Бурятские народные сказки. Бытовые

Тиигээд памганиинь хойто Щ Щ ерэбэ. |Ш| "атайгаа гоё гоёор хрэлдд, г^э |Ш гы 0айМ. б°лохо юумэн тухай хуу ШИН бгэниииь И | ламын хубсааа хуу тайлаад оайхад Н

Ш0Ж0) ex) ууртай сухалтайгаар орожо ерэбэ. бгэнэйнг орожо ерэхын урла тээ амганиинь рдижэ ламаяа урид бэлдэЩ тэй байан нэгэ дабярхайтай хайрсаг, абдар соогоо оруулаад, газаааань хушэжэ шэбхэдэжэ орхибо.

бгэниинь хойто удэрынь углгур эртэ бодожо:

— Город ошожо, абдар соохи боохолдойгоо худалдахамни, — гэбэ. Мори тэргээ хуллэжэ, тэргэ Дээрээ мнхи ламатайл абдараа тээгээд, городтоо ошотороо болдог, бута газараар зорюута морёо ябуулна, томо-томо шулуун дээгуур гаражи байжа гуйлгэнэ. Лама абдар соогоо арай улаан гол той юумм хэбтэжэ, иишэ тиишээ нэшэгдэнэ.

"Одоол лихэдээ ухэлнн ерэбэ гээшэ ха юм!" — гэжэ хэб-тэбэ.

Городтоо ерээд, базаар дээрэ гытэй хн шанга шангаар:

— Боохолдой худалданаб! Боохолдой абагты, боохолдой ха-рагты худалдажа абаад! — гэжэ байжа шангаар дуугархань! хаана-яана зондо дуулдана.

Тойроод байан зон ехэ гайхалдажа, ехэ понирхожо:

— Мун болотор хнэй боохолдой худалдахые згйбди, | юун гээшэб энэмнай? — гэлдэн гайхалдана.

Тиигэжэ байжа хрэлдэхэ зугаае тэндэхи нэгэ баян дуу-лажа:

— Яагаа жэгтэй юумэ гээшэб? Би тэрэ боохолдойе табанv зуун тхэригр худалдажа абахамни! — гээд табан^ зуун тхэ-рнг гаргажа гэбэ. Тэрэ табан зуун тхэриг мнгыень тооложо* гытэй хун абаад, абдараа нээхэтэйнь хамта ламань одоо нэхр боохолдой шэнги болошоод, нюсэгэн бэеэрээ хуу дабирхай болонхой юумэ абдар соооонь гйжэ гараад арил-1 шаба.

Хнд хаража: "Энэтнай нээрээшье боохолдой ха юм!" — гэлдэээр хараад хойнооонь лэбэ.

Баян хн юушьегй, табан зуун тхэриг миин тлд ал аба. Иигэжэ гытэй хн баян лама хоёрые мэхэлбэ.

49. БАЯНАЙ АЛТАН

Урайниин нэгэ ехэ баян хн ажауудаг байгаа, рэ бэегой, нэгэ амгатай. Тэдэ бгэ амган хоёр адуу малаар баян, албата зоноор олон, алта мнгэниин тоолошогой. тэлхэ ядахадаа, хэл ойро бо-лоходо рэ хбгоймад алта мнгэёо нюуха гэжэ хэлсэбэ.

— Харанхы болоходо тээ тэрээхэн хада дээрээ абаашша зоохобди, — гэжэ бгэниинь хэлэбэ.

Алта мнгэеэ амартай юумэд соогоо дрсэ хээд, тэдэ хададаа абаашша, газар малтаад, тэндээ зообо. Алтаяа зоохо-доо бгэниинь иигэжэ хэлэбэ: Хоёр хадайн ниилэхэдэ гараарай, Хоёр модоной золголдоходо гараарай.

Энээниин хуу барлаг хбниин шагнаад байгаа. бгэ ам-ган хоёр барлагаа шагнаойе мэдэнэшгой: "Хоёр нюдэтэймдзч; харагдаагой, хоёр шэхэтэймдэ дуулдаагой алтаа зообобди, энээнээн хойшо:

"Ой гэжэ

Олон хр хэлэхэ хэрэггой, Гэр гэжэ

Гэнэн хр хэлэхэ хэрэггой", — гэлдэжэ гэртээ бсабад энэ галабта б гараарай, Хидэ б_ харагдаарай, — гэнэд ябаха дээрээ. Тэдэ хоёроо ябаан хойно тэрэ барлагын хорп яляай шорой асаржа, нэгэдхээд, хоёр зонгооо\эгэдхээгэ?д 2>чэнэ Хоер хада ниилэбэ, ^гээд, хэлэнэ.

Хоёр модон золголдобо, — гэжэ.

ЩЩШШШШeepee ШШ Тзрээнээн

50. БЭЭТЭЙ ЯДУУ ХН

Убээтэй ядуу хн рьёо е соо баядта хдэлжэ ябаыма< Хгщэниин байдта араа шрмээ элдэжэ, неэ саайн аажа ябаа. Нэгэтэ хг-шэниин нарайлана. Хбтэй болхооон хойшо хгшэниин ехэ эбшэн болшоо. Гаргааниин басаган байгаа. Теэд б оди-гондо хэлхэдэн: "Бурхандаа мргэгты", — гээд лэ хэлэнэ. бээ-тэй хндэ юуншэ бээ, баян хндэ хони асаруулажа, бэ асаржа бллээ. Дээрэ туа болон бэй хгшэниин хэшо.

Зяа, бисяахан найман аратай басаган тааршоо. бээтэй хн хгшэн бдэхэдэ хони абаад, мнгэ абаад, бурхандаа мргэхэд баян хндээ ехэ рдэ орошоон байгаа. Баян хун хугшэниин хээд байхада: "рьёо тлэ" — гэжэ хашаа хаагаа ан. бээтэй хн хаанашье ошхо арга бээ боложо, бисяахан басагаа ргэжэ, газарын хахалхадаа уряйгаа барижа, хээрэ боргооон, ялааанда идюулэжэ, зобожо тулижа ябаа ан.

Баян хнэй бИэйе сабшахадаа, тэрэ бисяахан басагаа нюр-гандаа ргэжэ, тиижэ ажал хэжэ ябаа эн. Тэрэ басагаа тии тииээр таба наатай болгоо эн. Таба наатай болхооон хойшо баян хнэй бисяахайе бэйн хажууда уулгажа хдэл-гэжэ уугаа эн. Тиижэ ябажа ябахадан, эсэгэн эбшэн болоод хэш ан.

Эсэгэйн хээд байхада тэрэ басагайн хайрлан бээ уряй хойноо зараа ан. Найматай болоод байхадаа тугал бурууы хаража, ой тайгаар ябаа ан. Нажарай хурада зобожо тулижа, баядта муушалуулжа, баабайяа рэ тлэхэм гэжэ тиижэ хйтэ нойтон болошоод, арбан хоёртойдоо ехэ бэшэн болошоо ои.

Бео асараад злхэдэн, бн: "сжэщ эдэхкэ бээ", — гэжэ хэлээ эн. Л а мая а асараад злхэдэн: "Энэтнай ехэ мш; эбшэтэй, энэ басагаа баряад байгаа хадаа, барандаа убдэжэ, убшэндэ дарагдажа хосорхот, — гэжэ хэлээ эн. — Энэ басагаа мэнэгайр тэргэн дээр тээжэ, хаана муу айн солоомо адхажа, тэндэ абаашажа хаягты", — гэжэ хэлээ эи. Тэрэ ламаяа х-рээр баян хн уряа хойноо заража байан бэгэн хндэ: "Солоомо соо тээгээд энэ басагаа хаягты", — гэжэ хэлээ эн. Тэрэ у бээтэй бэгэн хн муу айн солоомотойе тэрэ басагайе амн-даар абаашажа, хуурган нухэн соо солоомотойе тульхижэ уна-гаагаад ябашоо пан.