Чорны дзень

Толік таксама нагнуўся над чамаданчыкам. Знарок корпаючыся ў замку,— быдта вечка ніяк не адчыняецца,— Аляксей кідаў позіркі то

на хлопчыка, то на яго маму. Толік раіў цягнуць зашчапку мацней і сам памагаў. 3 ласкавай усмешкай Таццяна пазірала на гэтага добрага чалавека.

Нарэшце замок пстрыкнуў. Аляксей асцярожна пачаў падымаць вечка, наказваючы:

— Глядзі, каб не ўцёк наш зайчык.

Хлопчык сцішыўся, затаіў дух і прыгнуўся ніжэй, каб праз шчылілінку сачыць за звярком.

— А дзе ж зайчык? — ускрыкнуў ён, калі вечка паднялося высока.

— Пашукаем зараз. Можа ён схаваўся дзе ў куточку,— не пераставаў інтрыгаваць хлопчыка Аляксей. Ён падняў газету. Толік глянуў і адразу забыўся на зайчыка:

— Ой, мамачка, колькі цукерак у дзядзі Лёшы! I пячэнне ёсць. Во, во, бачыш! — трымаў ён у адной руцэ пячэнне, а ў другой — цукеркі.

Таццяна пагразіла пальцам:

— Сынок, нельга самому браць. Палажы назад. Табе дзядзя Лёша дасць.

Хлопчык умомант схаваў за спіну рукі з ласункамі і паглядзеў на старэйшых. Тыя пазіралі на яго і ледзь прыкметна ўсміхаліся. Толік заўважыў лагоднасць на іхніх тварах і адкусіў кавалачак пячэніны.

— Мама, палажыць?

— Не трэба. Гэта я табе прывёз. Еш,— дазволіў Аляксей.— Ты ж любіш пячэнне і цукеркі, праўда?

Толік матнуў галавой і са здзіўленнем перапытаў:

— Усё, усё мне?

— Усё, а з’ясі — яшчэ куплю,— адказаў Аляксей.

Узрадаваны такім багаццем, Толік сеў на зямлю і пачаў разглядаць прыгожыя малюнкі на цукерачных абгортках.

— Сядайце, калі ласка, здарожыліся, нябось,— запрасіла Таццяна.— Пехатой, відаць, ішлі ад сваякоў?

— Не было ад чаго здарожыцца. Гэта, можна сказаць, прагулка ў параўнанні з салдацкімі паходамі...

— Усё роўна сядайце. Пагаворым,— села першая Таццяна.

Ганчарэнка таксама сеў.

— Скажыце, Аляксей Пятровіч, чаго вы прыехалі? Вам добра вядома маё сямейнае становішча... Вы самі бачылі майго мужа... У нас дзіця...

— Я разумею і ваша і сваё становішча. I ўсё ж не мог не прыехаць. Каб вы ведалі, як цяжка мне... Пасля нашага развітання я не меў ні аднаго спакойнага дня. Маці стала пасмейвацца: «Хто там хоць за яна, што затлуміла не на жартачкі майму сыну галаву?..» Вы ўрач, парайце, чым і як лячыцца ад такой хваробы...

— Да мяне ніхто не прыходзіў з падобнай скаргай. Вы першы... Колькі гэта дзён мы не бачыліся? Пяць, кажаце? Значыць, трэба было дачакацца вам шостага, магло прайсці,— адказала Таццяна так, што нельга было зразумець, быў гэта жарт ці сапраўдная парада.

— Выходзіць, я дрэнна зрабіў, што прыехаў? Сячыце яе, неразумную,— апусціў ён галаву.— Няма чым? Тады ганіце мяне прэч, не пускайце на свой двор. Адно ваша слова, і мы не ўбачымся больш ніколі.

— А вы хочаце пачуць такое слова?

Аляксей сцяўся, зірнуў Таццяне ў вочы і пакруціў галавою.

— Ну вось бачыце? А напрошваецеся,— ласкава папракнула Таццяна і перавяла позірк на сына. Сказала, каб не еў больш салодкага, бо забаліць жывоцік, і папрасіла Аляксея зачыніць чамаданчык.

Аляксей падцягнуў чамаданчык і раней, чым зачыніць яго, запрасіў Таццяну частавацца. Толік параіў маме, якія з цукерак смачнейшыя. Яна ўзяла адну, але разгортваць не стала. Трымала ў руцэ і пазірала на другі бераз азерца, дзе каля густога чароту плавалі тры дзікія качкі.

Толік узяўся за сваю работу: капаць на беразе студзеньку.

— Вы так нічога пэўнага і не сказалі мне,— напомніў, трошкі счакаўшы, Аляксей.

Таццяна адвяла позірк ад возера і злёгку ўсміхнулася:

— А што вы хацелі б пачуць?

— У любой сітуацыі чалавек спадзяецца на лепшае, хоць чакае горшага, Таня.

Яна адчула, як мацней забілася сэрца ад ласкавага слова.

— Нельга прынявольваць замужнюю жанчыну, да таго ж з дзіцем, на паспешлівы адказ,— была просьба ў яе голасе.

— Я магу пачакаць. Да вечара яшчэ ёсць час,— згадзіўся Аляксей.

— Ну хто гэта вас адпусціць аднаго, на ноч гледзячы? Я ж не сказала, добра вы зрабілі ці не, што наведалі нас, а вы адразу: «Сячыце маю галаву, не пускайце на свой двор...» Падумайце раней, з чым вы астанецеся, калі адсекчы вашу галаву?.. «Скажыце адно слова...» А тое адно слова цяжэй сказаць, чым дзесяць іншых. Вы гэта ведаеце? А раптам памылішся? Можа быць такое? Можа...

Аляксей моўчкі слухаў і дакараў сябе: «Сапраўды, нагаварыў столькі глупства за адну хвіліну...»

— Маці ведае, куды і да каго вы паехалі? — перамяніла гаворку Таццяна.

— Сказаў, еду ў госці да сябра... Як я зразумеў, вы не збіраецеся адправіць мяне начаваць у чужую хату? А як паглядзяць на гэта вашы бацькі?

— Не ведаю. Вы чалавек вайсковы, арыентуйцеся самі ў такой, як вы кажаце, сітуацыі. Відаць, і маім бацькам гаварыце тое ж...

Толік два разы падбягаў ужо ласавацца цукеркамі і пячэннем. Апошні раз ён падкраўся і з-за плячэй ашчаперыў Аляксея за шыю. Той голасна войкнуў, быдта спалохаўся, і гэта ўзрадавала хлопчыка.

Маці пагразіла сыну, каб не дурэў, сказала збірацца дахаты і сама памкнулася ўставаць. Аляксей падхапіўся і падаў руку.

— Ну што ж, шаноўны спадарожнік, пойдзем на паклон да маіх бацькоў, папросім пакарміць нас: адных — з дарогі, другіх — з гулянкі. А то я частую толькі дакорамі. Што бралі з Толікам на абед, з’елі да вашага прыходу.