Французская навела XX стагоддзя

У гэты момант я зразумеў, што зараз пачну крычаць. Я не хацеў: і выпусціў яму тры кулі ў жывот. Ён упаў з нейкім ідыёцкім выглядам на калені, і яго галава скацілася на левае плячо.

— Падла, — сказаў я яму, — паскудная падла!

Я кінуўся ўцякаць, паспеўшы адно пачуць, як ён кашляе. Потым з-за спіны ў мяне данесліся крыкі і тупат. Нехта спытаў: «Што здарылася, яны б'юцца?» — і адразу пасля закрычалі: «Трымай забойцу! Трымай забойцу!» Я не ўразумеў, што ўсе гэтыя крыкі датычаць мяне. Але яны мне здаліся злавеснымі, як выццё пажарнай сірэны, калі я быў маленькі. Злавеснымі і трошкі пацешнымі. Я бег з усіх ног.

Але я зрабіў недаравальную памылку: замест таго каб бегчы па вуліцы Адэсы ў бок бульвара Эдгара Кінэ, я спускаўся па ёй да бульвара Манпарнас. Калі я гэта заўважыў, было ўжо надта позна: я быў у самым натоўпе. Людзі паварочвалі да мяне здзіўленыя твары (асабліва мне запомнілася аблічча адной вельмі нафарбаванай кабеты, на якой быў зялёны капялюш з гэткім кутасікам). Я ўсё яшчэ чуў, як дурні з вуліцы Адэсы крычаць у мяне за спінай: «Трымай забойцу!» Чыясьці рука лягла мне на плячо. І ўсё змяшалася ў маёй галаве: я не хацеў паміраць задушаны ў гэтым натоўпе. Я яшчэ двойчы стрэліў. Людзі завішчалі і расступіліся. Я ўляцеў у кавярню. Наведнікі ўскочылі, але ніхто не паспрабаваў мяне затрымаць. Я прабег праз усю доўгую залу і зачыніўся ва ўмывальні. У рэвальверы заставалася яшчэ адна куля.

Прайшоў пэўны час. Я вельмі задыхаўся і ледзь пераводзіў дух. Вакол было незвычайна ціха, нібыта людзі маўчалі знарок. Я падняў рэвальвер да вачэй і ўбачыў яго круглую чорную дзірку: адсюль вылеціць куля, і порах апаліць мне твар. Я апусціў руку і пачаў чакаць. Нарэшце я пачуў, як яны па-воўчы падкраліся да дзвярэй; калі меркаваць па шорганні ног, іх было, відаць, цэлае войска. Яны крыху пашапталіся і зноў змоўклі. Я ўсё яшчэ моцна дыхаў і думаў, што яны, за сцяной, таксама чуюць маё сапенне. Нехта паціху наблізіўся і пакратаў дзвярную ручку. Ён стаяў, пэўна, збоку, прыляпіўшыся да сцяны, каб не трапіць пад кулі. І ўсё роўна ў мяне ўзнікла пякучае жаданне стрэліць — але астатняя куля была мая.

«Чаго яны чакаюць? — падумаў я. — Каб яны кінуліся на дзверы і адразу высадзілі іх, я не паспеў бы нават застрэліцца, яны схапілі б мяне жывога». Але яны не спяшаліся, яны давалі мне поўную магчымасць памерці. Падлы! Ім было страшна.

Праз пэўны час я пачуў голас:

— Гэй, адчыняйце, вам не зробяць нічога благога.

Запанавала маўчанне, і той жа голас сказаў:

— Вы ж разумееце, што вам не ўдасца ўцячы.

Я не адказаў, я па-ранейшаму задыхаўся. Каб надаць сабе смеласці стрэліць, я паўтараў увесь час: «Калі яны мяне возьмуць, яны мяне будуць біць. Яны выб'юць мне зубы, а можа, і вока». Мне вельмі хацелася ведаць, ці памёр той таўстун. Можа быць, я яго толькі параніў... а дзве іншыя кулі, можа быць, зусім не зачапілі нікога... Яны нешта там рыхтавалі; па-мойму, яны цягнулі па падлозе нейкую цяжкую рэч? Я хутчэй сунуў рулю ў рот і моцна яе закусіў. Але я быў няздольны стрэліць, я не мог нават пальца пакласці на курок. Усё зноў ахінулася ў цішыню.

Тады я адкінуў убок рэвальвер і адчыніў ім дзверы.

Жорж Сімэнон Пад страхам смерці

I

Першае пасланне, паштоўка з каляровай выяваю палаца Негуса* ў Адыс-Абебе і эфіопскай маркаю, было, як, зрэшты, і ўсе наступныя, лаканічнае:

«Вось я цябе і знайшоў, сабака. Пад страхам смерці, прыгадваеш?

Твой даўні знаёмы Жуль».

* Негус — тытул імператара ў Эфіопіі да скасавання манархіі.

Аскар Лябро атрымаў гэтую паштоўку праз колькі тыдняў пасля вяселля дачкі. У той час ён уставаў штодня ў пяць гадзін раніцы і выходзіў на сваёй лодцы ў мора лавіць рыбу. Вяртаўся ён зазвычай гадзін у адзінаццаць, амаль заўсёды акурат пасля таго, як у дом да яго прыносілі пошту.

Пакідалі яе на століку ў калідоры.

У гэты самы час пані Лябро прыбірала пакоі на другім паверсе.

Ці спускалася яна тады ўніз, ці заўважыла гэтую надта ўжо маляўнічую паштоўку? Ва ўсякім выпадку, мужу, калі ён вярнуўся, яна не сказала нічога. І твар у яе быў спакойны — дарэмна пан Лябро падоўгу прыглядаўся да жонкі.

А ці прачыталі, думаў Лябро, гэтае больш чым дзіўнае паведамленне сам паштальён і сарціроўшчыца пошты панна Марта?

Пан Лябро яшчэ выйшаў у мора некалькі разоў, але вяртаўся цяпер ужо раней, а дзесятай гадзіне, і сам заходзіў на пошту — якраз тады, калі панна Марта заканчвала сарціраваць карэспандэнцыю.

— Мне што-небудзь ёсць? — пытаўся ён, пільна ўглядаючыся ў дзяўчыну.

— Газеты і праспекты, пан Лябро. Ліст ад вашай дачкі...

Выдавала на тое, думаў з хваляваннем Лябро, што за работаю яна ўсё ж такі паспявала разгледзець як след канверты, прачытаць, што на іх напісана.

Нарэшце праз два тыдні прыйшла новая паштоўка. Падаючы яе пану Лябро, дзяўчына ўсміхнулася.

— А гэта ад таго самага дзівака...

Значыцца, Марта прачытала і першую паштоўку.

Другая паштоўка, з выяваю залітага сонцам марскога вакзала, была даслана ўжо з Джыбуці.

«Чакай, свіное рыла. Неяк сустрэнемся. Пад страхам смерці, будзь упэўнены.