Гисмятдян артыг йемяк олмаз.
Елини щцркцт, ахсаьындан йапыш.
Верян Аллащды.
Аталар цчятян дейиб.
Иэид басдыьыны кясмяз.
Гараны гарайа тутмазлар.
Аллащдан горхмайан кафирди.
Дейирям хцдцмям; дейир нечя оьлун вар, нечя
гызын?
Пазы пазнан чыхардарлар.
Йаьын шора зийаны йохду.
Итя гошулан ит дамына дцшяр.
Гызын вятяни олмаз.
Белимизя гара йун баьлады.
Кор ъанаварынкыны Аллащ йувасында
йетиряр.
Гарагуш сцмцйц юлчцр, сонра удур.
Гурд тутдуьуну биляр,
Уддуьуну билмяз.
Айаьыма йер еляйим,
Эюр сяня нейляйим.
Еля йердян йыхылым, щеч щарам аьрымасын.
Дцшмяни оъаг башында таны.
Щай-щайы эедиб, вай-вайы галыб.
Арыны билмяйян итинин адыны Эцмцш гойар.
Бяркдя яли йохду.
87
Йел ясиб, гоз тюкцлцб.
Эюрдцйцндян эюз киряси истяйир.
Узаг йерин дюймянъи щолалыйнан эяляр.
Йайын йаьынтысы,
Гышын йыьынтысы.
Аьаънан дашын ня йолдашдыьы.
Гоншудан эяляннян юйня олмаз, о да вахтлы-
вахтында.
Ъамышынан эязян дананы гурд йейяр.
Тез дураннан тез юйрянян хейир тапар.
Анасына бах гызыны,
Торбасына бах дузуну.
Оьлан юйцндя щеч ня йохду. Гыз юйцндя
дыггыр-дуггурду.
Доьрулуг – дост галасы. Долан эял, юз
юйцндц.
Гощум гощумунан далашды,
Яблящ она йанашды.
Аънан данышан яъялиннян данышыр.
Гонаьы абырынан гаршылайар, аьылынан
йола салар.
Котан ня билир, гарагайыш ня чякир.
Йахшы эцндя йад гоншу,
Йаман эцндя эял, гардаш.
Той бяйсиз, эялин йенэясиз.
Су юзцня йол ейляр.
Байгуш хараба севяр.
Ата доьрайыб, бала йейяр.
Гардаша бахарлар, баъысыны аларлар.
Ел дялисини чюля атмаз.
Пулу пул газанар.
Сабун гара палазы аьартмаз.
Дядя йанында ядяб олар, эядя йанында яда.
Гоч гузу икян гуйруг тутар.
88
Йоьун йортар, назик артар.
Таты тамарзы эюрцб ялиня баьыр-юфкя
узадыр.
Щеч кяс анасынын гарнында юйрянмир.
Айаьы пиллякяня бир-бир гойарлар.
Ня гядяр чох билсян, йеня бир аз биляндян
соруш.
Аьыл аьылдан устцндц.
Вара йох дейянин вары йоха чыхар.
Дишиндякини дырнаьына салма.
Аьаъдан маша олмаз,
Арваддан паша.
Йатан юкцз йцк эютцрмяз.
Уну ялякдян,
Хямири билякдян.
Йара йийясини аьрыдар.
Бящмязи купдян,
Арвады кюкдян.
Чыхмайан ъана цмид чохду.
89
Та гядимлярдян бу эцня кими йашамагда
олан цзярлик йандырма мярасими пис эюздян,
бяднязярдян горунмаг цчцн тясирли васитялярдян
бири сайылыр. Мярасимдя истифадя олунан
цзярлик йалныз инсан няфси тохунмайан, йяни
хоруз сяси ешитмяйян йердян йыьылыб
гурудулмалыдыр. Цзярликля бирликдя чох заман
соьан, сарымсаг габыьы да йандырылыр. Щямин
тцстцнц нязяр тохунмуш адама ийлядир вя
охуйурлар:
Цзярликсян, щавасан,
Щяр дярдляря давасан,
Пис эюзляря йавасан.
Цзярлийим чартласын,
Йаман эюзляр пыртласын.
Бу няьмядян сонра цзярлик чытлайырса, бяд
рцщлар, бяднязярин няфси евдян говулур. Эюз
дяймиш адам цч дяфя йанан цзярлийин цстцндян
кечирдикдян сонра мярасим сона чатыр.
Йаьыш щяддиндян чох йаьыб кясилмяк
билмяйяндя инсанлар горхуйа дцшцр. Онда
анасынын илки олан ушаг мис газан эютцрцб
дашла дюйяълийир, юзц дя беля охуйур:
90
Мян анамын илкийям,
Аьзыгара тцлкцйям,
Мян кясирям,
Сян дя кяс!
Дуз йандырма да цзярлик йандырма тюряни
кими иъра олунур. Эюз дяйян адамын башына бир
чимдик дуз щярляйиб, эюзц дяймяъяли
адамларын адларыны чякя-чякя оъаьа атыр вя
охуйурлар:
Бир овуъ дуз,
Оъагда гыз!
Йаныб кцл олсун
Балама дяйян эюз.
Хыдыр Няби байрамына Хыдыр Елляз дя
дейирляр. Кичик чиллядян он эцн кечмиш ев
адамларынын сайына эюря палыд чубуьу
кясирляр. Чубугларын башына памбыг
долуйурлар. Сонра дуьда долдурулмуш
мяъмяйинин ичиня санъырлар. Гаранлыг отаьын
бир кцнъцня гойуб памбыьы йандырырлар. Сцбщ
тездян бахырлар ки, буьданын цстцндя ат
налынын изи вар. Бу, Хыдыр Еллязин атынын
изидир. О эеъя Хыдыр пейьямбяр щяр гапыдан юз
пайыны эютцрцб эедяр.
91
Хыдыр Няби байрамында ушаглар щансы евя
торба атсалар хорла охуйармышлар:
Хыдыр Няби, Хыдыр Елляз,
Битди чичяк, олду йаз.
Мян Хыдырын гулуйам,
Боз атынын чулуйам.
Хыдыр эялди щайынан,
Бир гараъа дайынан,
Гара дай палчыьа батды,
Хыдыр йанында йатды.
Чатма-чатмайа,
Чатма йеря батмайа.
Ким Хыдырын пайын вермяся,
Яри йанында йатмайа.
Иранадакы1 боз юкцз,
Гопарыбды тоз юкцз.
Алыб йерин ъаныны,
Чыхсын йаман эюз, юкцз.
Даьларын ениши вар,
Дики вар, ениши вар,
Ъцтя эедян юкцзцн
Юзцнцн йериши вар.
Котанын ходаклары,2
92
Партлайыб додаглары.
Гарьайын котан сынсын,
Динъялсин ходаклары.
Юкцзляр гоша эетди,
Эцъ вурду даша эетди,
Ъцтцн маъы3 гырылды,
Зящмятим боша эетди.
1 Ирана – ъцтцн ачдыьы шырым
2 Ходак – котанын щиссяси
3 Маъ – ъцтцн щиссяси
Юкцзцм эедяр башдан-баша
Котаныны гошарам гоша,
Щолал що йери, що йери.
Йахшы як, гой буьда битсин,
Дцшмянлярин дюнсцн даша.
Щалал що йери, що йери.
Юкцз, бойнуну йаьларам,
Бойундуруьун баьларам,
Щолал що йери, що йери,
Юкцзцм, сян хяряйя чякмясян,
Сяни эюзцм цстя сахларам,
Щолал що йери, що йери,
Щолал що йери, що йери.
Тут гойунун белини,