Беларусь. Памятное лето 1944 года (сборник)

Для нанясення максімальнага ўрону нямецкім войскам, якія адступалі пад ударамі Чырвонай Арміі, партызаны разгарнулі актыўныя дыверсійна-баявыя дзеянні на дарогах. 3 улікам таго, што нямецкія войскі адступалі вельмі хутка, іх калоны рухаліся па вялікіх дарогах. У такой сітуацыі партызаны выкарыстоўвалі тактыку нанясення ўдараў з засад інтэнсіўным непрацяглым агнём. Некалькі такіх аперацый на дарогах Сідаравічы – Чачэрск і Свяцілавічы – Чачэрск правяла 1-я Гомельская брыгада. 26 верасня 1943 г. народныя мсціўцы напалі на калону 196-га нямецкага батальёна каля населенага пункта Валосавічы. Падчас бою падраздзяленне гітлераўцаў было поўнасцю разгромлена. Партызаны вызвалілі 150 савецкіх ваеннапалонных і 300 мясцовых жыхароў, знішчылі 28 акупантаў, трох захапілі ў палон, адбілі 300 кароў і 60 падвод 3 нарабаванай маёмасцю. У наступныя два дні трупы брыгады правялі два імгненныя напады на калоны праціўніка з засады і вывелі са строю 28 аўтамашын. Усяго з 26 верасня па 2 кастрычніка 1943 г. партызаны 1-й Гомельскай брыгады знішчылі 128 аўтамашын з жывой сілай і боепрыпасамі, падарвалі 18 дзотаў, правялі каля 160 засад. У сувязі з актыўнымі дзеяннямі гэтай брыгады праціўнік быў вымушаны пры адступленні адмовіцца ад выкарыстання дарог Сідаравічы – Чачэрск і Свяцілавічы – Чачэрск [9, л. 39; 22, с. 250–251; 24, с. 243].

Пастаянныя ўдары па ворагу наносілі і іншыя партызанскія брыгады, якія базіраваліся на ўсходнім беразе ракі Сож. Адной з першых пачала баі з адступаючымі германскімі войскамі Добрушская брыгада (камандзір I. П. Крывенчанка). 23–24 верасня 1943 г. падраздзяленні брыгады прадухілілі спробы акупантаў падпаліць вёску 1-е Селішча ў раёне балынака Карма – Добруш. Партызаны брыгады «Уперад» (камандзір П. Г. Малюгін) 27 верасня 1943 г. каля вёскі Ровенск раптоўна напалі на трупу акупантаў, якая захапіла ў мясцовых жыхароў маёмасць і жывёлу. Уцякаючы з месца бою, гітлераўцы пакінулі 4 батальённыя і 8 ротных мінамётаў, 3 гарматы і 8 кулямётаў, 10 аўтаматаў і 20 вінтовак, шмат боепрыпасаў, а таксама нарабаванае ў мясцовага насельніцтва. 29 верасня 1943 г. у выніку нападу двух падраздзяленняў гэтай брыгады на вялікую калону нямецкіх войск каля вёскі Буда-Кляпінская Кармянскага раёна былі знішчаны 50 гітлераўцаў і яшчэ 12 захоплены ў палон. Разгром акупантаў быў давершаны падаспеўшымі часцямі Чырвонай Арміі. Упартыя баі на працягу пяці дзён вяла 10-я Журавіцкая брыгада ў раёне населенага пункта Кляпіна на маршруце адступлення праціўніка Красная Тара (Арлоўская вобласць) – Валынцы. Нямецкае камандаванне для захавання пад сваім кантролем дарогі пастаянна ўводзіла ў раён баявых дзеянняў свежыя сілы. Толькі дзякуючы ўступленню ў бітву 4-й роты 1-й Гомельскай брыгады народный мсціўцы змаглі пераламаць сітуацыю і прымусілі акупантаў адысці ад населенага пункта. На тэрыторыі Церахаўскага раёна некалькі ўдараў па праціўніку на шашэйных і грунтовых дарогах нанесла Лоеўская брыгада «За Радзіму» (камандзір Р. I. Сінякоў). Актыўна выкарыстоўвала засады для барацьбы з адступаючым ворагам 2-я Клятнянская брыгада (камандзір Т. М. Каротчанка), якая ў межах Валынцаўскага і Струменскага сельсаветаў узаемадзейнічала з 1-й Гомельскай і 10-й Журавіцкай брыгадамі. На тэрыторыі Добрушскага і Чачэрскага раёнаў сумесна з беларускімі партызанскімі фарміраваннямі абаранялі камунікацыі для наступления Чырвонай Арміі брыгады імя Д. М. Пажарскага і А. В. Суворава, перакінутыя па загадзе ЦШПР з Арлоўскай вобласці [19, с. 290; 20, с. 147, 156; 24, с. 242–244; 25, с. 40].