максүттөн калган Кулжыгач,

Кулжыгачтын атынан,

Белдеги коо аталган.

Эл барып анда чөп чапкан,

Акындар ырын жараткан,

Дүйшөн, Көкүш абалар,

Кышында малын кыштаткан.

Балалык өтүп ал жерде,

Байсалдуу ырды жараткам.

Ал аймак мага майрамдай,

Айдыңдуу күүлөр калгандай.

Ошол коодон өткөн күндүн,

Айдыңын издеп таба албай.

Андан ары Кулгуна,

Табылды баба өткөн жер,

Калмактарды сүргөн жер,

Калдайып жаткан калың бел.

***

Сулайман ушчу Сорок Таш

Суулары көп жер ушу.

Сууру тоодон ышкырса,

Сугуң түшөөр жер ушу.

Аркары тоодон куюлуп,

Агын суулу жер ушу.

Аскалардын учун жандап,

Ай түнөгөн жер ушул.

Кокту жакты карасам,

Коктудан чыкты кош шыбырт.

Койлорум жатат короодо,

Коргулдар берет бир шыбырт.

Койлорум аман чыга көр,

Кооптуу сана аралайт.

Коюу түн каптап тарапты,

Короочум үрүп арсылдайт.

***

Аскалардын башынан,

Айбаттуу бүркүт айланат.

Аркарлар оттоп кумайда,

Адамды кайра карантат.

***

Урчуктан бери айланып,

Ураалыдан бирөө келет.

Муратбек тааныш турбайбы,

Мунарык тоого беттенет.

Эки тайын жоготуп,

Ээн жакка көз салат.

Өйдөдө атка камчы уруп,

Өпөңдөй чаап келатат.

***

Бүкүңдөтө желдирип

Бүтөбайдын бирөө келет.

Шамалдай байкем турбайбы,

Шашкандай тоого желдирет.

Караан көрсө көз салып,

Карагер атты камчылайт.

Чепкенин оң этеги,

Элбир-делбир этеди.

***

Таш Кыянын белинен

Атчан бирөө келатат.

Элден окчон бөлүнүп,

Эпеңдете желдирет.

Үсөнбай байкем шекилдүү,

Атынын билдим басыгын.

Байкап көрүп тааныдым,

Башына кийген калпагын.

***

Соодагерлер бир укмуш

Алар табат амалды.

Ошол үчүн аккан суудан

Акча жасап жатпайбы.

Сүткө сууну тамызып,

Тыйын жасап жатпайбы.

Сүткө сууну кошпосо

Сүткор болбой калбайбы.

Соодагердин бетинде

Бырыш-тырыш көп болот.

«Адамдарды кантип алдайм»,

Ошону көп ойлонот.

Ойлонуп тапкан амалын

Эл журт билип алышат.

«Алдамчы шүмшүк бетпак» деп

Баары андан качышат

***

Жардан учкан чакчыгай,

Жайлоону келем аралай.

Жабыгып турам дүйнөдө,

Жайылмага бара албай.

Тектирге учуп келаткан,

Темгил баскан кушум ай.

Телмирип турам дүйнөдө,

Тешик Көлдү көрө албай.

Боо-боо болуп алыстай,

Боордон учкан кушум ай.

Боорум ооруйт саргайып,

Бордуну бир көрө албай.

***

Балта жутаар көк жору,

Байырлап тоодо ушчу эле.

Калтырбай жеп салганга

Канаттуубуз маш эле.

Алкыңы тый калк мүлкүнө,

Ачкарын болуп сук артпай,

Балпаңдатып жей бербе,

Балта жутаар аталбай.

***

Мочочу да мончосун

Жакпаганы көп болду.

Чоргодон суу шылдырап,

Акканы да токтолду.

Денебизди кир басып

Уктатпады тынчты алып.

Алтүндө да кытыратып,

Чыгабызбы тырманып.

***

Байкап тоону карасам,

Байтак жолдон чаң чыгат.

Шоңшоңдото атын желдирип,

Шоңкодон бирөө келатат.

Бердугул байкем болбосун,

Беш коюн кечөө жоготкон.

Шоңшоңдото атын желдирип,

Шоорат издейт жоноктон.

***

Суулары тоодон агылган,

Сууру чыгып үн салган.

Куюндата жылкы айдап,

Кум-Кайкынын белинен

Кудаш аба өткөн жер.

***

Жылтырдын уулу Карыпбек,

Жылгаларда кой баккан.

«Жылынып бир алайын»-деп,

Жылтылдата от жаккан.

Жылына элден бата алып,

Жылдыздуу уул атанган.

***

Кыялата жолду өрдөп

Кыпчактан бирөө келатат.

Аскербай жээним болбосун,

Ашыга белге көз салат.

Жоготуп семиз токтусун,

Жонокту карай бет алат.

Кер ити калбай акактап,

Келе жатат салпактап.

***

Кара-Каман, Кара-Каман суулары,

Катуу агат каардана окторулуп.