- Атейи-мещрибан, кюнлцм Эцлъамалдадыр.
Амма дейирям гой Бюйцкбяйля Дцнйа ханымын тойу
чалынсын. Гырх эцн гырх эеъя кечсин, сонра
мянимля Эцлъамалын той-дцйцнцня йыьышын.
Падшащ галыр мат-мятял. Ня иллащ елийирся,
Мящяммяди фикриндян дюндяря билмир ки, билмир.
Чарясиз галыб гырх эцн, гырх эеъя Бюйцкбяйля
Дцнйа ханыма той чалдырыр. Еля ки, мягам йетишир.
Мящяммяд эедиб гардашынын отаьында эизлянир.
Бюйцкбяйля Дцнйа ханым йухуйа эедян кими
чырагдан бир кюлэя дцшцр. Бу кюлэя дыьырланыб
бюйцйцр. Девя чеврилир. Мящяммяд тез сычрайыб
гылынъыйла деви икийя бюлцр. Сяс-кцйя
Бюйцкбяйля Дцнйа ханым ойаныр. Бюйцкбяй
гардашынын цстцня шыьыйыб баьырыр:
- Намуссуз, гейрятсиз, юзцн дя мяня гардаш
дейирсян. Эюзцнц арвадыма дикибсян. Дцнйа
ханымы мяня эятирибсян, йохса юзцня?
62
Мящяммяд кялмя дя кясмир. Чеврилиб бахыр,
эюрцр девин юлцсц йохдур. Лап мат галыр. Юз-юзцня
фикирляшир, та мяня щеч кяс инанасы дюйцл.
Ня башынызы аьрыдым. Бюйцкбяй олуб-
кечянляри эедиб атасына данышыр. Падшащ бярк
гязяблянир. Ямр еляйир, Мящяммяди щцзуруна
эятирсинляр. Падшащ Мящяммядя баьырыб дейир:
- Сян ня ядябсизиймишсян. Оъаьымда оьул йох,
илан бяслямишям. Тез ол, де эюрцм бу гяляти нийя
еляйибсян?
Мящяммяд атасына тязим едиб дейир:
- Шащ саь олсун. Мяннян щеч ня сорушмайын.
Десям пешман олассыз.
Падшащ ял чякмир. Мящяммядя дейир ки,
сюйлямясян башыны бядяниндян айыраъам.
Мящяммяд чарясиз галыб олуб-кечянляри
данышмаьа башлайыр. Сюзцнц гуртаран кими еля
атасынын эюзцнцн габаьындаъа даша дюнцр.
Падшащ бир башына вурур, бир дизиня. Бюйцкбяй
аьлыйыб-сызлайыр. Щеч ким юзцня эяляммир.
Бюйцкбяй гардашына олан сон боръуну йериня
йетирмяк истяйир. Даша дюнмцш Мящяммяди
апарыб баьа гойур. Еля щюнкцр-щюнкцр аьлайанда
аь эейимли, аь саггаллы бир дярвиш эюзцня
эюрцнцр. Бюйцкбяй диксинир. Дярвиш оннан
сорушур:
-Оьул, сян гардашыны чохму истяйирсян?
Бюйцкбяй диллянир:
- Баба дярвиш, ону ъанымдан чох истяйирям.
Мящяммяди эери гайтармагчцн ъанымы да верярям.
Дярвиш сюзя башлыйыр ня башлыйыр:
- Мящяммядин юлдцрдцйц дев чарпайынын
алтындадыр. Деви ора мян гоймушам. Сянин
гардашлыьын йохламаьын ясл вахтыдыр. Вядя тамам
63
олан кими бир оьлун дцнйайа эяляъяк. Эюзляйярсян
ушаг бир йашына кечяр. Онун башыны бир ляйяндя
кясярсян. Сонра оьлунун ганыйла даш олмуш
Мящяммяди йуйарсан.
Бюйцкбяйи йаман дярд апарыр. Бир йанда
гардашы Мящяммяди, о бири йанда да оьлуну
дцшцнцр. Ахыр ки, бир гярара эялиб дярвишя дейир:
- Баба дярвиш, еля бир сящв елямишям ки,
Аллащ да баьышламаз. Гой оьлум Мящяммядя фяда
олсун. Биръя Мящяммяди саламат эюрмяк гисмятим
олсун.
Бу сюзляр дярвишя хош эялир. Бир эюз
гырпымында гейб олур.
Ня башынызы аьрыдым. Беляъя вахт ютцр, вядя
тамам олур. Бюйцкбяйин бир оьлу дцнйайа эялир.
Щамы севиниб шадйаналыг едир. Бюйцкбяйдян
савайы. Ушаг бир йашына чатанда Бюйцкбяй ону
эютцрцб баьа эедир. Бир о йана, бир бу йана бахыр.
Сонра бычаьы эютцрцб чаьанын башыны кясир.
Ганыйла дашы йуйур. Мящяммяд чюнцб яввялки
кими олур. Бюйцкбяйи эюрцб йаман сюйцнцр. Ики
гардаш бир-бирини гуъаглайыб дярдляширляр.
Мящяммяд Бюйцкбяйин оьлуну билиб бикеф олур.
Юз-юзцня дейир, бу ушаьын ганыйла
дириляъяйдимся, каш юмцрлцк даш галардым. Бу
вахт гулаьына гейбдян бир сяс эялир:
- Мящяммяд, щяр шейин бир щикмяти вар.
Мящяммяд башыны галдырыб щямин аь
саггаллы, аь сачлы, аь эейимли дярвиши эюрцр.
Дярвиш дейир:
- Аллащ-Тяала Бюйцкбяйи оьлуйла сынаьа
чякди. Бюйцкбяй дя сящвини дцзялтмякчцн юз
баласыны эюзцнц гырпмадан гурбан вермиш олду. О
кюрпяни дирилтмяк сянин ялиндядир. Чцнки сян онун
64
ганыйла дашдан гуртулмусан. Инди эет кюрпянин
башыны бядяниня гой. Бармаьыны да кясиб сцрт
боьазына. Горхма, ушаг асгырыб айылаъаг.
Буну дейиб дярвиш гейб олур. Мящяммяд тез
йцйцрцб чаьанын башыны бядяниня бяркидир.
Бармаьыны чяртиб ганыны боьазына чякир. Чаьа
олур анаданэялмя. Асгырыб ойаныр. Мящяммяд
чаьаны да эютцрцб эялир сарайа. Падшащ
Мящяммяди
эюрцб
сюйцнцр.
Ондан
баьышланмасыны истяйир. Анасы башлыйыр
Мящяммяди дуз кими йаламаьа. Щамы шадйаналыг
еляйир. Падшащ Мящяммядля Эцлъамала гырх эцн
гырх эеъя той чалдырыр. Той еля той олур ки, сяси-
сораьы щяр йана йайылыр. Щамы йейир, ичир
мурадына чатыр. Сиз дя йейин, ичин, мурадыныза
чатын.
НЯРДЯНЯХАТЫН
Бири варыйды, бири йохуйду, бир арвад
варыйды. Бу арвадын да йедди оьлу варыйды.
Арвадын юзц дя, йедди оьлу да гыз щясрятиндяйди.
Гыз дейяндя бунларын додаьы йедди йердян
параланырды. Оьланлар щяр эцн ова эедярди. Ова
65
эедяндя аналарына тапшырырдылар, баъымыз олса
бизя хябяр вер.
Аналары да дейярди:
- Яэяр баъыныз олса, гапыдан яляк асаъам,