Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Апалар каккан ооз кыяк.

Кыл кыяктын күүсүндө,

Кылымдын үнү жашынган.

Такталбай кеткен бабанын,

Таржымалы дагы ачылган.

***

Жайыктан ары Жар Кыя,

Жар Кыяда чубама.

Койлор өтчү маарашып,

Өткөндүн баары эсимде

Өкүнүчтүү канчалык.

Өткөнсүп кечөө эле

Өмүрүбүз көчүптүр,

Жар Кыядан чубашып

Койлор өңдүү маарашып.

***

Адырдан жылкы айдап,

Айдар атам өткөн жер.

Эчаакыны эске салып,

Ээнсирейт элеттер.

Алды жактан көрүнүп,

Ачылып жаңы мейкиндер.

***

Ийри Суунун аймагы,

Балалыгым анда калган.

Каадалуу ата конушуна,

Качандыр бир кайрылам.

Ийри -Суум ыйык жер

Түндөрү мага керемет.

Ырыстуу өткөн жылдарым,

Ыр сепкендей сезилет.

***

Тайлак ата өтөгүнөн

Тайларды айдап келатам.

Жанымы кыйнайт суу кылып,

Жаан себелеп бир жактан.

Тайлар кетти таптырбай,

Тайлак баатыр өзү жок,

Өзү эмес кара көзү жок

Убай-чубай чубашып,

Убакыт кеткен кайрылбай.

***

Жантай чалдын Шиш Дөбө

Баардыгынан бийик дөбө.

Улам кагып канатын

Учкан куштар айланган.

Учурунда Жантай чал,

Ушул жерден акмалап,

Айланага серп салган.

Андан бери закымдап,

Айланып учкан көп заман…

***

Сыйкыр орноп калгандай,

Сыймыгы болуп эл жердин.

Аңгеме кылып өз жерин,

Атыгай баба өткөн жер

***

Сүйөр ата өтөгүнөн

Сүрүлтүп жылкы айдадым.

Арасы менен келатам,

Аркырап аккан сайлардын.

Ата-баба жерин аралап,

Айдыңданам шаңдардын.

***

Көрүнгөн тоону кыялап

Көп жерден сапар өткөмүн.

Көөнөрбөй жаткан ыр ырдап,

Көңдөйдөй жерди көрбөдүм.

Көк кашка атты желдирип,

Көп элди далай аралагам,

Бершен сонун ыры бар,

Беккулудай элди таппагам.

***

Бурулбай өтүп жашоодо,

Бу турмуш кызык өңдөнүп.

Бүлөсүнө кам көрүп

Бүтөбай ата өткөн жер.

Буулугуп булут калкылдап,

Буурул таңда көчкөн жер.

Шоорат чачып өмүргө,

Шоңко атам өткөн жер.

***

Топоз багып төрлөрдө,

Толкуп жатат тоолу эл.

Толгон баян жаратып,

Торгой атам өткөн жер.

***

Кулет ата өтөгүндө

Мал-жан деле көүнбөйт.

Жалгыз жанган чырактын,

Жарыгы неге төгүлбөйт?

Журтун таштап Кулет баба

Кай тарапка жөнөгөн.

Тынчтыкка өтөк бөлөнгөн.

***

Алаш ата Иймегинен,

Аралай басып келемин.

Араласам көргөнсүймүн.

Бабамын баскан издерин.

Жолдору турат тигинде,

Бир кезекте өзү өткөн

Айдыңдуу Алаш бабанын

Алда небак көзү өткөн.

***

Өтөгү турат тигинде

Бабабыз Шаабай аганын.

Өкүнүчтүү сезилет,

Өткөнү далай замандын.

Өтөгү деп Шаабайдын

Унутпай эстей жүрөлү,

Урматтап ошол атаны,

Чыгаралы атагын.

***

Ашып-шашып өтөмүн

Маамыт ата колотуна.

Мааратып койду айдаймын,

Үрөң-бараң атканда.

Маамыт ата кайда кетти?

Колоту калып өзү жок,

Кокуй тура мезгил шок.

***

Боордогу үйүр жылкыдан

Боз жорго чыгып бөлүнөт.

Жал куйругу жаныбардын

Жарашык чачып төгүлөт.

Асман жакты карасам,

Ак шумкар чыгып бөлүнөт.

Ай, жаныбар кыраан экен,

Айдыңы жерге төгүлөт.

Акбоз жоргосу эле,

Атыгай деген атанын.

Эң бир укмуш күлүк эле,

Элге жайган атагын.

Ак шумкар кыраан жаныбар,

Ысабек деген аңчыныкы.

Алыска аты таанылып,

Алып келди чоң атакты.

***

Тынай ата колотуна

Тынбай сапар каттагам.

Бутума кирсе тикенек,

Буйгат жерден ыр жазгам.

Кыйкырамын үн коштоп,

Бабалардан дарек жок.

***

Алтымышбай ата жылкы айдап,

Аркы өтөктөн келатат.

Алдында минген жоргосу,

Адамдарды кубантат.

***

Ысабек ата колоту,

Ырларымда жазылган.

Андан бери закымдап,

Арылдады көп заман.

Кыйла учурдун өзү жок,

Кылымдар учуп оболоп.

***

Боогачынын Кара Үңкүр,

Жаан жааганда жашынгам.

Сук арткам бала күнүмдө,

Суу кылбастан жашырган.

Боогачынын Кара Үңкүрү,

Бала чактын жомогу.

Өмүрдүн бир өткөнү,

Өкүнтпөй бизди коёбу.

***

Дандакенин кыясын,

Кыялагам бир далай.

Өткөндөрдү эстетет,

Өктөм учкан кыял ай,

Элестер сызып кетсе да,

Эсте турат өткөнүм.

Ушулардын баардыгын,

Унутпай эстеп жүрөмүн.

***

Алжанбай өтөк тигине

Жылдырып келип арылай,

Жылкы айдагам таң атпай,

Жылкыга жылдар кошулуп,

Жылып кетти таптырбай.

***

Өтөгү Жараш бабанын

Серепчилеп карадым.

Байкайын,– деп жатамын

Байыркынын караанын.

Карасам да таппадым,

Бабалардын караанын.

Ушулардын ысымын,

Унутпай эстеп жүрүү үчүн,

Бул дастанды жазгамын.

Кемчилдиги бар болсо,

Кечиргиле ар жагын.

***

Туулган жерим турагым,

Туурума келип коноюн.

Өмүрдүн сүрүп барагын,

Өзүң менен болоюн.

«Айлыңа барып келгин»-деп,

Ат мингизгем балам,

Балам болсо, жол улап,

Бая эле кеткен сапарга.

Балам жолдо сапарлап,

Айлына небак жеткендир.

Ата-энеси өскөн жерин,

Аралап небак кеткендир.

«Бабалар жолун билгин»-деп,

Балдарыма үйрөтөм.

Адырларда желдирип,

Ат чапканды үйрөткөм.

Жылаңайлак козу жайган,

Жылгаларды көрсөткөм.

Атам салган таш короого,

Айлуу түнү түнөткөм.

Алаш ата өткөн жерди,

Аралап барып көрсөткөм,

***

Төрөлгөн жерден «кет десең»,

Мага тынчтык бербесең.

Бул жерден деле кетейин,

Андан башка не дейин.

Тууганын сүрүп ийди деп,

Кеп болуп кеттиң башкага.

Бул жорукту жазабастыр,

Өзүңдөн башка бир жан да.

***

Кызыл атты желдирип,

Кыр ылдый келет сапарым.

Көздөн учуп карантат,

«Көзгө чабаар» тарабым.

Көрбөй калсам өскөн жерди,

Көңүлүм болот алагды.

Көп жерден ыйык көрүнөт,

Көнөчөк элдин айылы.

***

Белден туруп карасам,

Беккулу айлы көрүнөт.

Көп ирет тарткан өзүнө,

Көңүлүм ага бөлүнөт.

Көңдөй жерге жаадырап,

Көөхардуу алтын төгүлөт.

***

« Мени ким»-деп чакырат,

Канча атым бар айтайын.

«Кара көйнөк»– атым бар,

Каадалуу укмуш затым бар.

Көп элге болгон таанымал,

«Көзгө чабаар» даңкым бар.

Башкага бербей намысты,

Багындыраар жагым бар.

Жесең ширин татыган,

Көнөчөктө каймак бар.

Меерим чачкан Беккулу эл

Меймандостук жагы бар.

Көп элге эчак таанылган,