Дарц

Зеламха ГIизлара чуваханчу дийнахь Соьлжа-ГIаларчу эпсарийн клубехь сакъоьруш вара Вербицкий. Дaимa а санна, шампански чагIар муьйлуш, кехатех ловзуш, йукъ-кара мехкаршца халха а вуьйлуш. Шена бевзачу эпсаршца забарш а йеш.

– Зеламхас, ша тахана ГIизларера банк талор йу аьлла, хьоьга кехат даийтар бакъ дуй, атаман? – хаьттира цуьнга уллохула тIехбовлучу эпсарша.

– Бакъ ду, – шен poгIexь цаьрга а Зеламхин кехат дIагайтира Вербицкийс.

– Ткъа хьо кхузахь сакъоьруш ма Ia?

Цаьргара схьаэцна, кехат кителан кисана таIийра Вербицкийс.

– Зеламха, базарара зуда санна, воккха хабарча ву. Со кхеро гIерта иза. ТIулгаш кIел лечкъа дIаьвше цергаш йолу лаьхьа санна, шен лаьмнашкахь сох лечкъаш, ведда лела Зеламха ваьхьа ГIизлара гIорта? Сан отделехь майра итт эзар гIалагIазкхи ву, шайга шок тоьхча, дойшна тIеховша кийчча. Цул совнаха, ГIизларахь эскаран гарнизон, полици, стражникаш бу. Цара хIаваэхула моза тIома болуьйтур бацара сан отделана тIехула!

Суьйранна Соьлжа-ГIала кхаьчначу шийлачу хаамо пхенашкара цIий сацийра Вербицкийн. Областан начальникан гIоьнчас эла Орбелианис хаам бира, Зеламхас ГIизларера банк талийна, ткъех салти вийна, маситтанна чевнаш йина, иза ша зен-зулам доцуш дIавахана, ша областан прокурораца Зайцевца ГIизлара вогIу, Соьлжа-ГIалахь шайга хьоьжуш саца аьлла. Вербицкийн синтем байра. ГIизларахь хилларг цуьнан карьерин чаккхе йара. Даржах вохийна а, чин дIадаьккхина а вуьтур вац. Суд йан а мега. Цо тергал ма ца бира ши де хьалха Соьлжа-ГIалин округан начальника Стрижевс шега бина хаам. Шен агенташкахула цунна хиънера ГIизларера банк тало Зеламха нах гулбеш хилар. Стрижевс и хаийтира Вербицкийна. Ткъа хIокхо иза, забарехьа а даьккхина, дитира. ХIинца полковника тоьшалла дийр ма ду, ша хьалххе хаам бинера аьлла. ХIокху клубехь Вербицкийн къамел хиллачу эпсарша а тоьшалла дийр ма ду. ХIан-хIа, даржах а, чинах а вохийна вуьтур вац. Суд йийр йу. Зеламхас шен дош кхочушдина. Цо уггар эхье бекхам эцна цунах. ХIокху эхьал Зеламхех летта валар гIоли йара цунна. ТIаккха исторехь хастаме йуьсур йара цуьнан цIе. Амма деган кIоргехь xIapa гIуллакх, суьде ца долуш, дIадерзаре дог а дохура цо. Вербицкийс дукха гIуллакхаш ма дина Iедална. Пятигорскехь а, ДегIастанахь а, хIокху Теркан областехь а. Михеевс шен омри тIехь уьш билгал а ма даьхна…

ШолгIачу дийнахь Вербицкийца цхьаьна ГIизлара кхечира Орбелиани а, Зайцев а. ГIуллакх теллича, гучуйевлира кхузарчу администрацин зуламе ледарлонаш. Зеламхас ша кхузара банк тало вогIур ву аьлла, бина хаам хууш хилла отделан начальникан гIоьнчина Аверьяновна а, гIалин хьаькамна Воробьевна а, гарнизонан начальникна Меркуровна а, пурстоьпана Вариевна а, доцца аьлча – меттигерчу администрацин куьйгалхошна массарна а. Амма уьш массо а шекбоцуш Iийнера. TIе, Вербицкийн метта висина цуьнан гIоьнча Аверьянов а, гIaлин хьаькам Воробьев а оцу дийнахь, малар мийлина, тIуртIазваьлла Iиллинера.

Зеламхас ГIизларера банк талийна аьлла, областан начальнике телеграмма кхаьчча, Орбелианис гIовттийра Соьлжа-ГIалин, Ведана, Хаси-Юьртан округашкара берриг а тIеман ницкъаш. Цара дIалийцира ГIизларера схьа Нохчийчу догIу – кегий а, даккхий а – дерриг а некъаш.

Массарал а жигара хьаьвзинера Гуьмсен турпалхо, штабс-капитан Ардабьевский. ГIизларна массарел а гергахь йара Хаси-Юьртахь лаьтта цуьнан отряд. Таш-Гече кхаьчча, цигахь Зеламхин лар карийра цунна. Малхбузу ламаз дина, жамIатан маьждигара арабевллачу нехан тобанна тIенисвеллачу цо уьш лебира.

– Зеламха кхузахула чекхваьллий? – хаьттира цо нахе.

– Цхьа сахьт хьалха чекхваьлла, вахана!

– Разбойникаш дукха барий цуьнца?

– БIе хир вара!

– ХIан-хIа, ши бIе вара лаххара а!

– Муьлхачу aгIop бахана уьш?

– Азамат-Юьртехьа.

– ХIан-хIа, шина тобане а бекъабелла, цхьа тоба Азамат-Юьртехьа, важа Акхболат-Юьртехьа бахара!

– Шун пурстоп Абдулкадыров мичахь ву?

– Абдулкадыроввий? Шен стражникашца Зеламхина тIаьхьавахана!

Оцу нахана шера хаьара Зеламха шен обаргашца Гезлойн-Эвлехьа ваханийла. Aмма цара Ардабьевскийн отряд Зеламха ца ваханчу aгIор дIахьажийра.

Меттигера пурстоп Абдулкадыров хIумма а доггаха ца лелара. Цунна дика хаьара, Зеламхина дуьхьал нисйелча, шен жимачу отрядера цхьа а стаг дийна вуьсур воцийла. Цундела, гена ца волуш, Таш-Гечана а, Гезлойн-Эвлана а йуккъехь, буьйса шелйелча, цIерш а латийна, цигахь туп тоьхна, сецира иза. Ткъа и цIерш гина Зеламха, га тесна тIех а ваьлла, Нохчмахка дIавахара.

Эла Орбелианис, барт бетташ, жIаьла санна, чехийра Вербицкий.