Читаем ЭЗОП полностью

Гапир, бирор чора топганга ўхшайсан.

– 

Борди-ю топсам мени озод иласизми?

– 

Сўз бераман сени улликдан озод иламан.

– 

Хўжайинлар ноилож олганда ваъда бераверишади, кейинро бориб гапларидан тониб юбораверишади.

– 

Тезро бўлаол, юрагим бардош бермайди, гапир.

– 

Айтганимларимни яхшилаб ўиб олинг, озгина адашсангиз чато бўлади.

– 

Яхши барча айтганларингни уиб оламан, ўтир, шошилмай нима илишлигим лозимлигини айтиб бер.

– 

Яхши …

– 

Сен ёнимдан асло узолашакўрма.


***


– 

Дродо уйдамисан?

– 

Албатта уйда бўламанда.

– 

Мени сени очиб кетган бўлсанг керак деб ўйлаган эдим.

– 

Шундай омадли иш кутаётганда мен очиб кетаманми?

– 

Сен бугун тамом бўласан, молу-мулкинг, хотининг, улларинг меники бўлади.

– 

Мен бунинг аксини илмочиман.

– 

Бутун бошли денгиз сувини симириб ташлайман десангу, яна баланддан келганингни ара.

– 

Мен сўзимни устидан чиадиган одамман.

– 

Сўзингдан тонмайсанми?

– 

Асло.

– 

Йўса денгиз бўйича борамизда унинг сувини симириб ичиб ташлайсан.

– 

Шу бугун демочимисан?

– 

Албатта.

– 

Йў ватини келишганимиз йў, ачон хохласам ўшанда ичаман.

– 

Сен ирром экансан.

– 

Сен эса алинг паст одам экансан, сувни андай холатда ичилади.

– 

Бу сенинг ишинг.

– 

Ундай бўлса билиб ол, денгиз суви шўр бўлади уни сен чучук сувга айлантириб беришинг лозим, акс холда бир хўплам ам ичмайман.

– 

Дродо сен мутахим одам экансан.

– 

Мен файласуфман, бу донишманд дегани, сен бечора сўз ўйинини фахмламай гаров ўйнаб ютказиб ўйдинг.

– 

Мен хали ютуздим хамми?

– 

Албатта, бор будингни менга бой бердинг.

– 

Бекорларни айтибсан, барча мулкингни менга ютазиб ўйдинг.

– 

ани бўлмасам айтганларимни бажаргин.

– 

Шўр сувни чучук илиб бўладими?

– 

Бўлмаса нега шўр сувни ичса бўлади дейсан.

– 

Мен ундай деганим йў.

– 

Дединг.

– 

Э… боре, сен билан машмаша айтиб ўтирмаганим бўлсин.

– 

Ана кўрдингми, ютазиб ўйганингни аста-секин тан олмодасан.


***


Нодонлик айшу-ишрат, ўйин-кулгу томонга, донолик раёзат чекиб илм томонга одимлай боради. Улариннг орасидаги масофа, тинимсиз узаяверади.


ўлдорлик (политсизлик) дин хукмрон эди. Халнинг аёлий ижоди яратган хилма-хил афсона ва ривоятлар, худолар ва арамонларни яратиб, диний таълимотни бойитиб берарди. Тасвирий санъат ва хайкалтарошлик диний аидалар билан чатишиб, кишиларнинг олам ва худолар хаидаги тасаввурларига узлуксиз таъсир кўрсатади. Ахло, маданият, адабиёт кабилар диний дунёараш таъсирида шаклланар. Жамият хаётида диний маросимлар асосий рол ўйнар, диний эътиод, ибодат, сииниш орали ижро илинган. Ибтидоий одамлар табиат кучларига архил сехргарлик йўли билан ижобий ёки салбий таъсир этиш мумкин деб тушунтирганлар, ана шу кучларга маъул харакат илиб, “кўнглини топилса” ёки рахмини келтирилса улар бизга яхшилик келтиради, ёвузлик олдини олиб фалокатлардан холис бўлинади деб тушунтирганлар. Ана шундай йўл билан диний маросимлар ўтказилиб унга кохин, рухоний, сехргарлар бошчилик илишган, ана шу маросимлар йўли билан катта даромадлар олишган. Бундай диний арашлар улдорлик даврига келиб янада ривожланди. Диндорлар хукмрон табаа манфаатларини улулаш билан биргаликда тоъбе кишиларни итоат илишга, хўжайинига шубхасиз буй сунишга, шукроналар айтиб яшашга ўргатишар эди. Харандай маросимлар энг аввало даромад олишга ва мазлум хални итоаткорликда ушлаб туришга аратилар эди. Айниса табиий офат ва хадислардан жуда усталик билан фойдаланишар, оддий, соддадил кишиларнинг кўнглига урув ўйотиб, мунтазам таъсир ўтказишар эди. Шундай илиб кўпхудолик дини ривожланиб у илохий ва муаддас хисобланар, тариб ва тазийни кучайтирар хилма-хил китоблар яратилиб алоида таълимотга айланиб борарди, дунёвий, объектив воеалар бузиб кўрсатилар эди.


***


Тош асри деб аталувчи ибтидоий давр жуда узо давом этди. Одамзот хали ярим ёввойи, кўп жихатдан ночор. ўз эхтиёжини тўла ондираолмай сарсон, унинг уроли тош ва таё, гурух-гурух бўлиб яшашдан боша иложи йў. абила деб аталувчи кишилар бирлашмаси асосан аёллар бошарар, чунки оила аъзолари она атрофида бирлашишга мажбур, шунинг учун аёлларнинг мавеи ам фаоллиги хали юори эди.


Севги беиёс шафатсиздир

Афлотун


– 

Бекам меничаиртирган экансиз?

– 

Ха, Эзоп хайрлашиш учун чаирдим сени.

– 

Нега энди бекам, кетмочимисиз?

– 

Кетаман, бу али паст эр билан яшайолмайман.

– 

Ундай илманг, хўжайиннинг али заиф эмас, хули заиф одам, у сизни атти севади.

– 

Биласанми Эзоп, севги икки томонлама бўлсагина масадга мувофи бўлади, акс холда у азобу-уубатга айланади.

– 

Демак сиз уни севмас экансизда.

– 

Афсуски шундай.

– 

Биз уллар севги нималиги хаида еч нарса билмаймиз, шунинг учун мендан бирор-бир маслаат чииши ийин.

– 

Нега ундай дейсан, ул ам севиб олиши муммкин-ку.

– 

Йў бекам у севаолмайди, борди-ю севиб олса азобу-уубатга дучор бўлади холос. Шунинг учун уллар орзу-истаклар оушида яшашдан саланиши даркор, чунки у ўз истакларига еч ачон эришаолмайди.

– 

Ха, сен бечорага ийин эканлигини биламан, лекин на чора, олам ўзи шунаа яратилган.

– 

Перейти на страницу:

Похожие книги