Час Вогненнага Птушкалова

Халодны вецер ператварыў кожную кроплю на целе ў крышталік лёду. Хацелася ўстаць, але крышталікі сабраліся ў ільдзяную кальчугу. Некалькі разоў Басі здавалася, што яна паднімаецца, збівае з сябе рэшткі звёнаў, рушыць ў лес і знаходзіць сцежку. Пробліскі свядомасці падказвалі, што яна ляжыць на халодным. Зрэшты, Бася не змагла б дакладна сказаць, дзе было прасвятленне, а дзе – забыццё. Толькі аднойчы яна выразна пачула голас: «Гэта яна. Забірайце» – і чыесьці рукі нязручна, балюча падхапілі яе пад пахі і пад калені. «Нясуць бы мех з сенам», – падумала Бася, але змаўчала і зноў страціла прытомнасць.

* * *

Штосьці навязліва цёплае ахутвала цела. Другім слоем лягла паніка. Бася ўскінулася, спрабуючы вызваліцца, стукнулася ілбом у нешта цвёрдае.

– Ай! – пачула яна па-птушынаму звонкае і адплюшчыла вочы. На краі яе ложка сядзела дзяўчына. Сонечнае святло праз акно з-за спіны незнаёмкі не дазваляла разглядзець твар, толькі падпраменьвала дзіўным ззяннем густыя светлыя валасы, заплеценыя ў касу. На макаўцы тырчалі некалькі непаслухмяных валасінак. Блакітнага колеру кашуля з шырокімі рукавамі здавалася ўбранствам незямной істоты. Напэўна, так выглядала б у ясны дзень Нябёсная Птушка, што прыносіць на зямлю намаляваныя Лёсам жыцці, калі б уздумалася ёй ператварыцца ў чалавека. Яна зліваецца з небам, каб людзі не заўважылі і не пажадалі раней часу даведацца, што ім наканавана. У пахмурныя дні ўбор яе паўсядзённы, хмарна-шэры. Ясным часам яна апранае святочныя блакітныя крылы, пранізаныя промнямі сонечнага святла. Кажуць яшчэ, што пёрамі сваімі яна адзначае, добрае жыццёчакае чалавека ці змрочнае і цяжкае, як набрынялыя дажджом хмары. Самыя кемлівыя здагадаліся, што ў пагодныя дні нараджаюцца людзі шчаслівыя, лёгкія, а ў дажджлівыя – няшчасныя, з цяжкай доляй наперадзе. Шкада толькі, што чалавек не памятае дзень, калі нарадзіўся.

– Ясная, – прашапаталі непаслухмяныя Басіны вусны. – Мая Птушка ясная.

– Я хацела паправіць коўдру, – ціха сказала птушка і пяшчотна ўсміхнулася. Бася міргнула. Такія простыя словы знялі нечаканае трызненне, пакінуўшы адно няўцямны паслясмак. Карцела разабрацца з месівам думак, але чым больш яна выхоплівала іх па адной, тым больш яны блыталіся. Светлавалосая працягвала.

– Ты ў паселішчы. Дзякуй Лёсу, жывая. Вікторыя, не дачакаўшыся, выправіла людзей на пошук. Яны знайшлі цябе на беразе Хітрулі. Човен чамусьці схібіў гэтым разам, не давёз – толькі трэскі вынесла, ды цябе. Лёс яго ведае, што там здарылася. А я Анэля, твая суседка. Вікторыя прасіла паклікаць яе, калі ты апрытомнееш. Гатовая?

Галава Басі хітнулася.

Часткі, складзеныя ў адвольным парадку

Вікця сапраўды выглядала Вікторыяй – прыгожай, уладнай, разумнай. Сукенка са шчыльнай тканіны, сшытая дакладна па фігуры, надавала ёй цвёрдасці, нязломнасці, але не давала палёгкі. Тоўстая цяжкая кніга ў драўлянай вокладцы, абцягнутай скурай, мусіла б адцягваць рукі, але тонкія пальцы абхоплівалі яе лёгка, як бязважкую. Вікторыя села ў драўлянае крэсла і сама зрабілася драўлянай – з абсалютна роўнай спінай, высока паднятай галавой і халодным вострым, як крыгі, позіркам. Пад яе пільнымі светлымі вачыма так і карцела гаварыць: задаваць пытанні, выдаваць сакрэты. «Толькі не адварочвайся, не хавай вачэй», – паўтарала сабе Бася. І хавала вочы.

– Што ты ведаеш пра сябе?

Што мяне завуць Бася. Я пражыла 15 гадоў, шчаслівая ці не, але ў спакоі. А зараз не разумею, хто я і што адбываецца. Я з дзяцінства ўсведамляла, што няправільная, але ніколі не думала пра гэта шмат. Мне казалі, што я – адметная. Гэта кшталту рэдкай немачы, на якую хварэюць некаторыя людзі. Я не вінаватая, так вырашыў Лёс.

– Здаецца, у маім жыцці не было нічога незвычайнага, – асцярожна вымавіла Бася.

– Шчаслівая дзяўчынка. Даўно я не чула гэтых слоў ад такіх, як мы. Кажуць, крывыя погляды – лепшае, з чым мы сутыкаемся. Пра нелюбоў сям’і, у якой давялося жыць, пра адсутнасць хоць аднаго блізкага чалавека. Пра тое, як ляцелі ўслед камякі бруду і не менш брудныя словы. Як людзі спаганялі сваю злосць кулакамі. Няўжо не памятаеш нічога такога?

Словы Вікці былі пустыя і бязважкія, паднімаліся да столі і лопаліся аб шурпатыя бэлькі. Бася паматала галавой.

– Шчаслівае дзіця. Твая маці палюбіла цябе. Добрая жанчына з шэрых – якое дзіва.

Бедная мама. Ці спахапілася, што Басі няма? І навошта, дурное дзяўчо, паддалася, пайшла сюды, нічога не сказаўшы… Трэба перадаць ёй хоць знак пра сябе.

– Аднак неістотна, – працягвала гаспадыня паселішча ўладна. – З гэтага дня ты ў новай сям’і. Сталіца, маці, людзі – не для цябе. Успомні, хто быў навокал. Малыя, шэрыя, рыхлыя, змрочныя людзі. І паглядзі на сябе. Высокая, статная, неверагоднай прыгажосці дзяўчына. Табе не месца там. А толькі сярод такіх, як мы.

Вікця ганарліва хітнула галавой. Рудыя кудзеры медна-крывава рассыпаліся па шэрай грубай тканіне. Кампліменты яна казала не госці – сабе. Бася не ўмела так на сябе глядзець.

– Успомні: з маленства маці завязвала табе хусткі.

Вопратку заўсёды шылі шырокую і незаўважную.