13.5.6.5 (2): ‘tantumque se in rebus domesticis gerat, quantum egerat in externis’ ← BM (IV, 1, 6): см. комм. к 7.10.5.7.
13.5.7.6 (1): ‘densissimis tenebris involvere’ ← BM (VII, 2, ext. 1): ‘densissimis tenebris inuoluta’ (человеческий разум как бы ‘окутан глубоким мраком’).
13.5.7.6 (2): ‘splendissimum patriae lumen’ ← Ин. (8,12): ‘Ego sum lux mubdi’ (Аз есть свет миру).
13.5.9.3 (1): ‘aliquid ab alienissima tibi iracundia mutuatam’ ← ВМ(II, 7,12): см. комм. к 11.7.13.9.
13.5.9.3 (2): ‘sinistro rationis ductu transversam ferri’ ← ВМ(IV, 1, praef.): см. комм. к 11.7.16.1.
13.5.11.1: ‘salutem tuam… iugibus excubiis vallare necesse habuisti’ ← BM (IX, 13, ext. 2): см. комм. к 12.7.1.5.
13.5.11.6: ‘in publica adverso pro te vulnera corpore excepi’ ← BM (VII, 7, 1): ‘adverso corpore exceptas ostendebat cicatrices’ (показывал на своём теле полученные шрамы); ← ККР(IX, 5.16): ‘multis adverso corpore vulneribus acceptis’ (Тимей, ‘приняв много ран в грудь’, геройски пал).
13.5.12.6: ‘difficiles accusatoribus aures praebere convenit’ ← BM (IV, 7,4), а также Публий Сир (D, 11): см. комм. к 12.2.3.1.
13.5.14.1: ‘aures obseraturum’ ← BM (VI, 5, 5; VII, 3, ext. 6): см. комм. к 2.6.3.3.
13.6.2.1: ‘collegio se… abrupit’ ← BM (I, 8, 10): см. комм. к 10.18.13.3.
13.6.3.1: ‘insidiosa religionis adumbratione contexit’ ← BM (VII, 3, ext. 8): см. комм. к 11.13.3.3.
13.6.4.3: ‘si fortuna aeque ac coniunx consilio instruere voluisset’ ← BM (I, 7, ext. 2): ‘si eum cauendi etiam periculi consilio fortuna instruere uoluisset’ (сама судьба постановила вооружить его благоразумием, дабы избегал опасностей).
13.6.5.1: ‘sacri temporis residuum dividuo peregere contubernio’ ← BM (IX, 5, ext. 3): см. комм. к 9.11.3.3.
13.6.5.2: ‘fuste percussum interemit’ ← BM (VI, 3, 9): ‘fusti percussam interemit’ (Эгнатий Мецений… забил насмерть палкой свою пившую [без всякой меры] вино супругу).
13.6.5.3: ‘ad detestabile carnificis ministerium’ ← KKP (VIII, 2.2): ‘detestabile carnificis ministerium’ (‘Гнусное дело палача’ исполнил царь, отомстив бесчестным убийством за дерзкие слова, которые можно было приписать действию вина).
13.6.6.1: ‘ab Erico, Falstriae praefecturae viro’ ← BM (I, 8, 1): см. комм. к 13.2.1.3.
13.6.7.1: ‘integritatem suam inter fidum arcani et pium innocentiae servatorem partitus’ ← BM (V, 10, 3; VI, 5, ext. 3): см. комм. к 8.14.10.3.
13.6.8.3: ‘Virum… vitae rusticae’ ← BM (II, 4, 5): см. комм. к 9.4.18.7.
13.6.9.3: ‘patris eius maiestas diu laetis fortunae velis prosperum cursum teneat’ ← BM (VI, 9, ext. 5): ‘cuius felicitas semper plenis uelis prosperum cursum tenuit’ (этот Поликрат, ‘чьё счастье прежде всегда на всех парусах следовало неизменно правильным курсом’, был взят в плен Оронтом, префектом [царя] Дария).
13.7.1.2: ‘funebris Kanuti pompa duceretur’ ← BM (V, 2, 3): ‘funeris eius pompa duceretur’ (люди стали соперничать друг с другом, кто больше денег внесет, чтобы ‘сделать похороны’ более обширными и пышными).
13.7.1.4: ‘hic mihi pavorem specie, re vera odium exhibuisse videtur’ ← BM (IX, 13, ext. 1): ‘qui mihi specie alienam, re uera suam condicionem deplorasse uidetur’ (как мне кажется, этот Ксеркс лишь внешне оплакивал чужую судьбу, а на самом деле — свою собственную).
13.7.2.2 (1): ‘conviviorum… hilaritate deposita’ ← BM (VI, 9, ext. 1): см. комм. к 9.5.1.3.
13.7.2.2 (2): ‘inque ео lamentando uterque sexus unius gemebundi amici vocem habuit’ ← BM (V, 1, 1e): см. комм. к 12.6.3.4.
13.7.3.1 (1): ‘profuso in gaudium animo’ ← BM (I, 7, 5): см. комм. к 9.11.4.2.
13.7.3.1 (2): ‘spei firmitate complexus’ ← BM (IV, 7, ext. 2): см. комм. к 10.16.6.3.
13.7.4.1: ‘querelarum contextu prosecuti’ ← BM (V, 3, 3 и VI, 2, 8); см. комм. к 12.4.1.4.
13.7.4.2: ‘tunicam eius crebris foraminibus absumptam’ ← BM (III, 2, 23): см. комм. к 3.6.3.4.
13.7.4.4: ‘tam foedae lacerationis’ ← Юстин (1,10.16): ‘tam foedae lacerationis’ (Дарий спросил, кто… подверг Зопира ‘таким ужасным истязаниям’).
13.7.6.2: ‘ne noxam et innocentiam in aequo ponere’ ← BM (VI, 9, ext. 5): см. комм. к 3.4.10.1.
13.7.6.3: ‘ab hoc animadversionis genere immunem reliquit’ ← BM (VII, 3, ext. 8): ‘immunem ab hoc injuriae genere reliquit’ (опустошив огнём и мечом земли по всей Италии, он ‘избавил от этой печальной участи’ поместье только одного лишь Фабия).
13.7.7.4: ‘consternatae multitudini’ ← BM (III, 8, 3): см. комм. к 11.14.9.1.
13.7.7.6: ‘antistitis… ante oculis proponent’ ← Юстин (V, 7.9); см. комм. к 10.22.3.6.
13.8.1.1: ‘huic pactionis obtrectatores amici regis fuere’ ← Юстин (XXXI, 6.1): ‘huic sententiae obtrectatores amici regis erant’ (против этого мнения выступили из зависти [к Ганнибалу] друзья царя).
13.8.1.3: ‘jus paterno potius quam populari arbitrio subjectum habere’ ← BM (III, 5, 3; IX, 1, 1): см. комм. к 12.5.2.1.
13.8.2.3: ‘propositi irritos’ ← BM (IV, 3, ext. 3; IX, 15, ext. 1): см. комм. к 3.6.5.8.