Аъ гарын дойурмаз намярд олан кяс,
Ешит бу сюзцмц эял ал бир ямин.
Явяз етмяз щеч диварда гар, дашы,
Истяйирсян неъя даьдан гар дашы,
Йцз дост олса, явяз етмяз гардашы,
Эюрцб буну, дейиб буну, бир, ямин.
Сев бу суйу, сев торпаьы, сев эили,
Гяшям кими ол ябяди севэили,
Щяр эцл цзя сюйлямя сян севэили,
Бяхт адына йцз ат эялся, биря мин.
248
ЙАРАТДЫ
Хяйалым торуна дцшдц йар йеня,
Суряти гялбимдя туфан йаратды.
Эюзцндян эюзцмя ох дяйди санки,
Билдим ки, бу оху анъаг йар атды.
Йцксялди эюйляря гялбим тамащы.
Дяйишмяз, гайтармаз, мин ъцр там
ащы.
О адам мярддир ки, говур тамащы,
Галса да пийада, рягиб, йар атды!
Нифрят, Гяшям, няс щяфтяйя, няс иля,
Отурма няс иля, дурман няс иля,
Бабалардан яманятдир нясиля,
Намусумуз, гейрятимиз йар, атды!
ОДУНА
Алимин билийи азалмаз инан,
Фяляйин щюкмцйля эется одуна.
Адятдир гананлар алышмалыдыр,
Намярдин, ганмазын йанан одуна.
Тярс сяслянир дилимдя тярсин ады,
Евляр йыхар тярс щюкмц, тярс инады.
Ким од тапды, кимляр тяр сынады,
Буйур ахтар, сяндя ара од, уна.
Гяшям демяз, бяйаз гышы, гыш гырды,
Эядиклярдя дидярэини гыш гырды.
Нечя инсан наля чякди гышгырды,
Йалвардылар чюряк цчцн од, уна!
249
ЙАХАМ ЯЛИНЯ
Набяляд йолларда бцдрямядим мян,
Чох кечди намярдин йахам ялиня.
Суала суалла ъаваб верярям,
Дцшсян йцз алимя, йа хам ялиня.
Щямишя дцз олсан, щагга-илгара,
Хош кечяр рузиэар, эялмяз ил гара.
Зимистан эцъ эялся, дюнся ил гара,
Бир де тябиятин йох ямяли ня?
Ядалят ахтарам, Гяшями динля,
Эял сян айрылмайнан бяшяри динля,
Ким деся бу йолда аьла, ди инля,
Белясин эцнащын йах ямялиня.
ЙАРАНАР ЭЕДЯР
Тярягги, тяняззцл якизди, гардаш,
Инсанла бярабяр йаранар эедяр.
Гядирбилмяз, щах танымаз оланнан,
Ещтийаъа эюря йаранар эедяр.
Чякилди гаршымда эцн аща батар,
Алышды дярдимдян эцн аща батар,
Сиррини билянляр эцнаща батар,
Йарын хончасында йара нар эедяр.
Йар цчцн битирдим бир эиля нары,
Йар бизя гыймады бир эиля нары,
Ай Гяшям, чал-оху, бир «Эилянары»,
Йар севян црякдян йар анар эедяр.
250
ЙА ТАЬЫН ИНДИ
Амансыз фяляйин бу эярдишиндя,
Сярасяр доланыб йат, аьын инди.
Салдыгъа гялбиня дцнйа ишини,
Эюйляря чякярсян йатаьын инди.
Унутма гялбиндян даим тяр сини,
Цзцня ачыгдыр бахсан дяр сини,
Ъавансан, щиъранын таны тярсини,
Билмязсян хакыда йатаьын инди.
Йеткин Гяшям, долан йеня бу даьы,
Солмамыш юмрцнцн ачан будаьы,
Йа гисмят, йа кяфян буд, аьы,
Данясян турунъу, йа таьын инди.
НЯ ДАНЯСЯН СЯН
Сярри сынан сярсяримин сяриндя,
Ня ясли йерлисян, ня данясян сян.
Ня зяка ящлиня шярик дейилсян,
Ня айры сайылан ня данясян, сян.
Йахшы ешит, эял сядасын саь-саь ан,
Ел ичиня саь йарайар, саь саьан.
Ня ганыр ки, дярк еляйя саьсаьан,
Чятиндир щагг иши, ня данасан сян.
Тяр чалышсан, алаъагсан тяр, тяри,
Нан щалалдыр, эятирясян тяр тяри,
Гяшям истяр чай ичиндя Тяртяри,
Гананлар йанында ня данасан сян?
251
БОЗАЛГАНЛЫ ХАЛЫГВЕРДИ
Халыгверди Мяммядалы оьлу Намазов 1937-ъи
илдя Товузун Бозалганлы кяндиндя дцнйайа
эялмишдир. Ел ядябиййатына бюйцк мараг
эюстярмишдир. Буна эюря дя Якбяр Ъяфяровдан
ашыглыг сянятини юйрянмишдир. Дюрд илдян сонра
ися дямирчи Ашыг Щцсейинин йанында шяйирдлик
етмишдир. Бозалганлы Халыгверди эюзял шеирляр
йаратмышдыр.
БАЬЛАМА – ТЯЪНИС БАЙАТЫ
Язизим судан эялди,
Тюкцлдц су дан эялди,
Щяр йан гаранлыг олар,
Шамымыз судан эялди.
Ашигям ода бянзяр,
Евляри ода бянзяр.
Анасы тямизликди,
Баласы ода бянзяр.
Су дейирям ахыр щей,
Долу дурур, ахыр щей.
Бир даьда йедди булах,
Дюрд тамы вар, ахыр щей.
БЯНЗЯТМЯ
252
Сяни эюрдцм йеня кюнлцм ачылды,
А даьлар ъейраны, елляр эюзяли.
Бир гыйа бахышын алыр ъанымы,
Додаьын гаймагды, дилин мязяли.
Бцтцн ня дярдин вар мяня сюйлясян,
Дурум гуллуьунда гябул ейлясян,
Сыхыб яллярими бурда яйлясян,
Щяйатым эцл ачыб гялбим дцзяли.
Кюнцлляр баьынын тярланы мяням,
Назыннан дур отур, а телли сяням,
Щяр эцндя йанына эялиб эедяням,
Дейирям гаршында сюзцн язяли.
Бу Халыгвердинин чох олар дярди,
Йаранмыш щяр ня вар эялди эедярди,
Говма дярэащындан вяфалы мярди,
Мян гошум шяниня сеир, гязяли.
ЙАРАЛАР
Ашыг гардаш сызылдашыр,
Сюз чалдыгъа щяр йаралар.
Ширин даныш наьыллары,
Дейяк дярди ал, йар, ал, ар.
Йар ал ары де йананда,
Ясли тяк алыш йан, анда,
Йа яслиндя ган йа, нанда,
Йыьылар эяляр йарал, ар.
Йарал арын тян нязилди,
Дярдин ашды сян нязил ди.
253
Халыгверди, сар ня зилди,
Йар дярдини йар-йар, алар.
ЪЫЬАЛЫ ТЯЪНИС
Бир намя йаз ялляринля,
Гой йетишсин йара, бцлбцл.
Йетиш йара,
Кюнцл йара.
Тябиб одур,
Сяни йара.
Санки вурдун ялляринля,
Эетмир щямин йара, бцлбцл.
Дярдим гямим олуб гала,
Горхмурам юлцнъя гала.
Ашыг гала,
Сян аз гала.
Эцлдян ял чяк,
Долан гал, а.
Зяр гяняди салма гала,
Намя йетир йара, бцлбцл.
Халыгверди бах айада,
Су эялся батар ай ада.
Эет ай ада,
Ил айада.
Сян лайыгсан,
Хош ай ада.
Учмаг истясян айада,
Нющ асманы йар а, бцлбцл.
МЦРЯББЕЙИ ТЯЪНИС
254
Ашыг эялдин мейданыма,
Ашыглыгды дейяк башдан,
Чалаг сазы ел динлясин,
Гурумасын булах башдан.
Щяр тяънисин баша чатыр,
Мисрасында ясяр йатыр,
Намярд олан ара гатыр,
Ахыр бошду олар башдан.
Халыгверди мейдан ачар,
Эцняш кими шюля сачар,
Гартал эялся йана гачар,
Шащин вуруб салар башдан.